صنعت خودروی ایران در سالی که گذشت

صنعت خودروی ایران در سال جاری شاهد تحولات متعددی بود كه از جمله آن می توان به حذف پیكان پس از ۳۸سال تولید، واردات خودرو به شكل تجاری ، كلید خوردن عملی پرژه ال ـ۹۰ و ورود دهها مدل جدید خودرو به بازار اشاره كرد.
اما این صنعت در سال جاری نیز نتوانست برخی از مشكلات خود نظیر كیفیت را حل كند.آنچه در ادامه می خوانید نگاهی گذرا به وضعیت بازار و صنعت خودروی كشور در سال۸۴ است
رسیدن به آستانه تولید یك میلیون دستگاه
صنعت خودروی ایران اگرچه در سالهای پیش از انقلاب اسلامی رشد قابل توجهی را در تولید تجربه كرد اما هیچگاه حتی در آن سالها نتوانست به ارقام تولید بالای ۳۰۰هزار دستگاه در سال برسد حال آنكه از سال۱۳۷۹ كه تولید كشور به رقم ۳۰۰هزار دستگاه رسید اكنون تولید مرتب در حال افزایش است.سال۱۳۸۳ تولید كل خودروی ایران از مرز ۹۰۰هزار دستگاه گذشت و برآوردهای اولیه نشان می دهد كه امسال (سال۸۴) رقم تولید خودروی ایران به حدود ۹۸۰هزار تا حدود یك میلیون دستگاه می رسد.
به این ترتیب ایران از سال آینده به جمع چند كشور محدود دنیا می پیوندد كه تولیدی بالای یك میلیون خودرو در سال دارند. كشورهایی نظیر آمریكا، ژاپن، آلمان، فرانسه، چین، كانادا و كره جنوبی از این پس قدرت خودروسازی جدیدی را در منطقه آسیایی شاهد خواهند بود كه اگرچه هنوز با مشكلات عدیده ای در كیفیت و تكنولوژی مواجه است اما به هر حال قدرت تولید آن را نمی توان نادیده گرفت.
●واردات
امسال بالاخره واردات به رقمی نسبتاً قابل توجه رسید و پس از قریب به یك دهه كشور شاهد ورود حدود ۱۰هزار دستگاه (تقریبی) خواهد بود. اما این رقم حتی یك درصد كل تولید كشور را نیز شامل نمی شود بنابراین فعلاً نمی تواند تأثیرگذار باشد.البته همین رقم اندك واردات تحولی جدی را در تولید برخی خودروها موجب شد از جمله آنكه تولید خودروهای لوكس كشور دیگر طبق برنامه جلو نمی رود و مشتریان ترجیح می دهند به جای پرداخت ۳۰ یا ۴۰میلیون تومان برای یك خودروی داخلی اقدام به خرید خودروهای خارجی نظیر تویوتا كنند. در حال حاضر تویوتا و بی ام و بیشتر از سایر خودروسازان در قضیه واردات «برنامه ریزی شده» عمل می كنند. شركت تویوتا موفق شده علی رغم وجود تعرفه ۱۰۰درصدی واردات، خودروهای ۲۵ تا ۳۰میلیون تومانی وارد بازار ایران كند كه به خوبی قادر به رقابت با خودروهای ایرانی «فول سی كی دی» نظیر ماگزیما و مزدا است و در بخش خودروهای ۴۵میلیون تومانی نیز به همین شكل تویوتا رقبای ایرانی (البته مونتاژی) خود را از صحنه به در كرده است.
●كیفیت وخدمات پس از فروش
افزایش ۱۰درصدی تولید خودرو از یك طرف و «افزایش میزان ساخت داخل» خودروها از سوی دیگر سبب شده تا تعداد متقاضیان استفاده از خدمات پس از فروش و نمایندگی ها و تعمیرگاههای مجاز خودروها افزایش یابد. بررسی ها نشان می دهد كه در سال۸۴ متأسفانه به مانند سالهای قبل كماكان بزرگترین اعتراض مردم به صنعت خودرو به بخش مربوط به ایرادات خودروهای جدید، وجود نقص فنی، عدم ارائه به موقع خدمات پس از فروش، پاسخگو نبودن برخی نمایندگی ها و... بازمی گردد. مردم می گویند «شما از خودروسازان چه سپند، چه پراید وچه پژو پرشیا نمی توانید مطمئن باشید كه خودرویی بی نقض تحویل گرفته اید. به نظر می رسد در بحث كیفیت صنعت خودروی ایران اكنون سالها است كه پیشرفت خاصی نداشته است.
●حذف پیكان و رشد تولید سایر خودروها
مهمترین اتفاق صنعت خودروی كشور در سال۸۴ را شاید بتوان حذف پیكان دانست خودرو یی كه ۳۸سال «آقای جاده های ایران» بود و تیراژ تولید آن از ۲میلیون دستگاه گذشت. تولید این خودرو بالاخره در اردیبهشت۸۴ با دستور وزیر صنایع و معادن وقت رسماً متوقف شد در حالی كه رقم آن به ۲۴هزار و ۹۵۲ تولید سال مذكور بود.
اما توقف تولید پیكان برای مدیران سایر خطوط خبر بدی نبود. حذف دستوری این رقیب سخت جان بدانها این اجازه را می داد تا تولیدات دیگر را به شدت افزایش دهند.بیشترین سود را از حذف پیكان در درجه اول خودروی پراید گرفت. این خودرو با رساندن حجم تولید خود به مرز ماهانه ۳۲هزار دستگاه تولید كل سال را به رقم بالای ۳۳۰هزار دستگاه (تقریبی) رساند. پراید اكنون دیگر در بازار هیچ رقیبی نداشت.
از آن طرف ایران خودرو برای آنكه فقدان پیكان مشكلی برایش ایجاد نكند تولید پژو آر.دی، پژو۴۰۵ و پژو۲۰۶ خود را افزایش داد و سعی كرد تا بازار خودروهای ۱۰ تا ۱۵میلیون تومانی را در انحصار خود بگیرد.
●سایه دولت به صنعت خودرو
صنعت خودرو علی رغم شعارهای چندین ساله خصوصی سازی كماكان دولتی باقی مانده چه از نظر شكلی و چه از نظر مدیریتی و حتی مالكیتی. ۲شركت عظیم ایران خودرو و سایپا (پارس خودرو) حدود ۹۸درصد كل تولید خودروی كشور را در اختیار دارند و شركتهای كرمان خودرو، بهمن، مرتب، زرین خودرو و شهاب خودرو نیز اكثراً دولتی و یا متعلق به نهادهای عمومی بوده و تنها ۲درصد تولید كشور را عهده دار هستند.به نظر می رسد تنها در صورتی كه سرمایه گذاری شركت رنو، نیسان در پروژه ال-۹۰ به سرانجام برسد و تولید این خودرو رو به افزایش گذارد ما به مرور شاهد افزایش سهم بخش خصوصی و خارجی در صنعت خودرو باشیم.
●قیمت؛ رقابتها فشرده تر می شود
نكته مثبت بازار خودروی ایران در سال۸۴ «رقابتی تر» شدن آن بود. این بازار دیگر بازار «تولیدكننده سالار» محسوب نمی شود. اگرچه هنوز «مشتری سالار» نیز نیست. انبوه مدلهای تولیدی شرایطی را رودرروی شركتهای خودروساز قرار داده كه مجبورند تن به كاهش قیمت و بهبود كیفیت بدهند. خودروسازان امروزدیگر به مانند سالهای گذشته نمی توانند تولیدات ۲سال آینده خود را جلوتر بفروشند بلكه حجم تولید و «كندی كشش بازار» آنها را مجبور می كند كه محصولات خود را حتی قسطی به فروش برسانند.
در مجموع قیمت انواع خودرو در سال جاری مانند ۳سال اخیر ثابت بود به جز در برخی موارد مانند كاهش قیمت سمند و پژو۲۰۶ در سایر خودروها قیمتها ثابت ماند. البته ثبات مداوم قیمت خودروها در سالهای اخیر خود به نوعی كاهش قیمت ذاتی محسوب می شود چرا كه ایران كشوری است با سالانه ۱۲ تا ۱۵درصد تورم و به همین میزان افزایش سطح دستمزدها و درآمدها.بنابراین طبیعتاً مردمی كه تا چندسال قبل متقاضی بالقوه خرید خودرو بودند اكنون به دلیل افزایش قدرت خرید مبدل به متقاضی بالفعل خرید خودرو شده اند.
●بازار برای سال آینده
رشد تولید خودروی ایران در سالهای اخیر همواره بالای ۲۰ درصد بوده است و كاهش این رقم به عدد ۱۰ درصد برای سال۸۴ این علامت را می دهد كه بازار ایران به مرحله اشباع نزدیك می شود. اكنون در این بازار تولیدكننده برای افزایش تولید یا باید تن به كاهش شدید قیمت بدهد یا به فكر صادرات باشد. به همین دلیل پیش بینی می شود با توجه به توان اندك خودروسازان برای مقابله با ۲مسأله فوق، سال۸۵ رشد تولید خودرو در كشور حدود ۵درصد باشد و تولید خودرو از مرز یك میلیون و ۵۰هزار دستگاه فراتر نرود.
اما علی رغم این مسأله، بازار سال آینده بسیار رقابتی تر از امسال خواهد بود. مدعی بزرگ سال آینده خودروی ال-۹۰ است كه از اواسط سال با تیراژ حدود ۷۰هزار دستگاه برای سال مذكور به بازار می آید و بخش خودروهای ۸ تا ۱۰میلیون تومانی را به خود اختصاص می دهد.مدعی دوم پژو۲۰۶ صندوقدار خواهد بود كه آن نیز با تولید ۶۰هزار دستگاه در سال تولید خواهد شد و البته قیمت ۱۴میلیون تومانی آن كه به عنوان هدف در نظر گرفته شده باید تجدیدنظر شود.
اما مجموعه خودروسازیهای كرمان خودرو(راین خودرو، خودروسازان بم و مدیران خودرو) در اعلام نظرهای اولیه خود سخن از تیراژ بالای ۱۰۰هزار دستگاه برای تولیدات جدید خود می گویند كه اگر تحقق پیدا كند بازار خودروهای ۱۲ تا ۱۵میلیون تومانی و همچنین ۷میلیون تومانی را به شدت رقابتی خواهد كرد.شركت بنیان خودرو نیز كه سال قبل قرار بود با ارائه مدل فیات حضور جدی در بازار ایران داشته باشد اكنون مدتی است كه در سكوت مطلق مشغول به فعالیت است اما معلوم نیست بالاخره تولید انبوه آن از چه زمانی آغاز می شود. ریو نیز دیگر محصولی است كه در بخش تولیدات سایپا به عنوان محصول جدید سال آینده قرار است شاهد تیراژ بالای تولید باشد كه اگر به تیراژهای مورد نظر خود برسد می تواند در بخش خودروهای ۱۲میلیون تومانی رقیب جدی برای پژو۴۰۵ باشد.در مجموع سال آینده بازار خودروی ایران بیشترین رقابت را در بخش خودروهای بین ۱۰ تا ۱۴میلیون تومانی شاهد خواهد بود كه در آن حداقل ۱۰مدل خودروی پرتیراژ به رقابت با یكدیگر خواهند پرداخت.

منبع : روزنامه ایران