نقش زن ایرانی در تغییر الگوی مصرف

امروزه بسیاری از زنان می‌دانند که محیط زیست در همه جا مورد بهره‌بردای بیش از حد قرار می‌گیرد و تخریب و آلوده می‌شود، زنان می‌دانند که تخریب لایه ازن تهدیدی زیست‌محیطی برای همه موجودات زنده دنیاست. زنان از آثار زیان‌آور پرتو خورشید اطّلاع دارند و متوجه تغییر آب و هوا، گرم شدن زمین و شیوع بیمار‌ی‌ها هستند. در بهار، شاهد برف زمستان و در زمستان، شاهد گرمای تابستان نتایج این رفتار انسانی است.
آنان می‌دانند بدون امنیت زیست محیطی جهانی، امنیت ملی وجود نخواهد داشت. برای بقا در طبیعت باید از قوانین آن پیروی کرد و برای هماهنگی با طبیعت باید در شیوه‌های زندگی تغییراتی به وجود آورد، باید ارزش‌های طبیعت را درک کرد و به آن احترام گذاشت. در واقع تغییر الگوی مصرف و روی آوردن به درست مصرف کردن کالاها، انرژی و منابع، بنیادی‌ترین رویکرد برای مقابله با موج مصرف، تخریب محیط‌زیست و آلودگی به‌شمار می‌آید. امسال که توسط رهبر فرزانه انقلاب، سال پیگیری نوآوری و شکوفایی و اصلاح الگوی مصرف نام نهاده شد، نقش زنان ایرانی در فرهنگ ما با توجه به شرایط ‌زیر بسیار قابل تامل و اثربخش می‌باشد:
اگر آگاهی ما انسان‌هایی که بی‌دریغ مصرف می‌کنیم و بی‌رویه مواد زاید و آلوده تولید می‌کنیم در حدی باشد که هر بار از خود بپرسیم مصرف این مواد و انرژی تا چه حد ضروری است؟ و هر مقدار مواد زاید که تولید می‌کنیم، یا هر مقدار انرژی که مصرف می‌کنیم چه اثری بر محیط‌زیست می‌گذارد و چه هزینه‌ای را برای رفع آلودگی ناشی از آن بر ما تحمیل می‌کند و همچنین اگر الگوی مصرف را درست بشناسیم و این الگو را در زندگی خود تعمیم دهیم، شاید بسیاری از مسایل ناشی از ورود آلاینده‌ها به محیط‌زیست حل شود، زیرا فزونی مصرف به معنای فزونی ضایعات و آلودگی محیط‌زیست است. اگر تصمیم داریم در این زمینه نقش آلوده کننده کمتری داشته باشیم باید الگوی مصرف صحیحی برای خانواده ایرانی تهیه کنیم که در اینجا زن به عنوان همسر، مادر، مدیر برنامه‌ریز خانواده و کسی که نقش اصلی در تنظیم خرید و چگونگی مصرف را به عهده دارد و همچنین به عنوان مربی، فرهنگ ساز نسل آینده و سرانجام به عنوان پیوند دهنده کودکان به خانه و جامعه می‌تواند نقش بسیار مهمی در تغییر الگوی مصرف و در نتیجه کاهش آلودگی داشته باشد.
● راهکارهای کاهش مصرف:
۱) ارتقای سطح آگاهی زنان در زمینه مصرف صحیح:
در درجه اول ابزار زنان آگاهی و خودباوری آنهاست. زنان باید به نقش آموزش دهنده خود در مورد درست مصرف کردن و در نتیجه کاهش ضایعات واقف باشند و بچه‌ها را از کودکی در خانه طوری تربیت کنند که افراد مصرف‌گرا نباشند و این در صورتی ممکن است که زن در زندگی روزمره الگوی صحیحی از مصرف داشته باشد. برای مثال دانستن میزان گالری مورد نیاز بدن در سنین مختلف کمک به خرید مواد به اندازه نیاز می‌شود. در موقع رفتن به فروشگاه، داشتن فهرست کالاهای مورد نیاز از خرید بی‌مورد ممانعت به‌عمل می‌آورد. خرید در یک روز در هفته هم می‌تواند هم از الودگی هوا و هم از خرید زاید ممانعت نماید.
۲) کاهش استفاده از کالاهای یک بار مصرف:
در سال ۱۹۹۰ در اتریش، خانواده‌های داوطلب با تغییر الگوی مصرف و کاهش استفاده از کالاهای یک‌بار مصرف موفق شدند زباله‌های تولیدی خود را تا حد ۱۹ درصد نسبت به خانواده‌های معمولی که وارد مطالعه نشده بودند، کاهش دهند و این کاهش پس از یک سال به ۳۴ درصد رسید.
۳) افزایش دوام اجناس تولیدی:
اگر محصولات تولیدی با دوام‌تر باشند و زنان در برنامه‌ریزی روزمره از محصولات بادوام‌تر استفاده کنند، مدت استفاده از آنها طولانی‌تر خواهد شد.
۴) کاهش میزان سمی بودن زباله‌های خانگی:
خانم‌ها با تفکیک مواد زاید سمی خانگی در محل تولید، می‌توانند خیلی از آلودگی محیط‌زیست جلوگیری کنند.
۵) کاهش حجم زباله از طریق بازیافت و استفاده مجدد:
امروزه در کشورهای مختلف جهان بازیافت زباله بسیار معمول است و به علت اهمیتی که مواد اولیه در فعالیت‌های صنایع دارند و نیز محدودیت منابع و افزایش قیمت مواد اولیه مواد خام و سرانجام به دلایل ملاحظات زیست‌محیطی، سی درصد اجزای ترکیبی زباله نظیر کاغذ، مقوا، شیشه، پلاستیک، فلزات از طریق بازیافت مورد استفاده مجدد قرار می‌گیرند و بار دیگر به عنوان مواد اولیه به کارخانه ها تحویل می‌شوند. هفتاد درصد مابقی اجزای ترکیبی زباله نیز توسط کرم خاکی با نام علمی آیزینیافوتیدا۱ به کود آلی بیولوژی ورمی کمپوست تبدیل و کودش به افزایش محصولات آنهم از نوع ارگانیک می‌انجامد و خود کرم هم در توسعه صنایع داروسازی، صنایع غذایی، صنایع آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود.
برای اطّلاعات بیشتر به وبگاه‌های زیر مراجعه شود:
www.karafarini.gov.ir یا www.compost.ir یا www.irpds.com یا www.tafda.org
۶) استفاده از محصولات ارگانیک:
تغییر رفتار تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان جهانی از سوی محصولات غیر ارگانیک به سوی محصولات ارگانیک منجر شد که در دهه‌های اخیر به ویژه از دهه ۱۹۸۰ میلادی، حرکت به سمت کشاورزی ارگانیک مورد توجه قرار بگیرد و تحقیقات متخصصان کشاورزی متوجه آن گردد. لذا کشاورزی ارگانیک در ساده‏ترین تعریف به عنوان «کشاورزی بدون افزودن مواد شیمیایی مصنوعی و به طور خاص شیمیایی» توسعه یابد.
اصول و اهداف ارائه شده برای کشاورزی ارگانیگ توسط فدراسیون جهانی جنبش کشاورزی ارگانیک (IFOAM) به صورت زیر ارائه شده است:
۱) تولید غذا با کیفیت بالا و در حد کافی
۲) همگامی با طبیعت به جای سلطه گری و چیر‌گی بر آن
۳) تقویت چرخه‌های بیولوژیکی در سامانه‌های زراعی شامل تقویت میکرو ارگانیسم‌ها، فلوروفون خاک، افزایش تنوع گیاهی و حیوانی
۴) حفظ و افزایش حاصلخیزی خاکها در دراز مدت
۵) بهره‌گیری از منابع تجدید شونده تا حد امکان
۶) درخصوص مواد آلی و عناصر غذایی، تاحد امکان در یک سامانه بسته عمل شود.
۷) فراهم نمودن شرایطی از زندگی برای دامها که امکان بروز کلیه رفتارهای غریزی را برای آنها فراهم سازد.
۸) جلوگیری از بروز کلیه اشکال آلودگی ناشی از عملیات مختلف کشاورزی
۹) حفظ تنوع ژنتیکی سامانه کشاورزی و محیط اطراف، شامل حفاظت از گیاهان و زیست‌گاههای طبیعی
۱۰) امکان کسب درآمد کافی برای زارعین و جلب رضایت آنان و نیز ایجاد محیط کار سالم
۱۱) در نظر گرفتن اثرات گسترده‌تر اجتماعی و اکولوژیکی سامانه زراعی

خسرو سلجوقی
منابع
۱. تاتارو، الیشیا، ۱۳۷۲، ورمی‌کمپوست‌ چیست‌؟، سازمان‌ بازیافت‌ و تبدیل‌ مواد شهرداری‌، شماره‌ ۱۱۴۹.۶ص.
۲. سلجوقی، خسرو، ۱۳۸۷، مدیریت پسماندهای شهری به وسیله نعمت‌های خداوند، تهران.
۳. سلجوقی، خسرو، ۱۳۸۸، برگزیده‌ای از کتاب تولید ورمی‌کمپوست برای کشاورزی پایدار، تالیف دکتر پی. کی. گوپتا، ترجمه دکتر حسینعلی علیخانی و دکتر غلامرضا ثواقبی اعضای هیات علمی دانشگاه تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تهران، تابستان ۱۳۸۵
۴. سلجوقی، خسرو، ۱۳۸۸، برگزیده‌ای از کتاب تولید ورمی‌کمپوست و فرآورده‌های جانبی آن، تالیف دکتر ایرج اله‌دادی- دکتر غلامعباس اکبری- مهندس زهرا قهرمانی، انتشارات دانشگاه تهران، شماره ۲۸۶۴، ۱۳۸۶
۵. سلجوقی، خسرو، ۱۳۸۸، برگزیده‌ای از کتاب ورمی‌کمپوست (طراحی، ساخت و اجرا)، تالیف دکتر محمد علی عبدلی – محمد رضا روشنی، انتشارات دانشگاه تهران، شماره ۲۸۷۷، ۱۳۸۶
۶. سوبارائو، ان‌ اس‌: ترجمه‌ آستارایی، دکتر علی‌رضا، ۱۳۷۵، کاربرد کودهای‌ بیولوژیکی‌ در کشاورزی‌ پایدار، انتشارات‌ جهاددانشگاهی‌ واحد مشهد ۱۶۸ ص.
۷. طالب، ناصر، ۱۳۷۲، گزارش‌ طرح‌ مطالعه‌ و بررسی‌ سامانه‌های‌ مختلف‌ تهیه‌ کمپوست‌ و انتخاب‌ بهترین ‌آنها، جهاددانشگاهی‌ واحد صنعتی‌ شریف‌، ۱۰۰ص.
۸. فرمحمدی‌، سیف‌اله، ۱۳۶۸ ، بررسی‌ و تحقیق‌ در امکان‌ جایگزینی‌ کرم‌ خاکی‌ جهت‌ پروتئین‌ حیوانی‌ غذای‌ طیور، جهاددانشگاهی‌ واحد شهیدبهشتی‌، ۸۸ص‌.
۹. فرمحمدی، سیف اله، بوجار، مسعود، ۱۳۷۴، جزوه درسی دوره آموزش کارگاهی کرم خاکی، شاخه زیست شناسی جهاد دانشگاهی، واحد شهید بهشتی.
۱۰. کریمی‌نیا، آرمین، ۱۳۸۱، درسنامه بیولوژی خاک، جلد اول (موجودات خاکزی)، انتشارات گروه خاک‌شناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان ص۳۵ـ۱.
۱۱. ملکوتی، دکتر محمدجعفر، ۱۳۷۴، بررسی‌ وضعیت‌ تعادل‌ عناصر غذایی‌ در خاک‌های‌ ایران‌ و جلوگیری‌ از مصرف‌ بی‌رویه‌ کودهای‌ شیمیایی، ماهنامه‌ آب‌، خاک، ماشین، سال‌ دوم‌ شماره‌ ۱۰ مهرماه‌ ص‌ ۱۲ـ۱۷.
۱۲. میر سهیل، مهیار، ۱۳۸۶، ورمی‌کمپوست کود گاوی و طریقه تولید آن، تهران، نشریه زیتون
۱۳. سماوات، سعید، ۱۳۸۰، چگونگی تولید ورمی کمپوست از ضایعات شهری و کشاورزی، تهران ، دفتر خدمات و فنّاوری آموزشی نشر آموزش کشاورزی
۱۴. مجلسی، منیره، ۱۳۸۳، زنان و کاهش زباله خانگی،مدیریت پسماندها فصلنامه آموزشی، پژوهشی، شماره دوم و سوم، ص ۸-۱۲.
۱۵. www.compost.ir
۱۶. www.tafda.org
۱۷. www.alef.ir
۱۸. [e-mail]
۱۹. [e-mail]

منبع : خبرگزاری موج