ایمنی و واکسیناسیون

آنتی بادی: مولکول ایمونوگلوبینی است که در مقابل آنتی ژنی که باعث ساخت آن می شود قرار گیرد.
آنتی ژن : هر ماده ای که بتواند باعث تولید آنتی بادی ها شود.
ایمنی : وضعیتی که قدرت حفاظت در مقابل بیماری بوجود آورد.
تضعیف کننده ایمنی : ممانعت کننده از پاسخ ایمنی یا سرکوب کننده ایمنی
سیستم ایمنی: سیستمی از بدن که مربوط است با مقاومت در مقابل بیماریها
عفونت زایی: قابلیت مسری بودن بوسیله عفونت
واکسیناسیون : تزریق واکسن به منظور ایجاد ایمنی
واکسن : محلولی از میکروارگانیسم ها که جهت جلوگیری از بیماریهای عفونی تجویز می گردد.
جهت درک واکسیناسیون و ایمنی لازم است که درک درستی از سیستم ایمنی پرندگان داشته باشیم. سیستم ایمنی پرندگان پیچیده بوده و کار اولیه آن ایجاد قابلیت مقاومت پرندگان در مقابل حمله وتأثیر صدمات عوامل ایجاد کننده بیماریهای عفونی است. پاسخهای اختصاصی ایمنی ، سیستم دفاعی است و بدن را در مقابل میکروارگانیسم های بیماریزا و دیگر عوامل بیماریزا حفظ می کند. موادی را که جزئی از بدن نبوده شناسایی و به عنوان مولکول خارجی حذف می کند. سیستم ایمنی توانائی شناسایی و حمله به میکروارگانیسم های بیماریزا و دیگر عوامل بیماریزا حفظ می کند. موادی را که جزئی از بدن نبوده شناسایی و به عنوان مولکول خارجی حذف می کند. سیستم ایمنی توانائی شناسایی و حمله به میکروارگانیسم ها را بوسیله پاسخ به ترکیبات اختصاصی ارگانیسم ها دارد. این پاسخ بدن اهمیت زیادی در مقابل عفونت و مقابله با بیمار دارد.
پاسخ ایمنی دو شاخه دارد : ایمنی به واسطه آنتی بادی ، ایمنی به واسطه سلول
●اختصاصات پاسخ ایمنی شامل
۱- اختصاصی بودن : اختصاصی بودن پاسخ اجازه تشخیص تفاوتهای اندک بیوشیمیایی در بین مولکولها را می دهد.
۲- حافظه: بعد از پاسخ به یک مولکول بزرگ که آنتی ژن نامیده می شود. حافظه ایمنی اجازه می دهد که خیلی سریع و اختصاصی پاسخ ثانوی به مواجه مجدد در مقابل آنتی ژن داده شود. پایه ایمنی اکتسابی یا ایمنی توسعه یافته در مقابل بیماریها، شناخت میکروارگانیسم هایی که قبلا" باعث تحریک پاسخ ایمنی شده اند، می باشد. واکسن هایی که به پرندگان داده می شود، مولکولهای بزرگ خارجی اختصاصی هستند به نحوی که باعث بوجود آمدن ایمنی گردد. اینها شامل دو شکل می باشند.
ایمنی فعال: زمانیکه سیستم ایمنی پرندگان در پاسخ به یک آنتی ژن فعال شده باشد.
ایمنی پاسیو: انتقال آنتی بادی از مرغ به جوجه از طریق تخم مرغ. لغت پاسیو دلالت بر تولید آنتی بادی در خارج بدن فرد است. سیستم ایمنی وابسته به لمفوسیت های B و سلولهای کشنده طبیعی (NK) جهت ایجاد ایمنی است این سلولها از سلولهای مغز استخوان منشأ میگیرد. سلولهای T به ایمنی به واسطه سلول پاسخ می دهند و سلولهای B به ایمنی به واسطه آنتی بادی پاسخ می دهند.
●ایمنی به واسطه آنتی بادی:
آنتی بادی ها زمانیکه اجرام خارجی کشف شدند ساخته می شوند. آنتی بادی ها در سرم پیدا می شوند زیرا که بخش مایع منعقد شونده خون می باشد. کلید ایمنی به واسطه آنتی بادی در توانایی آنتی بادی در پاسخ اختصاصی به آنتی ژنهای میکروارگانیسم است.
●ایمنی به واسطه سلول:
ایمنی به واسطه سلول اهمیت زیادی در کنترل عفونت ها در زمانیکه عامل بیماری می تواند در داخل سلول میزبان تکثیر یابد، دارد. این شامل عفونتهای ویروسی بعضی از باکتریها می باشد. پاسخ ایمنی به واسطه سلولی توانایی حذف سلولهای آلوده به ویروس را دارد.
●واکسیناسیون :
هدف اصلی برنامه واکسیناسیون جلوگیری از بیماریها و زیانهای اقتصادی مرتبط با عفونتهای ناشی از عوامل بیماریزا می باشد. واکسن دارای آنتی ژن اختصاصی است و تجویز واکسن ها باید باعث توسعه پاسخهای اختصاصی ایمنی در مقابل عامل محرک می باشد. کیفیت مطلوب واکسن شامل موارد زیر می باشد:
- بتواند ایمنی قوی و طولانی در حیوانات واکسینه شده ایجاد کند.
- باعث عوارض جانبی نا مطلوب نگردد.
- خیلی گران نباشد
- پایداری جرم واکسن
- بتواند تحریک پاسخ ایمنی قابل تشخیص از یک درگیری طبیعی عفونی بکند. این اجازه خواهد داد واکسیناسیون و ریشه کنی به طور همزمان صورت گیرد.
●اشکال واکسن:
واکسنهای طیور تقسیم می شود به زنده و تولیدات غیر فعال شده. واکسنهای زنده جهت تعدادی از ویروسها و باکتریها و کوکسیدیوز در دسترس هستند. واکسنهای زنده معمولا" تکنیکهای واکسیناسیون مختلفی مثل آئروسل با تجویز در آب نوشیدنی تجویز می گردد. استثناء آن واکسن مارک است. ایمنی تولید شده توسط واکسن زنده ممکن است کوتاه یا طولانی باشد. واکسن زنده ممکن است باعث تحریک خوب ایمنی گردد اما ریسک باقی ماندن حدت نه تنها برای پرندگان واکسینه شده بلکه برای دیگران و احتمال تبدیل به فوق حاد شدن و پخش شدن در پرندگان غیر واکسینه وجود دارد. واکسنهای زنده همچنین احتیاج به مراقبت ویژه در تهیه، ذخیره و حمل و نقل به منظور جلوگیری از غیر فعال شدن ارگانیسم ها دارند. تکثیر ثانویه واکسن زنده با توسعه مهندس ژنتیک واکسن پدید خواهد آمد. واکسنهای غیر فعال همچنین به نام واکسنهای غیر زنده نیز نامیده می شود. واکسن ویروس یا باکتری کشته، اینها مطمئن بوده و حدت آن باقی مانده و به سادگی ذخیره می شوند. این واکسنها باید زیر جلدی یا عضلانی تزریق گردد. تکنیک های جدید هم اکنون توصیه بر انواع دیگر از واکسنهای کلاسیک را دارد. اینها شامل واکسنهای ژن حذف شده،واکسنهای subunit (تحت واحد) و حاملهای واکسنها می باشد. حامل های واکسن ها هم اکنون به شکل تجاری برای بیماری نیوکاسل در دسترس است. این نوع واکسنها از بسیاری از عوارض جانبی بری هستند.
●تجویز واکسن :
- تجویز واکسن از طریق آئروسل (قطرات ریز) قادر می سازد که گله آنرا تنفس کند.
- از طریق بینی
- تزریق عضلانی
- تزریق زیر جلدی
برنامه ریزی واکسن (جدول واکسیناسیون)
غیر ممکن است که برنامه دقیقی برای هر واکسن داد چرا که برنامه متغیر بوده و بسته به شرایطی محلی، شیوع بیماریها و قدرت مقابله هر فرد تغیر می کند.
●ارزیابی سرولوژیکی:
برنامه واکسیناسیون بدون ارزیابی سرولوژیکی ناقص می باشد. با نمونه گیری منظم و تست خون در زمان کشتار و کارخانه عمل آوری می توان بدست آورد. زمانیکه بیماریها بروز می کنند گرفتن طیور ۳-۱ هفته جهت بدست آوردن مقدار آنتی بادی ها در سرم صورت می گیرد. با این حال جمع آوری خون در طول زمان درگیری با بیماری ممکن است آنتی بادی بوجود آورنده بیماری را نشان ندهد. اگر همان گله در دو هفته بعد تست شود مقدارآنتی بادی سرم بالا خواهد رفت.
●نقایص واکسن
نقایص واکسن می تواند به علل زیر بوجود آید:
- تجویز نادرست واکسن
- غیر فعال شدن واکسن زنده قبل از تجویز بوسیله عملیات حمل و نقل نامناسب واکسن
- سطح بالای ایمنی گله های مادر می تواند سطح بالایی از ایمنی مادری ایجاد کند. واکسن در طول دو هفته اول زندگی ممکن است نتیجه ای مثل خنثی بودن واکسن را بدهد.
- (سرکوب کننده) تضعیف کننده های ایمنی مثل مایکوتوکسین و بیماریهای عفونی مثل ویروس گامبورو و ویروس آنمی جوجه ها .

ترجمه از دکتر وحید ماهرویان مسئول فنی شرکت البرز

منبع : موسسه مرغداری ایران