سلامتی در سفر

هشدار!
در سفرهای تابستانی بیشتر مراقب وبا و سالك باشید
همه ساله فصل تابستان برخی از بیماری‌های عفونی روده شیوع بیشتری پیدا می‌كند كه یكی از این بیماری‌ها شبه وبا (التور) است كه نود عامل انتقال بیماری سالک یک انگل خونی بسیار ریز به نام لیشمانیا می باشد که توسط ناقل یعنی پشه خاکی از انسان به انسان یا حیوان به انسان و بالعکس منتقل می شود .
درصد آن می‌تواند خفیف و بدون علامت باشد ولی ده درصد موارد به صورت شدید و خطرناك ظاهر می‌شود كه این مسئله در مسافرت نیاز به توجه بیشتری دارد زیرا امكانات بهداشتی به اندازه كافی وجود ندارد بنابراین مسافران جزو افراد آسیب‌پذیر محسوب شده و در صورت بروز بیماری نیز مشكلات متعددی وجود دارد كه باز هم برای مسافران خطر را افزایش می‌دهد.
بیماری دیگری كه آنهم به دلیل گرمی هوا، وجود حشرات و … سلامت مسافران را به خطر می‌اندازد و بیشتر از همه كودكان عزیز را تهدید می‌كند «سالك» است كه نقاط بدون پوشش بدن با توجه به نوع لباسهای تابستانی مورد گزش پشه خاكی قرار گرفته و آثار نامطلوب آن بر روی پوست برای همیشه باقی می‌ماند و خاطرات سفر را با تصویری نازیبا در آلبوم مسافران ترسیم می‌كند. برهمین اساس آگاهی از راههای انتقال و پیشگیری بهترین روش برای مقابله با این دو بیماری و حفظ سلامت در سفر است.
●راه‌های انتقال بیماری التور (شبه وبا)
▪این بیماری از طریق دستهای آلوده، تماس با مواد دفعی و استفراغ بیماران و یا لوازم آلوده بیمار منتقل می‌شود.
▪ آشامیدن آب آلوده
▪ شستشوی میوه، سبزی، ظروف و البسه با آب آلوده
▪ تهیه غذای سرد با آب آلوده
▪ آلوده شدن غذاهای گرم پس از تهیه به وسیله دست آلوده یا مگس و سایر حشرات
▪ یخهایی كه در مسیر تولید یا توزیع آلوده شده باشند می‌توانند تا مدتها موجب انتقال بیماری شوند.
▪ تغذیه كودكان با بطری و یا استفاده از پستانك نیز می‌تواند به انتقال بیماری كمك كند.
●راه‌های پیشگیری
▪ استفاده از آب آشامیدنی سالم برای پخت و پز، شستشو و آشامیدن
▪ پرهیز از مصرف آب غیر مطمئن چشمه، رودخانه، چاه آب و…
▪ شستشوی میوه و سبزی و ضد عفونی آن قبل از مصرف
▪ استحمام و شستشوی البسه و ظروف با آب سالم
▪ عدم مصرف یخ، سبزی، سالاد كاهو در مسافرت مگر در مواردی كه از بهداشتی بودن آن اطمینان دارید.
▪ در صورتی كه به اجبار از شیشه و بطری برای تغذیه كودك استفاده می‌كنید بلافاصله پس از خوردن شیر باقیمانده آنرا دور ریخته و بطری را با دقت شستشو نمائید.
▪ مواد غذایی و آشامیدنی را از دسترس حشرات دور نگه دارید.
▪ قبل از تهیه و خوردن غذا و پس از اجابت مزاج دست خود را با آب و صابون بشویید و ناخن‌ها را همیشه كوتاه نگه دارید.
▪ در صورتی كه آب آشامیدنی سالم در دسترس نباشد قبل از مصرف آن را به مدت یك دقیقه بجوشانید.
●علایم بیماری
▪ اسهال حاد آبكی با دفعات اجابت مزاج فراوان (اسهال دانه برنجی)
▪ نبودن دل درد و دل پیجه و تب
▪ استفراغ بدون حالت تهوع قبلی
▪ گرفتگی عضلات پشت ساق پا
▪ عطش فراوان
با جایگزینی آب از دست رفته بیمار بهبود پیدا می‌كند (۹۹ درصد بیماران وبایی با دریافت آب و املاح بهبود می‌یابند.)
●سالك چیست؟
برای پیشگیری از سالك چه باید كرد؟
با توجه به اینكه مسافران در طول مسافرت ممكن است در فضای آزاد خوابیده و یا از لباسهای آستین كوتاه استفاده كنند مخصوصاً كودكان كه هنگام خواب دست و پا و صورتشان در معرض گزش پشه قرار می‌گیرد رعایت چند نكته می‌تواند آنها را از ابتلاء به سالك مصون نگه دارد.
سالك یك بیماری پوستی طولانی مدت بدون درد و تب است كه از دیرباز در كشور ما به صورت بومی وجود داشته و در بسیاری از مناطق مشاهده می‌گردد.
●انواع سالك
بیماری سالك دو نوع است: نوع شهری یا سالك خشك و سالك نوع روستایی یا مرطوب
نوع شهری حدود ۲ تا ۸ ماه پس از گزش با برآمدگی قرمز رنگ و بدون درد بروز می‌كند و كم كم بزرگ شده تا چند سانتیمتر می‌رسد. ضایعه به آهستگی و طی مدت ۶ ماه تا یكسال بهبود پیدا می‌كند كه در صورت عدم درمان مناسب در محل زخم یك جوشگاه فرو رفته و دایمی باقی می‌ماند. نوع روستایی نیز پس از چند هفته به دنبال گزش پشه زخم‌های متعددی در نقاط باز بدن كه مورد گزش قرار گرفته پیدا می‌شود و ضایعات معمولاً ترشح دار و مرطوب می‌باشند و معمولاً پس از ۴ تا ۶ ماه بهبود می‌یابند. عامل انتقال بیماری یك انگل خونی بسیار ریز به نام لیشمانیا می‌باشد كه توسط ناقل یعنی پشه خاكی از انسان به انسان یا حیوان به انسان و بالعكس منتقل می‌شود.
متاسفانه هر دو نوع سالك پس از بهبود اثر نامطلوبی روی پوست باقی می‌گذارند كه به زیبایی فرد لطمه وارد می‌كند. بنابراین توصیه می‌شود برای محافظت بیشتر در برابر نیش پشه:
▪درب و پنجره‌های منازل را با توری بپوشانید.
▪ هنگام خواب مخصوصاً در سفر از پشه‌بند استفاده كنید (در صورتی كه پشه‌بند را به حشره‌كش آغشته كنید برای مدت طولانی اثر آن باقی خواهد ماند)
▪استفاده از پمادها و مواد دور كننده حشرات هنگام خواب و استراحت در مناطق آلوده از گزش پشه ممانعت می‌كند. هنگام خواب مخصوصاً برای كودكان از آن استفاده كنید (روی پوست دست و پا و صورت بمالید)
&#۶۱۵۵۸; در صورت گزیدگی و بروز زخم‌های سالكی به منظور جلوگیری از انتقال به دیگران روی آنرا بپوشانید.
▪برای كودكان هنگام خواب حتماً از لباس آستین بلند و شلوار استفاده كنید.
▪ با توجه به اینكه محل رشد و تكثیر پشه خاكی مناطق گرم، تاریك، مرطوب و سایه مانند شكاف دیوارها، اماكن متروكه و مخروبه، محل تجمع طولانی مدت زباله، كودهای حیوانی، خاك و نخاله‌های ساختمانی مرطوب و پوسیده و محل نگهداری دام و طیور می‌باشد در ییلاقات و مناطق تفریحی روستاها مراقب باشید مورد گزش پشه قرار نگیرید.
▪ چنانچه مورد گزش پشه خاكی قرار گرفتید برای بهبود سریعتر و كاهش انتشار بیماری به مراكز بهداشتی درمانی مراجعه نمایید.
●مشخصات ناقل (پشه خاكی)
طول پشه خاكی حدود ۳-۲ میلیمتر است. بنابراین از تورهای با قطر بیش از یك میلیمتر عبور می‌كند. این نوع پشه پروازهای كوتاه داشته و حداكثر تا ارتفاع ۲-۱ متر به صورت جهشی پرواز می‌كند. بیشترین فعالیت پشه هنگام غروب و بعد از آن بوده كه از خون انسان و سایر حیوانات خصوصاً زخم‌های سالكی تغذیه می‌كند و پس از حدود یك هفته می‌تواند عامل بیماری را به دیگری انتقال دهد. با توجه به اینكه بیشترین انتقال در فصول گرم سال صورت می‌گیرد در این فصل بیشتر باید مراقب باشید تا از گزش پشه خاكی و ابتلا به زخم سالك در امان بمانید. معمولاً توصیه می‌شود بعد از ظهرها (غروب) به مناطق پشه خیز نروید و شبها هنگام خواب از چراغ خواب زردرنگ استفاده كنید.
●روش‌های مبارزه با بیماری
بهترین راه پیشگیری و مبارزه با بیماری سالك حذف عوامل مساعد كننده است. بنابراین:
بهسازی و ترمیم شكاف دیوارها در مناطق مسكونی و نگهداری دام و طیور
بهسازی كانالهای روباز، دفع صحیح فاضلاب و نخاله‌های ساختمانی
جمع‌آوری و دفع صحیح و به موقع زباله‌های خانگی (استفاده از سطل زباله درب‌دار)
اتلاف سگهای ولگرد و مبارزه با جوندگان
تخریب و تسطیح اماكن مخروبه و متروكه برای مبارزه با بیماری سالك توصیه می‌شود
البته سمپاشی نیز روش دیگر مبارزه است كه با توجه به عوارض زیست محیطی سم و تاثیر كم آن در كنترل بیماری فقط در نوع شهری می‌توان در كنار دیگر اقدامات بهسازی و پیشگیری در شرایط خاص گاهی از این روش استفاده نمود.
معمولاً سمپاشی موجب مهاجرت پشه‌ها به مناطق مجاور و پیدا شدن انواع مقاوم ناقل می‌شود و بهترین راه برای از بین بردن و رشد و تكثیر پشه خاكی بهسازی محیط است.

پروین محمدی