سه شنبه, ۲۵ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 14 May, 2024
مجله ویستا


از پدرسالاری‌ به‌ کودک‌ سالاری‌


خانواده‌های‌ امروزی‌ را که‌ نگاه‌ کنید به‌ عینه‌ فاصله‌شان‌ را با گذشته‌ها در می‌یابید، فاصله‌یی‌ که‌ حتی‌ رنگ‌، ساختار و طرز چیدمان‌ دو خانواده‌ امروزی‌ و دیروزی‌ را متفاوت‌ ساخته‌ است‌. فاصله‌یی‌ که‌ حتی‌ خانواده‌های‌ پدرسالار را به‌ مادرسالار و در مواردی‌ به‌ کودک‌سالار تغییر داده‌ است‌ و در نهایت‌ فاصله‌یی‌ که‌ حتی‌ ارزش‌ها را به‌ یکباره‌ تغییر داده‌ و با شتاب‌ نیز در حرکت‌ است‌.
خانواده‌هایی‌ که‌ هر روز کوچک‌ و کوچک‌تر می‌شوند با ارزش‌هایی‌ که‌ هر روز تغییر می‌کنند در دنیای‌ بزرگ‌ در حال‌ ستیز هستند، تلاش‌ برای‌ بودن‌، ماندن‌ و زیستن‌...
اکثر جامعه‌شناسان‌ و کارشناسان‌ امور خانواده‌ معتقدند که‌ ما در دوران‌ تغییرات‌ بسیار سریع‌ زندگی‌ می‌کنیم‌. در این‌ دوران‌ دگرگونی‌ها به‌ اندازه‌یی‌ سریع‌ هستند که‌ حتی‌ متخصصان‌ نیز نمی‌توانند خود را با پیشرفت‌ علم‌، همگام‌ کنند، به‌ علاوه‌ پیچیدگی‌ و شخصیت‌ زدایی‌ کل‌ جامعه‌ به‌ احساس‌ از خود بیگانگی‌، انزوا و بی‌اعتمادی‌ فرد دامن‌ زده‌ است‌، در نتیجه‌ ارزش‌ها، رسوم‌ و اعتقادات‌ از هر سو مورد تهدید و تردید قرار گرفته‌ است‌ که‌ این‌ مساله‌ بیش‌ از هر چیز خود را در زمینه‌ روابط‌ خانوادگی‌ آشکار می‌کند.
در ازدواج‌ سنتی‌ نقش‌ها مشخص بود و هر کس‌ جایگاه‌ خود را می‌شناخت‌، ولی‌ اینک‌ زندگی‌ متفاوت‌ شده‌ است‌. به‌ شکلی‌ که‌ اگر فرد نیازهایش‌ در زندگی‌ تامین‌ نشود از خود می‌پرسد: چرا باید به‌ این‌ رابطه‌ تنش‌زاد ادامه‌ دهم‌؟
«برنشتاین‌» جامعه‌شناس‌ غربی‌ درباره‌ زندگی‌های‌ امروزی‌ می‌گوید: «خانواده‌های‌ امروزی‌ دو درآمدی‌ هستند که‌ زن‌ و مرد هر دو شاغل‌ و در خارج‌ از خانه‌ مشغول‌ کار هستند. در چنین‌ شرایطی‌ زن‌ و شوهر به‌ دنبال‌ هدف‌های‌ متفاوت‌ هستند و ساعات‌ با هم‌ بودن‌ آنها کاهش‌ می‌یابد، فشار روانی‌ محیط‌ کار نیز بر هر دو فشار مضاعف‌ وارد می‌آورد و در نتیجه‌ با گذر زمان‌، زن‌ و شوهر از نظر عاطفی‌ و جسمانی‌ از هم‌ فاصله‌ می‌گیرند.
خانم‌ پزشکی‌ ۵۵ ساله‌ از خانواده‌های‌ قدیمی‌ می‌گوید: خانواده‌های‌ قدیمی‌، ساختار مشخصی‌ داشتند. در تمام‌ آنها بزرگترها از احترام‌ خاصی‌ برخوردار بودند و جوان‌ترها وظیفه‌ خودشان‌ را می‌دانستند که‌ کارها را بر عهده‌ بگیرند، ولی‌ اکنون‌ این‌ موارد را نمی‌توان‌ در خانواده‌ها مشاهده‌ کرد.
وی‌ می‌گوید: در قدیم‌ خانواده‌ها سختی‌های‌ بسیاری‌ را متحمل‌ می‌شدند ولی‌ اکنون‌ با وجود تکنولوژی‌، مشکلات‌ آسان‌ شده‌ است‌. رشد عقلی‌ کودکان‌ و حتی‌ توقعات‌ آنان‌ افزایش‌ یافته‌ است‌.
وی‌ همچنین‌ می‌افزاید: جوان‌های‌ امروزی‌ با قدیم‌ بسیار متفاوتند. آنها در گذشته‌ هیچ‌ گونه‌ اختیاری‌ از خود نداشتند، حتی‌ پدر و مادرها همسر آینده‌ آنها را انتخاب‌ می‌کردند.
کمال‌ رسولی‌ ۷۱ ساله‌ نیز درباره‌ خانواده‌های‌ قدیمی‌ می‌گوید: خانواده‌های‌ قدیمی‌ پر از تعصبات‌ و سختگیری‌های‌ فراوان‌ بودند، ولی‌ الان‌ تغییر یافته‌اند، چون‌ بسیاری‌ از ارزش‌ها و تفکرات‌ تغییر یافته‌ است‌.
وی‌ می‌گوید: خانواده‌ها به‌ مرور زمان‌ کوچک‌ و کوچکتر می‌شوند و دیگر با حجم‌ زیاد فرزند ومشکلات‌ فراوان‌ مالی‌، فرهنگی‌ و اجتماعی‌ روبرو نیستند.
وی‌ همچنین‌ با اشاره‌ به‌ فناوری‌ جدید می‌گوید: الان‌ بچه‌ها در مدارس‌ مجهز به‌ کامپیوتر و اینترنت‌ تحصیل‌ می‌کنند، کتاب‌ها و اطلاعات‌ زیادی‌ در دسترس‌ آنان‌ است‌ و به‌ همین‌ واسطه‌ پدر و مادرها نمی‌توانند عقایدشان‌ را به‌ آنها تحمیل‌ کنند.
وی‌ می‌گوید: با تمام‌ این‌ اوصاف‌ احترامی‌ که‌ ما در خانواده‌ قدیمی‌ به‌ بزرگترها می‌گذاشتیم‌ را هیچ‌گاه‌ نمی‌توان‌ هم‌ اکنون‌ در خانواده‌یی‌ یافت‌. چون‌ مشکلات‌ بسیاری‌ زندگی‌ را بر جوانان‌ سخت‌ کرده‌ است‌.
راضیه‌ ستوده‌ که‌ ۲۰ سال‌ سن‌ دارد و دانشجوی‌ مهندسی‌ کامپیوتر است‌ نیز درباره‌ خانواده‌اش‌ می‌گوید: من‌ یک‌ برادر ۲۲ ساله‌ دارم‌ و با پدر و مادرم‌ زندگی‌ می‌کنیم‌.
وی‌ می‌گوید: وقتی‌ زندگی‌ها و خانواده‌ها را مقایسه‌ می‌کنم‌ می‌فهمم‌ که‌ چقدر خانواده‌ ما با پدر بزرگ‌ و مادربزرگمان‌ متفاوت‌ است‌. بسیاری‌ از پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های‌ ما حق‌ انتخاب‌ نداشتند و نمی‌توانستند خودشان‌ تصمیم‌ بگیرند ولی‌ هم‌ اکنون‌ این‌ قانون‌ها در بسیاری‌ از خانواده‌ها برچیده‌ شده‌ است‌.
خانمی‌ نیز که‌ تازه‌ ازدواج‌ کرده‌ است‌، در مورد تشکیل‌ خانواده‌ می‌گوید: هرچه‌ زندگی‌ انسان‌ها ماشینی‌تر می‌شود، خانواده‌ها نیز دستخوش‌ تغییرات‌ فراوانی‌ می‌شوند. مثلاً در قدیم‌ هر پسری‌ که‌ ازدواج‌ می‌کرد موظف‌ بود که‌ کنار خانواده‌اش‌ زندگی‌ کند ولی‌ الان‌ به‌ دلیل‌ مشکلات‌ زیادی‌ همچون‌ توقعات‌ بالا، نبود امکانات‌ و حتی‌ کوچک‌ بودن‌ خانه‌ها مجبور است‌ خانه‌ مستقلی‌ تهیه‌ و زندگی‌ کند.
وی‌ می‌گوید: هر روز وسایل‌ نو، لباس‌ها و مدل‌های‌ جدید آرایش‌ را می‌توان‌ براحتی‌ دید و اینها در دسترس‌ خانواده‌ها قرار می‌گیرند، پس‌ ارزش‌ها نیز تغییر می‌کنند و نباید انتظار داشت‌ جوان‌ امروزی‌ مانند جوان‌ دیروز باشد.
پسری‌ ۲۹ ساله‌ نیز در این‌ باره‌ می‌گوید: خانواده‌ باید همیشه‌ یکرنگ‌ و صمیمی‌ شد، به‌ نظر من‌ مهم‌ نیست‌ که‌ پسرم‌ هنگامی‌ که‌ حرف‌ می‌زنم‌، نظرش‌ را بگوید و این‌ را بی‌احترامی‌ به‌ خودم‌ نمی‌دانم‌، چون‌ او نیز حق‌ سخن‌ گفتن‌ دارد. بسیاری‌ از خانواده‌ها فکر می‌کنند اگر فرزندانشان‌ خواستار استقلال‌ باشند گستاخ‌ و بی‌ادب‌ هستند. ولی‌ به‌ نظر من‌ هر انسانی‌ خواستار استقلال‌ است‌. پس‌ نباید به‌ خانواده‌های‌ امروزی‌ به‌ چشم‌ حریم‌ شکن‌ نگاه‌ کنیم‌.
خانمی‌ ۴۵ ساله‌ نیز می‌گوید: خانواده‌ها طی‌ سال‌های‌ گذشته‌ خیلی‌ متفاوت‌ شده‌اند. الان‌ هیچ‌ دختری‌ را نمی‌توانید پیدا کنید که‌ به‌ کارهای‌ خانه‌ علاقه‌مند باشد و با رضایت‌ کامل‌ غذا درست‌ کند یا خانه‌ را نظافت‌ کند، ولی‌ در خانواده‌های‌ قدیمی‌ این‌ وظیفه‌ دختر خانواده‌ بود که‌ تمام‌ کارهای‌ منزل‌ را انجام‌ بدهد و هیچ‌گاه‌ اعتراض‌ به‌ این‌ قضیه‌ نداشته‌ باشد.
وی‌ می‌گوید: حتی‌ مردهای‌ این‌ دوره‌ و زمانه‌ نیز با گذشته‌ متفاوت‌ هستند. مردهای‌ قدیمی‌ انتظار داشتند حرف‌ اول‌ و آخر را در خانواده‌ آنها بزنند و به‌ زنان‌ اجازه‌ اظهار نظر نمی‌دادند و این‌ همیشه‌ زنان‌ بودند که‌ مورد اذیت‌ و آزار قرار می‌گرفتند، الان‌ هم‌ می‌توان‌ این‌ خانواده‌ها را با درصد کمتری‌ مشاهده‌ کرد.
وی‌ می‌گوید: با این‌ حال‌ ما باید به‌ جوانان‌ حق‌ انتخاب‌ و استقلال‌ بدهیم‌، چون‌ آنها بزرگ‌ شده‌ و در بطن‌ خانواده‌ ما هستند و رفتارهای‌ پدر و مادرها را الگو قرار می‌دهند. هرچه‌ خانواده‌ها سالم‌تر باشند فرزندان‌ این‌ مرز و بوم‌ و خانواده‌های‌ آینده‌ سالم‌تر خواهند بود.

کتایون‌ دارابی‌
منبع : روزنامه اعتماد