تولید سیاهه‌های مبتنی بر وب از نشریات الکترونیکی بدون ایجاد کار اضافه

ایجاد سیاهه های روزآمد نشریات الكترونیكی، به واسطه تغییرات مقتضی درعنوانهای موجود و درنشانی های اینترنتی [۱]برای عناوین نشریات الكترونیكی،دچارچالش میباشد.با این وجود،بسیاری ازكاربران كتابخانه ممكن است بخواهند به تورق صفحات وب كه محتوی سیاهه های نشریات الكترونیكی میباشند، به وسیله عنوان / یا رشته های دانشگاهی، بپردازند.این مطالعه موردی، به بررسی توسعه سیستمی كه به صورت خودكار ازفهرست پیوسته، داده ها را بیرون میكشد و آنرا با وب سایتهایی كه به صورت پویا تولید شده، تركیب میكند ،میپردازد.این سایتها، نقاط دسترسی متعددی را برای نشریات فراهم می آورند كه شامل رابطهای [۲]مبتنی بروب است و متخصصان موضوعی را قادرمی سازد تا سیاهه عناوینی را كه درفضای موضوعی شان نمایان می‌شود اداره نمایند.به دلیل اینكه داده ها به صورت خودكارازفهرست اقتباس میشوند درروزآمدی عناوین و نشانی های اینترنتی، از همپوشانی اجتناب میگردد.به دنبال اجرای این سیستم، استفاده از نشریات الكترونیكی به طورجدی افزایش یافته و بازخوردی مثبت داشته است.چالشهای آتی،شامل گسترده شدن دفعات تكرار روزآمدسازی و انگیزش متخصصان موضوعی برای كنترل منظم‌تر عناوین جدید می‌باشد.درآغاز دهه قرن ۲۱، فراهم آورندگان بسیاری، با نقش سنتی كتابخانه به عنوان اشاعه دهنده اطلاعات علمی-پژوهشی درچالش هستند.برآیندهایی كه دانشكده ها و دانشگاهها ممكن است برای ایجاد درگاههای[۳] اینترانت مورد استفاده قراردهند یا صفحات وب رشته كه ممكن است دربرگیرنده پیوندهایی به وب سایتها یا مقالات نشریات كه براساس موضوع طبقه بندی شده اند باشد."ابزارهای اطلاع رسانی و مطالعاتی[۴]" Campus Pipeline كه سایتهای اینترنتی گروه بندی شده را براساس رشته دانشگاهی ارائه میدهد و "منابع وب دانشگاهی[۵]" Blackboard CourseInof كه محتوی پیوندهایی به مقالات نشریات پیوسته است كه براساس رشته دانشگاهی و عناوین فرعی مرتب شدند،مثالهایی ازاین پدیده درون هررشته دانشگاهی وجود دارد.سایرخدمات،همچون Questia یا Northern Light Lure، كاربران ویژه ای را دارا میباشند و دردسترسی سریع به مقالات مورد نیزپژوهش متعهد هستند.دردانشكده یا حتی بین اعضای هیات علمی،ممكن است نقش كتابخانه ها به واسطه ایجاد صفحات وبی كه "خودتان انجامش دهید"[۶] نام دارد،با پیوندهایی به نسخه های قانونی و غیرقانونی مقالات نشریات درچالش باشند.بنابراین برای كتابخانه ها ضرورت دارد كه راههایی را جهت دسترس پذیری مواد پژوهشی پیوسته و مرئی برای مؤسسان حوزه تخصصی ما، بیایند.
۲-تصویر"قبل"
زمانی كه كتابخانه های دانشگاهی،طراحی مجدد وب سایت كتابخانه ها را آغاز كردند،موقعیت برای اثربخشی كه كتابخانه های دانشگاهی جهت دسترسی به مجلات الكترونیكی فراهم كرده بودند ،درسال تحصیلی ۲۰۰۰-۱۹۹۹ پدیدآمد.عامل اصلی درطراحی مجدد،كاربران نهایی این وب سایت هستند كه میتوانستند ازطریق فهرست كتابخانه ها و نیز وب سایت كتابخانه ها به مجلات الكترونیكی دسترسی پیدا كنند.هردوشیوه مشاهده و دسترسی به مجلات الكترونیكی،ضروری میباشند.پدیدآورندگان متعددی، مشاهده كرده اند كه فهرستهای كتابخانه، دسترسی به اطلاعات را درقالبهای فراوان، فراهم میكنند و دلیلی وجود ندارد كه چرا قالبهای الكترونیكی باید ازدسترس پذیری فهرستی منع گردند.(۱)درعین حال،همانطور كه آن شافنر[۷] اظهاركرده است:"همچنانكه ما به سوی فضای مجازی حركت میكنیم….. نباید فراموش كنیم كه نیازاولیه انسان،سازماندهی و تجسم اطلاعات است" كه براساس عنوان و / یا موضوع منظم شده است.(۲)هرچند،فهرست پیوسته،دسترسی به مجلات الكترونیكی را به وسیله عنوان و سرعنوانهای موضوعی كتابخانه كنگره فراهم كرده است،صفحات مجله های الكترونیكی موجود دراین وب سایت،بعضا جهت فراهم آوردن سیاهه ها به وسیله عنوان یا حیطه موضوعی موفقیتی كسب نمیكنند.برخی ازپیونده به متراكم كننده[۸] هایی چون Project Muse یا مركزمجلات الكترونیكی اوهیو لینك[۹]، اشاره داشتند؛ حال آنكه دیگر پیوندها به عناوین انفرادی همچون "تاریخچه آموزش عالی[۱۰]" اشاره میكردند.دربرخی موارد،پیوندهایی هم به یك متراكم كننده كه دسترسی به یك مجموعه را فراهم میكند و هم به عناوین مجلات خاص نمایان درمجموعه،فراهم میشدند.
۳.مشكلات با رابط
درجریان جمع آوری اطلاعات پیش زمینه،كتابداران درگیردرمساله طراحی مجدد،كشف كردند كه رابطهای موجود برای مجلات الكترونیكی، به آن مؤثری مطابق میل، نیست.آماركاربردی،یك نشانه اولیه را از فضای ارتقا فراهم آورد.هراستفاده عمده برای عناوین مركزمجله الكترونیكی اوهیو لینك كه تقریبا نیمی ازمجلات الكترونیكی كتابخانه ها را شامل میشد، علیرغم وجود برنامه های متعدد فارغ التحصیلی و یك محیط پژوهشی رقابتی كارشناسی، میان پایین ترین وضع بود.یك نشانه دیگرازنارضایتی، با وجود دسترسی به مجلات الكترونیكی، بازخوردی ازیك كمیته مشاوره به كتابخانه های دانشگاهی بود.این هیات، به روشی ازسهولت مكان یابی مجلات الكترونیكی گروه بندی شده به وسیله رشته علمی دانشگاهی، نیازداشت.قابلیت استفاده مطالعات متقبل شده درطول یك طراحی مجدد وب سایت،برخی مدارك ممكن را درباره این میزان غیرعادی استفاده پایین، فراهم كرد.یك مطالعه دایرشده توسط كتابخانه ها نشان داد كه صفحه مجلات الكترونیكی موجود برای كاربران بالقوه،گیج كننده بود زیرا آنها با سرنامهای[۱۱] بسیاری ازفراهم كنندگان مجلات،(JSTOR,EJS,…) ناآشنا بودند.(۳) به علاوه، قابلیت كاربرد آزمایش،آشكارساخت كه حتی وقتی این اسامی شامل سرنامها نمیشد،بسیاری ازكاربران آینده،به سادگی نمیدانستند كه متراكم كننده ها دسترسی به مجلات الكترونیكی را كه آنها میخواستند بیابند، فراهم كرده است.درطول قابلیت استفاده آزمایش،جهت تعیین اثربخشی صفحه وب موجود، دانشجویان و اعضای هیات علمی جهت مكان یابی یك مجله الكترونیكی، مادامیكه مشاهده كنندگان نتایج این كوششها را ثبت میكردند،مورد سؤال واقع میشدند.هرچند اعضای هیات علمی و دانشجویان، به سهولت صفحه وب مجلات الكترونیكی را یافتند، تعداد اندكی درمكان یابی عنوان مجله الكترونیكی موفق بودند.تعداد كمی ازاعضای هیات علمی و دانشجویان،فهرست كتابخانه ها را برای مكان یابی یك عنوان مجله الكترونیكی با موفقیت به كاربردند.با این وجود،اكثر موضوعات آزمایش،ازتلاشها جهت مكان یابی یك عنوان مجله الكترونیكی دست كشیدند یا وب سایت كتابخانه ها را رها كردند و برای مكان یابی مجله با یك سرویس جستجو هچون گوگل یا آلتاویستا تلاش كردند.مكان یابی عناوین مجله الكترونیكی با موتورهای كاوش،گاهی به ناكامی های افزوده منجرمیشود-دربرخی موقعیتها، موضوعات،سیاهه ای ازمجله های الكترونیكی فراهم شده توسط سایركتابخانه ها را مكان یابی كردند.درنتیجه،فقط برخی ازپیوندها به مجله های الكترونیكی كاملا عمل میكردند.۴-چالشها درتوسعه یك رابط جدید
دراندیشیدن راه حلهای بالقوه برای این مسائل،توسعه دهندگان وب به منظورتشخیص یك سازوكار جهت فراهم آوری مؤثر یك سیاهه ازمجلات الكترونیكی كه میتوانست توسط متخصصان موضوعی جهت مواجه شدن با نیازهای برنامه های دانشگاهی سفارش شده باشد،تلاش كردند. یك سازوكار مطلوب برای انجام چنین كاری، ازدومساله اجتناب خواهد میكرد:
- هم پوشانی میان اطلاعات درصفحه وب و اطلاعات درفهرست كتابخانه‌ها.نگهداری عناوین جاری و نشانی های اینترنتی درفهرست،قبلا مقدارقابل توجهی ازوقت كاركنان را به هدرمیداد.بنابراین،ایجاد یك مجموعه اضافی دوگانه ازعناوین و نشانی های اینترنتی،صرف زمان بیشتری را جهت تكاپو نشان داده است.
- هم پوشانی میان متخصصان موضوعی و توسعه دهندگان وب.یكی ازوقت گیرترین وظایف مرتبط با نگهداری وب سایتهای كتابخانه ها،افزودن و حذف كردن پیوندهای مورد نیاز متخصصان موضوعی میباشد.یك سازوكارمطلوب جهت ایجاد سیاهه هایی ازصفحات وب،گزینش گران را قادرمیسازد محتویات صفحات وب درحیطه موضوعی شان را بدون واسطه گری توسعه دهندگان وب،اداره نمایند.
۵- ارسال و تصفیه داده ها ازفهرست
برای مواجه شدن با چالشهای مطرح شده در این پروژه،تیم توسعه وب،تصمیم گرفت كه فیلدهای متعددی از ركوردهای فهرست‌نویسی را به یك پایگاه اطلاعاتی و اسكریپتهای[۱۲] نوشتاری كه اطلاعات را ازفهرست به صفحات وب پویا[۱۳] وارد میكردند،منتقل كند.برای ساختن پایگاه اطلاعاتی مجلات الكترونیكی،سیاهه ای ازتمامی ركوردها برای نشریات ادواری كه محتوی نشانی های اینترنتی درفیلد ۸۵۶ [۱۴]بود،تولید شد.عنوان،محتویات فیلد ۸۵۶،شمار ركورد كتابشناختی و كد گزینش گر[۱۵] به قالب باریكه نامحدود،صادرمیشدند كه به سادگی میتواند وارد نرم افزاری چون Microsoft Excel گردد.به دنبال اننتقال بارهای نخست،كتابداران،داده ها را برای اطلاعات نامرتبط آزمودند كه كدهای ارائه دهنده محدودكننده ها،كدهای موادی چون"فایل رایانه ای" كه درفیلد عنوان ازركورد فهرست نمایان شد و نیز ظهور متعدد عنوان را شامل میشد.یك بار كه سیاهه ای از داده های نامربوط گردآوری شده بودند، اسكریپتها روی نواراین اطلاعات مستخرج ازداده ها و صادرشده به وب،نوشته میشدند.
۶-ایجاد صفحه نمایش عمومی
زبانهای اسكریپتی برای تولید صفحات وب،پی اچ پی[۱۶] و پست گرس[۱۷] بودند.پی اچ پی برای تولید برچسبهای اچ تی ام ال [۱۸]،كه جهت ایجاد صفحه وب ضروری هستند، استفاده میشود؛ درحالیكه PostgreSQL ، یك نظام مدیریت پایگاه داده های رابطه ای[۱۹] است كه ویژگیهای پیشرفته تری از"پرسش ساختمند"[۲۰] كه به متن Php ارائه می‌كندكه پاره هایی ازداده ها را ازیك پایگاه اطلاعاتی وب دسترس پذیر،وارد كند،حمایت میكند.هردو زبان، منبع باز[۲۱] هستند.بدین معنی كه منبع به كاررفته جهت ایجاد محصولات با این زبانها،ممكن است به صورت رایگان توزیع شود و تغییر یابد كه گسترش سریع و افزایش محصولات و خدمات را تشویق میكند.(۴)PostgerSQL، صفحات وب پویا را به صورت با معنا،سریع تراز My SQL تولید كرد. این زبانهای اسكریپتی، برای توسعه یك رابط عمومی[۲۲] به كارمیرفتند كه دورابط را فراهم میكرد.یك منو[۲۳]،سیاهه ای از حیطه های موضوعی ارائه شده درپایگاه اطلاعاتی را تولید میكند و اطلاعات را درفیلد"گزینش‌گر" ازطبقه ركورد، به عنوان یك حیطه موضوعی به كارمیبرد.هرحیطه موضوعی،به یك صفحه وب پیوند دارد كه همه عنوان مجله درآن حیطه را نمایش میدهد.ظهورعناوین مجله درآن صفحه به مجله پیوسته،پیوند میخورد.منوی دیگر دررابط عمومی،سیاهه ای الفبایی از مجلات الكترونیكی را تولید میكند، به وسیله آن كاربرنهایی را قادرمیسازد بریكی ازحروف الفبا كلیك كند. انجام چنین كاری،كاربرنهایی را به صفحه وبی میبرد كه سیاهه عناوین مجلات الكترونیكی با حرف خاصی ازالفبا آغازمیشوند، در آن درج شده است. هرعنوان كه درفیلد گزینش‌گر،دارای اطلاعات است، درسیاهه الفبایی نمایان میشود.
۷-مدیریت عناوین مجله الكترونیكی
درابتدا،استفاده ازفیلد"گزینش گر"، به عنوان یك سرعنوان موضوعی راهی مناسب جهت تولید سیاهه ای كلی از مجلات الكترونیكی منظم شده توسط رشته علمی بود كه به وسیله متخصصان موضوعی میتوانستند اصلاح شوند.فهرست كتابخانه،فیلد گزینش گر را جهت نشان دادن اینكه گزینش گر،چنانچه قراراست مقوله ای حذف شود، مسئولیت تصمیم گیری را برعهده دارد، مورد استفاده قرارمیدهد.درنتیجه،فیلد گزینش گر،گاهی موفق به انعكاس رده كامل حیطه های های موضوعی كه عنوان سودمند باشد، نمیگردد.گاهی اوقات، فیلد گزینش گرخالی است یا به خاطراینكه یك گزینش گر ساده برای عناوین به دست آمده ازطریق برخی بسته های نرم افزاری بزرگتر،همچون مركزمجله الكترونیكی اوهیو لینك،تخصصی نشده یا مقولاتی كه یك نظم ركورد را دراختیارندارند.به علاوه،هرركورد درفیلد گزینش گر، بیش ازیك مدخل را دربرنمیگیرد؛ حتی تصور میشود ركورد ممكن است یك مقوله سودمند را برای بخشهای چندگانه توصیف نماید.دلیل دیگری كه محتویات فیلد گزینش گر ممكن است نیازمند اصلاح باشد این است كه سیاهه مجلات الكترونیكی مستخرج ازفهرست، ناقص است؛ گاهی اوقات مدخلها برای نمایه ها یا سفارشهای مستمر تك نگاشتی [۲۴]دراین سیاهه نمایان میشوند.متخصصان موضوعی میتوانند سیاهه مجلات الكترونیكی را درحیطه های تخصصی شان، با استفاده ازرابطهای قابل دسترسی ازطریق وب، به منظور اصلاح سیاهه خود،سفارش دهند.آنان میتوانند عناوین را ازیك سیاهه الفبایی ازكلیه عناوین درداده های اقتباسی، ازیك سیاهه ازعناوین افزوده شده ازیك تاریخ بخصوص، یا ازیك سیاهه ازعناوین درحیطه موضوعی دیگر،اضافه نمایند.عناوینی كه برای سیاهه آنها مناسب نیستند،میتوانند ازسیاهه های آنها حذف شوند؛ چون پایگاه اطلاعاتی برای تولید صفحه های وب، میتواند بیش ازیك حیطه موضوعی را جور نماید.متخصصان موضوعی،لازم است بتوانند عناوین را به سیاهه موضوعی شان بیافزایند یا ازسیاهه حذف كنند.رابطها برای افزودن یا حذف عناوین،به وسیله كلمه عبورمحافظت میشوند.این كلمه عبور،با كلمات عبورپست الكترونیكی و راه اندازهای نظام[۲۵] خادم وب [۲۶]كتابخانه های دانشگاهی، یكسان است و هر گزینش گر را قادر میسازد تا سیاهه هایی را كه درحیطه موضوعی آن هستند اصلاح نماید.۸-مدیریت نشانی های اینترنتی مجله الكترونیكی
ركوردها ماهی یكبارروزآمد میشوند.یك متن نوشته شده با Expect ، یك زبان مرتبط با TCL كه دربرخی محصولات كتابخانه ای توسط یك "شغل كهنه"[۲۷] یافت و راه اندازی شده،داده ها را به صورت خودكار ازمجلات الكترونیكی صادرمیكند.درآغازطرح، این متن، فقط ركوردهایی را كه ازصدوراخیر،اضافه میشدند مدنظرقرارمیداد.با این حال، وقتی فیلدهای ۸۵۶، گاهی اوقات به ركوردهای موجود برای آبونمانهای[۲۸] چاپی قدیمی تر اضافه میشدند،این ركوردها شامل صدورنمیشدند.درنتیجه، ركوردها برای برخی ضمایم ازسیستم پیوسته، حذف میشدند.برای تامین بازنمایی صحیح تر آبونمهای مجله الكترونیكی،هم اینك سیستم، فیلدها را ازهمه ركوردها با فیلد ۸۵۶، بدون توجه به زمانی كه آنها درابتدا به سیستم اضافه میشدند، اقتباس میكنند.
۹-جمع بندی تا این زمان
طرح برای ایجاد سیاهه های مبتنی بروب مجله های الكترونیكی، به هیچ وجه كامل نیست.چالشهای جاری،شامل تشویق گزینش گران به بررسی عناوین تازه افزوده شده و سازگاری با تغییرات نشانی اینترنتی كه حتی صدها عنوان را تحت تاثیرقرارمیدهد، میباشد.سازگاری با نشانی های اینترنتی چندگانه درركوردهای فهرست نویسی نیزنامعلوم است.با این حال، این طرح تا این تاریخ،موفقیت های زیادی داشته است.صفحات وب مجله های الكترونیكی جدید،به واسطه ایجاد یك منبع ساده برای اطلاعات درباره عناوین و نشانی های اینترنتی برای مجله های الكترونیكی، برای كتابخانه ها سود داشته اند؛ به موجب آن، نیاز به تیم نگهداری وب به منظور ویرایش صفحات برای متخصصان موضوعی برطرف میشود و متخصصان موضوعی قادرهستندبه صورت آنی، اختیاردستكاری سیاهه های مجله های الكترونیكی درحیطه های موضوعی تخصصی شان را دردست داشته باشند.همچنین،سیستم بررسی پیوند به كاررفته توسط كتابخانه های دانشگاهی به صورت خودكار،نشانی های اینترنتی نمایان شده درصفحه وب را تایید میكند و به بدست آوردن نشانی های اینترنتی كهنه كه میتوانند اصلاح شوند كمك میكند.مهمترین نكته اینكه، استعمال مجلات الكترونیكی، به گونه ای برجسته، افزایش یافته است.بارگذاریها[۲۹] ازمركزمجله الكترونیكی [۳۰]كه اكثریت مجله های الكترونیكی كتابخانه ها را فراهم می آورد، ازفوریه سال ۱۹۹۸، تا فوریه سال ۲۰۰۰ حدود ۶۴۴ درصد افزایش یافت.افزایش دراستفاده، كار نیاز به خودكارسازی سیاهه‌های مجله های الكترونیكی را دارای ارزش متعالی میكند.
پانوشتها:
[۱] URL
[۲] Interfaces
[۳] Portals
[۴] Study and Information Tools
[۵] Academic Web Resources
[۶] Do- it-yourself
[۷] Ann Shaffner
[۸] Aggregators
[۹] OhioLINK Electronic Journals Center
[۱۰] Chronicle Higher Education
[۱۱] Acronyms
[۱۲] Scripts: برنامه هایی كه ازمجموعه دستورها یا برنامه های كاربردی تشكیل شده اند.این دستورها،معمولا ازقوانین و ساختار یك برنامه كاربردی استفاده میكنند-رجوع كنید به كتاب فرهنگ واژه های مایكروسافت:۲۰۰۳
[۱۳] Dynamic
[۱۴] ۸۵۶ field: تگ یا برچسب ۸۵۶ درقالب مارك(جهت مكان یابی و دسترسی الكترونیكی) محتوی URL مقولات میباشد و ركورد را به هرنوع ازواحد دیجیتالی پیوند میدهد.واحدممكن است یك مدرك تمام متن،تصویر،ویدئو،برنامه یا سرورباشد.
رجوع شود به مقاله:
Large, Anderw; Beheshti,Jamshid.(۱۹۹۷) OPACS: A research review.Library and Information Science Research, Vol ۱۹, No ۲, pages ۱۱۱-۱۳۳
[۱۵] Selector Code
[۱۶] PhP
[۱۷] PostGRES
[۱۸] HTML
[۱۹] Relational database
[۲۰] Structured Query
[۲۱] Open Source
[۲۲] Pulic Interface
[۲۳] Menu
[۲۴] Monographic
[۲۵] Logs On
[۲۶] Web Server
[۲۷] Chron Job
[۲۸] Subccriptions
[۲۹] Downloads
[۳۰] Electronic Journal Center
منبع:
Withers ,Rob; Casson, Rob; Shrimplin ,Aaron .Library Collections, Acquisitions, and Technical Services ۲۶, no. ۲ (۲۰۰۲): "Creating Web-Based Listings of Electronic Journals Without Creating Extra Work"
available in: http://www.Rose-net.com/ Elsevier Science
ارجاعات:
[۱] Thorburn C. Cataloging remote electronic journals, and databases. Serials Librarian ۲۳:۱/۲. ۱۱. Woodward
H, McNight C. Electronic journals: issues of access and bibliographic control. Serials Review ۲۱:۱ (Summer ۱۹۹۵) ۷۴; Lost in space? Issues in access to electronic journals. Schaffner A, Cargille K ed. Serials Review
۲۴:۲ (Summer ۱۹۹۸) ۱۰۱, ۱۹۹۲.
[۲] Lost in space? Issues in access to electronic journals. Schaffner A, Cargille K. ed. Serials Review ۲۴:۲
(Summer ۱۹۹۸) ۱۰۱.
[۳] Bobertz T, et al. Web site program evaluation fall ۱۹۹۹. Unpublished report (December ۵, ۱۹۹۹) ۲۴.
[۴] While the term open source has become widely used, and its meaning has lost some precision, we use the term
to mean conformance to the Open Source Definition (OSD). The OSD is available at http://www.opensource.org/docs/definition.html .
نویسندگان:
Rob Withers, Rob Casson, Aaron Shrimplin
ترجمه:امیررضا اصنافی
دانشجوی كارشناسی ارشد علوم كتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه شهیدچمران اهواز

منبع : نما مجله الکترونیکی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران