یک تجربه: استفاده از چهار شاخ در سالنهای مرغ گوشتی

با وجود ساخت و ورود سیستم های گرمایشی جدید و کامل استفاده از چهار شاخ هنوز در برخی از مزارع پرورش مرغ گوشتی و غیره رایج است.در حالی که با افزایش روز افزون تراکم پرورش و اهمیت تهویه مضررات این سیستم گرمایشی بارز و روشن تر می شود.در ذیل چکیده ای از مضررات این سیستم گرمایشی را که در مدیریت واحد مرغ گوشتی با آن مواجه گشته ام تقدیم می نمایم.
از روزهای نخست ورود جوجه نیاز به دمای بالا مرغدار را مجبور به کاهش سطح تهویه و استفاده حداکثر از توان چهار شاخ می نماید که این به معنای افزایش گازوئیل خروجی از نازل می باشد بنابراین گازوئیل به طور کامل نمی سوزدو خود منجر به تولید مقادیر بالای گازهای مضر(مونوکسید کربن-دی اکسید کربن-سولفور)می شود.گاه در زمان روشن کردن چهار شاخ تولید گاز و دوده تا حدی بالا رفته که فضای سالن کدر شده و دید کاهش می یابد و از آنجایی که جوجه تمایل به تجمع در اطراف منبع حرارتی دارد اثر مضر چهار شاخ در سطحی بالاتر نمایان می گردد.
مهمترین اثری که تولیدات بالای چهار شاخ از گازهای مضر در تولید دارد از بین بردن پرزهای سطوح مخاطی دستگاه تنفسی و ایجاد بستری مناسب برای ورود و تکثیر عوامل بیماریزا و میکرواورگانیسم ها به سیستم تنفسی طیور و کاهش سطح مقاومت فیزیکی پرنده به ویروس و سایر عوامل می باشد.
درعین حال چهارشاخ با سوزاندن اکسیژن موجود در سالن و تولید بالای گازهای مضر سطح تنفسی جوجه را شدیدا کاهش داده و اثر معنی داری بر رشد و وزن گیری دارد به طوری که با مقایسه سالن مجهز به چهارشاخ با یک سالن دارای سیستم گرمایشی مدرن ۱۰% انحراف در وزن گیری ولی تنها ۵% انحراف در مصرف سرانه دان مشاهده کردم که این بررسی دو مطلب بسیار مهم را در بر دارد:
۱-استفاده ازچنین سیستمی می تواند تا ۱۰% رشد را کاهش دهد.
۲-ضریب تبدیل غذایی در چنین شرایطی افزایش می یابد زیرا سالن دارای چهار شاخ رشد کمتری (در حدود ۱۰%) نسبت به سالن دیگر دارد در صورتی که مصرف دان این سالن تنها ۵% کمتر از سالن مجهز به سیستم گرمایشی با خروجی گاز کمتر می باشد.
در مرغداری مذکور در روز ۲۴ علائم برونشیت تنها در سالنی که مجهز به چهارشاخ بود مشاهده گردید که طی بازدید دکتردامپزشک علت بروز این بیماری از بین رفتن پرزهای مجاری تنفسی بر اثر سطوح بالای گازهای موجود در سالن تشخیص داده شد.
نکته قابل توجه اینکه بازدید دکتر دو روز پیش از اوج گیری تلفات و در گیری در این سالن صورت پذیرفت و به علت تحلیل شدید قدرت مقاومت مرغان( به علت از بین رفتن پرز، مجاری تنفسی که اولین و مهمترین ابزار پرنده جهت مبارزه با اجرام خارجی میباشد) پیش بینی بالا رفتن درگیری و تلفات توسط ایشان صورت گرفت که پس از گذشت سه روز میزان تلفات از۱۴ به ۳۲۲قطعه رسید.
در عین حال با وجود نیاز به بالا بردن سطح تهویه در این سالن(سالن درگیر با برونشیت) به علت کاهش دما به ویژه در شب سیر درمان به کندی پیش میرود با این وجود با اعمال تجویز دکتر که طی پنج روز پیش بینی شده بود با گذشت ۱۲۰ ساعت( ۵ روز)بیماری در حال فروکش نمودن است که می توان هزینه های بالای درمان را هم جزء ضررهای استفاده از چهار شاخ آورد.
مضررات استفاده از چنین سیستم گرمایشی غیر از آنهایی که در بالا ذکر شد شامل خطراتی نیز می باشد که جوجه و سرمایه را تهدید می کند احتمال انسداد نازل و تولید دوده که گاه منجر به سیاه شدن جوجه های اطراف چهار شاخ می شود ,عادت به تجمع در اطراف منبع گرمایی حتی در زمان خاموشی چهار شاخ و ورود جوجه به داخل بشکه ,تغذیه از بقایای سوخت و مسمومیت و غیره.
نتیجه آنکه با در نظر گرفتن اثرات منفی اقتصادی شامل کاهش وزن گیری جوجه, طولانی شدن دوره,تلفات,هزینه دارو و درمان,مصرف سوخت زیا د و در نهایت ضریب تبدیل غذایی بالا واضح است که می توان این هزینه ها را صرف تعویض و تبدیل این سیستم گرمایشی نمود و در نهایت به عملکردی مطلوب دست یافت.

مهندس میعاد ملکی

منبع : موسسه مرغداری ایران