نسخه شفابخش ۱۹۳۹

بحران بزرگ اقتصادی دهه ۳۰، جهان را به قطب هایی چنان متضاد تقسیم کرد که در انتهای دهه، جنگ دوم جهانی غیرقابل اجتناب به نظر می رسید. بحران بزرگ(great depression) از سال ۱۹۲۹ آغاز شد و طی یک دهه امریکا، انگلیس، آلمان، هلند، ژاپن، آفریقای جنوبی، فرانسه و حتی امریکای لاتین و استرالیا را تحت تاثیر خود قرار داد. بحران اقتصادی منجر به رشد روزافزون گرایش های ناسیونالیستی و میلیتاریستی شد (مثل ظهور و قدرت گرفتن فاشیسم در آلمان، ایتالیا و اسپانیا) و از آن سو نظام سرمایه داری در امریکا و انگلیس برای خروج از بحران، امکان وقوع یک جنگ در ابعاد جهانی را همچون یک هدیه کریسمس با تمام وجود پذیرا شدند. در سال ۱۹۳۷، در امریکا طبق برآوردها و برخی آمارگیری ها بین ۱۴ تا ۱۹ میلیون نفر از مردان بالغ این کشور، بیکار بودند.
موج مهاجرت از مناطق مرکزی و شمالی به سمت غرب و جنوب غرب شدت گرفت و میلیون ها نفر، کشاورزی را رها کردند و به سمت کالیفرنیا و فیلادلفیا رفتند (خوشه های خشم چه در قالب رمان و چه فیلم روایتگر این مهاجرت نومیدانه بود). سرمایه داری لجام گسیخته امریکایی همچون غولی بود که در بستر اقتصاد امریکا، توانایی تنفس بیشتر نداشت. تمام ظرفیت ها پر شده بود و امریکایی ها نومیدانه شاهد افت روز به روز شاخص های تجاری و اقتصادی کشور بودند.اما جنگ دوم جهانی منفذی برای خروج غول داخل شیشه بود. چرخه فرسوده و کم رونق اقتصاد، به یمن نیاز بی پایان جبهه های جنگ به کار افتاد و صنایع رونق گرفتند.
وقتی جنگ دوم جهانی به پایان رسید مفاهیم جدیدی در اقتصاد جهانی شکل گرفته بود. طرح مارشال، نفوذ سیاسی و اقتصادی امریکا را بر بخش وسیعی از اروپا و آسیا تثبیت کرد و.... اقتصاد امریکا از آن پس دیگر رنگ بحرانی آنچنانی را تجربه نکرد تا امسال. آیا سرمایه داری جهانی برای فرار از فروپاشی پیش رو بار دیگر به نسخه شفابخش اما پرهزینه ۱۹۳۹ پناه می برد؟در تصویر مردی را می بینید که در ۱۹۳۶ در اوج بحران اقتصادی انگلیس این چنین مبتکرانه به دنبال کار می گردد.بر کاغذ پشت مرد نوشته شده؛ سه حرفه می دانم، به سه زبان حرف می زنم، سه سال در جبهه جنگیده ام، سه تا بچه دارم و سه ماه است که بیکارم اما فقط یک شغل می خواهم. تصویر دیگر نمایی از مهاجرانی هستند که در جست وجوی کار و پناهگاه موج بزرگ مهاجرت از شرق به غرب امریکا را رقم زدند.

آرش خوشخو

منبع : روزنامه اعتماد