مقایسه شرایط دو مزایده اپراتور دوم و سوم

اسناد مزایده انتخاب اپراتور سوم برای خرید متقاضیان منتشر شده است بد نیست در این شرایط با مقایسه ای اجمالی میان دو طرح ، افتراقها و تشابهات آنها را ببینیم.
۱) مبنای قانونی
تا قبل از سال ۱۳۷۹ مدل مشخص تعریف شده قانونی برای انتخاب بخش خصوصی مستقل و موازی با دولت وجود نداشت و قانون ۵ ساله سوم بطور موقت این مشکل را حل کرد تا با استناد به آن ، محمل قانونی انتخاب اپراتور دوم موبایل فراهم گردد. در آن زمان نهاد رگولاتوری نیز تشکیل نشده بود لذا مبتنی بر آیین نامه اجرایی ماده ۱۲۴ قانون ، کمیسیونی با شرح وظایف و ساختاری حداقلی شکل گرفت که وظیفه مهم تدوین مقررات را در غیاب رگولاتورانجام دهد اما اکنون هم قانون دائمی وزارتخانه وجود دارد و هم نهاد رگولاتوری با ساختاری عریض و طویل ، و مهمتر اینکه ابلاغیه اصل ۴۴ قانون اساسی و قانون مربوطه ، زمینه بسیار مناسبی را از نظر قانونی فراهم اورده است .
۲) تکنولوژی
زمانیکه در ماده ۱۲۴ برنامه سوم توسعه ، صدور مجوز فعالیت برای بخش غیر دولتی پیش بینی می شد اکثر کشورها گسترش نسل۵/۲ موبایل را در دستور کار قرار داده بودند و در ایران نیز همسو با آن و بدلیل کمبود شاخصهای توسعه موبایل ، این مهم مد نظر مجریان قرار گرفت و به نظر می رسد با توجه به هزینه های سرمایه گذاری برای هر مشتری با رقمی حدود ۲۰۰ دلار ، شیوه ای قابل قبول برای تسریع در سرمایه گذاری انتخاب گردید . در حال حاضر با وجود ۲ اپراتورسراسری و یک اپراتورپیش پرداختی و دو اپراتور منطقه ای که همگی خدمات نسل ۵/۲ را ارایه می دهند ،انتخاب نسل ۳ می تواند منطقی قلمداد گردد به شرطی که مقدمات قانونی برای توسعه باند پهن در کشور فراهم گردد . گر چه با توجه به سابقه موضوع در کشور و دیدگاه وزیر ارتباطات مبنی بر مناسب بودن پهنای باند فعلی در حوزه خدمات اینترنت، این امر دچار چالش جدی است و چه بسا با مشکلاتی نیز مواجه گردد. به هر صورت تکنولوژی جدید اقتضائات خود را دارد و ضروری است تا مقدمات آن فراهم شود.
۳) فضای سیاسی اجتماعی
در مراحل پایانی انتخاب اپراتوردوم ،با شروع به کار مجلس هفتم قانونی موسوم به ایرانسل از تصویب مجلس گذشت که نشان دهنده اختلاف عمیق دیدگاههای دولت و مجلس بود این قانون که عطف بما سبق شد و قرارداد امضا شده را باطل کرد زمینه تاخیر دوساله ای را برای شروع به کار اپراتور دوم و تغییر طرف خارجی به همراه داشت . اما به نظر می رسد در فضای کنونی جامعه این افتراق نگاه و دید وجود ندارد و شاید آنقدر موضوعات جذاب برای سیاستمداران موجود است که اصلا به این امر توجهی ندارند تا چه رسد به اینکه به آن بیندیشند.
۴) تجربه
بخش ICT زمانی فرایند انتخاب اپراتور دوم را شروع کرد که در این حوزه تعداد مشاوران و تحلیلگران از انگشتان دست تجاوز نمی کرد و کمتر کسی در این حوزه با تجربه و مدل انتخاب بهره برداری در ابعاد ملی آشنایی داشت و بزرگترین تجربه های بخش نیز در حوزه انتخاب پیمانکاران و یا خرید تجهیزات مخابراتی بود که مدیران دولتی با حسابهایی که با ودایع چند برابر هزینه های سرمایه گذاری مردم انباشته شده بود بدون دغدغه از کیسه خلیفه بذل و بخشش می کردند و همواره هم منتی بود بر سر مشتری! که به آنها خدمات حداقلی داده می شود ولی اکنون مدعیان این مسیر زیادند و سالهاست رگولاتور اپراتورهای جور و واجور ملی و با عناوین متعدد انتخاب می کند وگزارش کار از پروژه های پژوهشی و تدوین آیین نامه و مرامنامه و ... می دهد وقاعدتا باید نتایج انتخاب اپراتور سوم قابل دفاع تر از قبل باشد
۵) مجری و یا مجریان
- در فرایند اپراتور دوم تلفن همراه ،با نبود متولی قانونی (عدم تشکیل نهاد تنظیم مقررات) مهندس برات قنبری سرپرست وقت مرکز تحقیقات مخابرات ایران و معاون برنامه ریزی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و دکتر معصوم فردیس معاون پژوهشی مرکز مجری این پروژه مهم بودند که در مراحل پایانی مهندس داوری نژاد بعنوان معاون مخابراتی( و بعد بعنوان اولین رییس سازمان تنظیم مقررات) در تدوین پروانه و اعطای آن همراه شد . البته در ابتدای فعالیت های انتخاب مشاور بین المللی پروژه ، دکتر کرمانشاه و دکتر شرافت نیزدر ارتباط با پروژه فعالیت می کردند که به تدریج حضور آنها کمرنگ شد.
- در پروژه انتخاب اپراتور سوم توسعه ، به رغم تشکیل سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی مجری طرح مهندس مهدیون مدیرعامل شرکت فناوری اطلاعات است که سمتی در سازمان تنظیم مقررات و البته تجربه ای در این خصوص ندارد و برای دکتر محامد پور سرپرست پیشین مرکز تحقیقات مخابرات و معاون پژوهشی وزارت که اکثر اخبار مربوطه را منتشر می کنند نیز سمتی در این پروژه اعلام نشده است.
۶) مشاوران پروژه
- در انتخاب اپراتور دوم تلفن همراه، یک مشاور بین المللی انتخاب شد تا در کنار مشاور داخلی دارای رتبه بندی مشاوره از سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور با مدیرانی با سابقه بیش از ۳۰ سال تجربه در ساختار مخابراتی کشور به امر تدوین اسناد،انتشار آنها و بازاریابی بپردازند و نهایتا برنده را انتخاب نمایند . کارشناسان ITU نیز بر تمامی فرآیند نظارت داشتند
- در انتخاب اپراتور سوم توسعه ،مشاور خارجی برای این مهم لازم دانسته نشد و موسسه ای مشاور داخلی انتخاب اپراتور سوم شده است که بیشتر تجربه اش برگزاری نشست کارشناسی و سمینار بوده است تا مشاوره مخابراتی ، ضمنا این گروه مشاور جوان در اثنای طرح دوفوریتی موسوم به ایرانسل در مجلس دوم ، با کمک کارشناسی به نمایندگان مجلس زمینه تصویب قانونی را فراهم آوردند که اطمینانی ازاجرای درست مفاد آن وجود ندارد.ضمن اینکه شنیده های فالگوشی حاکی از علایق این افراد برای حضور در جایگاهی غیر مشاوره ای است .
در انتها اگر می خواستیم تجربیات گذشته را نادیده بگیریم چه می کردیم؟! در هر صورت امیدواریم نتیجه کار آن باشد که مردم و مشتریان بعنوان مهمترین عناصر اعلام نظر، برنده واقعی باشند .

نوشته: بهمن برزگر

منبع : آژانس خبری فناوری اطلاعات و ارتباطات ایستنا