انتفاضه اول چگونه آغاز شد

در ۹ دسامبر سال ۱۹۸۷ اولین جرقه های انتفاضه بزرگ «سنگ» زده شد و پس از مدتها که عملیاتهای جهادی محدود به عملیاتهای نظامی در داخل مرزها بود، مردم فلسطین زمام اقدامات جهادی را در دست گرفتند و تمامی اقشار مردم و گروههای جامعه فلسطین وارد عمل شدند و جریان اسلامی بار دیگر با قدرت و پویایی بیشتری نقش جهادی خود را از سر گرفت.
این انتفاضه ناشی از نتایج و پیامدهای حمله رژیم صهیونیستی به خاک لبنان بود که با ناکامی فرماندهان نظامی ارتش این رژیم در دستیابی به اهداف خود همراه بود. اما با این وجود، این جنگ واقعیت های جدیدی را در جهان عرب و در داخل فلسطین ایجاد کرد که از سوی دیگر، نشان دهنده میزان ضعف جنبش های عربی در سطح رسمی و مردمی بود. علاوه بر این، اخراج نیروهای سازمان آزادی بخش فلسطین (ساف) از لبنان، مساله آزادسازی فلسطین از طریق فعالیت های آزادی خواهانه در خارج از مرزهای این کشور را با شک و تردیدهای زیادی مواجه کرد. در سه هفته پایانی سال ۱۹۸۷ انتفاضه بزرگ مردم فلسطین در سرزمین های اشغالی آغاز شد تا روند مبارزات ملت فلسطین را به سمت و سوی جدیدی سوق دهد و نطفه عطفی را در تاریخ معاصر مساله فلسطین رقم زند.
● آغاز انتفاضه
انتفاضه بزرگ مردم فلسطین در ۸ دسامبر سال ۱۹۸۷ آغاز شد. نقطه آغاز این ماجرا زمانی بود که کامیون های صهیونیستی، کارگران فلسطینی را از محل کارشان در فلسطین اشغالی به منطقه اشغالی نوار غزه انتقال می دادند. در حالی که این کامیون ها در مقابل یکی از ایست های بازرسی رژیم صهیونیستی ایستاده بودند، یک کامیون نظامی صهیونیستی به سوی آنها حمله کرد که باعث کشته شدن ۴ تن از این کارگران و زخمی شدن ۷ تن دیگر از اهالی اردوگاه جبالیا در نوار غزه شد و راننده کامیون نظامی صهیونیستی در مقابل چشمان نظامیان صهیونیستی حاضر در این ایست بازرسی از محل متواری شد.
از همان شب جنبش اسلامی فلسطین تصمیم به مشارکت در جریان انتفاضه و رهبری آن گرفت و از صبحگاه روز بعد یعنی ۹ دسامبر تظاهرات های گسترده ای را از مقابل مسجد اردوگاه جبالیا راه اندازی کرد. این اقدامات در مرحله بعد، با صدور بیانیه اعلام موجودیت از سوی جنبش مقاومت اسلامی «حماس» در ۱۳ دسامبر ادامه یافت و به تدریج تمامی شهرهای کرانه باختری و نوار غزه را در بر گرفت.
در مراسم تشییع پیکرهای این چهار شهید فلسطینی در اردوگاه جبالیا، بالگردهای رژیم صهیونیستی به منظور متفرق کردن تظاهر کنندگان از شلیک گلوله های اشک آور و دودزا استفاده کردند که به کشته و زخمی شدن تعدادی از ساکنان این اردوگاه منجر شد و به دنبال آن هم، رژیم صهیونیستی در شهرک و اردوگاه جبالیا و نیز در برخی محله های نوار غزه قانون منع آمد و شد اعلام کرد.
در ۱۰ دسامبر تظاهرات و درگیری ها با نظامیان اشغالگر، وارد مرحله تازه ای شد و نظامیان رژیم صهیونیستی با حمله به تمامی شهرها، روستاها و اردوگاه های کرانه باختری و نوار غزه، مردم فلسطین را مورد ضرب و شتم قرار دادند. در مقابل مردم فلسطین، سینه های خود را سپر گلوله های نظامیان رژیم صهیونیستی قرار دادند و نظامیان صهیونیستی به سوی مردم فلسطین که سنگ و بطری های خالی و نیز کوکتل مولوتف به سوی خودروهای زرهی آنها پرتاب می کردند، تیراندازی کردند که در نتیجه آن چندین نفر از شهروندان فلسطین به ضرب گلوله های نظامیان صهیونیستی کشته یا زخمی شدند.
در نوار غزه، درگیری میان مردم و نظامیان اشغالگر به جنگی واقعی تمام شد و شهر کاملا به حالت تعطیل درآمد و راه های ارتباطی آن مسدود شد حتی تمامی مدارس و دانشگاه ها نیز تعطیل شد. دود سیاه ناشی از سوختن لاستیک ها آسمان شهر را فرا گرفته بود و تظاهر کنندگان با برافراشتن پرچم های فلسطین و تصاویر شهدا، علیه اشغالگران و اقدامات سرکوبگرانه آنها شعار می دادند. سخنگوی ارتش رژیم صهیونیستی آن روزها را چنین توصیف می کند: «فلسطینیان کوکتل مولوتف ها را به داخل خودروهای نظامی پرتاب می کردند و اوضاع کاملا ناآرام بود.»
انتفاضه فلسطین روز به روز شدت بیشتری می یافت و مردم فلسطین بیش از بیش در معرض اقدامات سرکوبگرانه رژیم صهیونیستی قرار می گرفتند. مردم فلسطین مقاومت قهرمانانه ای را در برابر اشغالگران صهیونیست انجام می دادند و تعداد زیادی از مردم فلسطین در این میان شهید یا زخمی می شدند. این بزرگ ترین و طولانی ترین انتفاضه ای بود که اراضی فلسطینی و حتی جهان به خود می دید. این انتفاضه بالاخره در سال ۱۹۹۴ با امضای توافقنامه اسلو میان رژیم صهیونیستی و فلسطین و پس از آن ورود نیروهای ساف به غزه پایان یافت.
● دلایل آغاز انتفاضه
دلیل اصلی آغاز این انتفاضه، اشغال فلسطین از سوی رژیم صهیونیستی و ظلم و ستم و اقدامات غیر انسانی اشغالگران علیه ملت فلسطین بود که باعث شد مردم فلسطین شیوه های جدیدی را برای مبارزات خود انتخاب کنند.
علاوه بر این، محاصره کامل فلسطین و ناتوانی ساف در آزاد سازی فلسطین از طریق فعالیت در خارج از این کشور، باعث ایجاد این تفکر در میان مردم فلسطین شد که تنها راه آزادسازی فلسطین، انتفاضه مردمی در داخل این کشور است; چرا که آنها کاملا به این نتیجه رسیده بودند که مبارزات مسلحانه به دلایل متعدد که از جمله آنها می توان به نبود مرزهای مشخص اشاره کرد، نمی تواند راهگشای آنها برای رهایی از شر اشغالگران باشد، بلکه باید از راهکار مبارزات مردمی در داخل فلسطین به منظور رسیدن به اهداف خود استفاده کرد.
از سوی دیگر، رژیم صهیونیستی پس از حمله به جنوب لبنان، همچنان به اقدامات خصمانه خود علیه مردم این منطقه ادامه می داد و در چندین نوبت شهرها و روستاهای این منطقه را هدف بمباران های هوایی و آتش توپخانه خود قرار داد. این رژیم در همین راستا، سیاست جنجال برانگیز مشت آهنی خود را علیه مردم جنوب لبنان به اجرا گذاشت که این مساله باعث انتفاضه مردمی در فلسطین و مشارکت تمامی اقشار مردم این کشور در مبارزات دلیر مردان گروه های مقاومت فلسطین علیه اشغالگران صهیونیست شد.
از دیگر عوامل موثر در آغاز انتفاضه بزرگ فلسطین، می توان به توجه زیاد جهان عرب به مساله فلسطین به عنوان مساله اساسی و محوری خود بود که بهترین دلیل برای آن، برگزاری کنفرانس سران کشورهای عربی در اردن در سال ۱۹۸۷ بود که مساله فلسطین را به عنوان مساله اساسی جهان عرب مورد بررسی قرار داد. البته کشورهای شرکت کننده در این کنفرانس، تنها به بحث درباره این کنفرانس اکتفا کردند و هیچ برنامه عملی در این زمینه ارائه نکردند و علاوه بر این، جامعه جهانی نیز مسائل دیگری را در کانون توجه خود قرار داده بود و به مساله فلسطین توجهی نداشت.
همه این مسائل، مساله فلسطین را به مساله ای راکد تبدیل کرده بود و سختگیری های آمریکا نیز مانع از به نتیجه شدن تلاش ها در این زمینه می شد. از سوی دیگر، اتحادیه جماهیر شوروی سابق نیز به مسائل نظامی خود با آمریکا، مانند جنگ ستارگان، خلع سلاح هسته ای و چالش مخالفت رژیم صهیونیستی با بازگرداندن مسالمت آمیز حقوق مردم فلسطین به آنها سرگرم بود.
علاوه بر این، باید به این مساله نیز اشاره کرد که عامل جمعیتی نیز در آغاز انتفاضه نقش اساسی داشت. پس از فاجعه فلسطین در سال ۱۹۴۸، تعداد کمی از فلسطینیان در سرزمین خود باقی مانده بودند و بخش اعظم آنها از سرزمین خود آواره شده بودند. اشغالگران این توانایی را داشتند که این جمعیت محدود فلسطینیان را در یک منطقه کوچک محصور کنند. بیش از نیمی از این جمعیت اندک باقیمانده در فلسطین نیز متعلق به نسل جدید فلسطین بودند که از آغاز عمر خود، اشغالگری صهیونیست ها را احساس کرده و در شرایط ناشی از آن زندگی کرده بودند و از همین رو امید به دستیابی به آرمان های ملت فلسطین، روحیه جهاد و مبارزه را با خون آنها عجین کرده بود.
ویژگی اصلی اشغالگری رژیم صهیونیستی در مقایسه با انواع دیگر اشغالگری، ادعاهای نژادپرستانه رژیم صهیونیستی بود که از جمله آنها می توان به ادعای مالکیت بر سرزمین فلسطین و گذشته و آینده این سرزمین، سیطره بر تمامی عرصه های زندگی مردم فلسطین از طریق اعلام وضعیت اضطراری، برنامه های شهرک سازی، اقدامات یهودی سازی، تخریب منازل، بازداشت هزاران تن از فلسطینیان، اعمال مجازات های دسته جمعی، سیطره بر تمامی بخش های زندگی فلسطینیان، مصادره زمین های آنها، غارت منابع آب، جنگ اقتصادی، تعطیلی موسسات علمی و صنفی و حرفه ای، روی کار آوردن نظام اداری ضعیف در فلسطین به منظور واداشتن آنها به تسلیم و حتی محروم کردن ملت فلسطین از هویت ملی خود اشاره کرد.
● فداکاری ها
ملت فلسطین در طول انتفاضه خود فداکاری های عظیمی را انجام دادند و در مقابل به دستاوردهای مهمی هم دست یافتند. آمارهای موسسه حمایت از خانواده های شهدا و اسرای فلسطینی حاکی از این است که در این انتفاضه، ۱۵۵۰ فلسطینی شهید و ۱۰۰۰۰۰ فلسطینی دیگر اسیر شده اند.
علاوه بر این، آمار موسسه مجروحان فلسطینی نیز نشانگر این است که در این انتفاضه، بیش از ۷۰هزار نفر مجروح شده اند که ۴۰درصد از آنها از معلولیت های دایمی و ۶۵ درصد نیز از نارسایی های مغزی یا معلولیت جسمی و نقص عضو رنج می برند یا یکی از اعضای اصلی یعنی دست و پایشان قطع شده است.
آمار موسسه همبستگی بین المللی نشان می دهد که ۴۰ فلسطینی در طول انتفاضه در داخل زندان ها و بازداشتگاه های رژیم صهیونیستی بر اثر شکنجه و بد رفتاری مسوولان زندان در حین بازجویی به شهادت رسیده اند.
به مناسبت دهمین سالگرد انتفاضه، مرکز آمار رژیم صهیونیستی در زمینه حقوق بشر در سرزمین های اشغالی گزارش زیر را منتشر ساخته است:
۱) شهادت ۱۳۴۶ فلسطینی از جمله ۲۷۶ کودک به دست نیروهای امنیتی اسراییل وشهادت ۱۶۲ تن دیگر توسط یگان ویژه این رژیم.
۲) شهادت ۱۳۳ فلسطینی به دست شهرک نشینان صهیونیست.
۳) کشته شدن ۲۵۶ غیرنظامی صهیونیست به دست فلسطینیان.
۴) کشته شدن ۱۲۷ نیروی امنیتی اسراییل توسط فلسطینیان.
۵) کوچاندن ۴۸۱ فلسطینی از اراضی اشغالی.
۶) شکنجه ده ها هزار فلسطینی در حین بازجویی.
۷) صدور ۱۸ هزار حکم بازداشت موقت برای فلسطینیان.
۸) انهدام کامل دست کم ۴۴۷ منزل فلسطینی.
۹) پلمپ کردن ۲۹۴ منزل فلسطینیان.
۱۰) انهدام کامل دست کم ۸۱ منزل فلسطینی در حین عملیات جست وجوی افراد تحت تعقیب.
۱۱) انهدام کامل دست کم ۱۸۰۰ منزل فلسطینیان به بهانه نداشتن مجوز ساخت.
۱۲) کشته شدن حدود ۱۰۶۸ جاسوس و مزدور به دست فلسطینیان تا پایان نوامبر ۱۹۹۷.
۱۳) جدایی و قطع ارتباط میان ده ها هزار زوج فلسطینی.
۱۴) کوچاندن صدها زن و مرد و کودک فلسطینی ساکن مناطق اشغالی به دلیل پایان یافتن مدت اقامت آنان و نداشتن ویزای اقامت.
۱۵)ایجاد مشکل و مانع ترشی برسر راه دیدار نزدیکان در مناطق فلسطینی.

نویسنده : اسامه نور الدین

منبع : مرکز اطلاع رسانی فلسطین