استراتژی قبیله یی در افغانستان

فرماندهان ارتش ایالات متحده امریکا در جست وجو برای یافتن استراتژی جدیدی در افغانستان در حال مطالعه درخصوص امکان پذیر بودن و عملی بودن به خدمت گرفتن قبایل افغان علیه طالبان و القاعده هستند. این استراتژی که الهام گرفته از جنبش بیداری سنیان عراق علیه نیروهای القاعده است قصد دارد قدرت خود را از کابل تا مایل ها دور تر در سراسر افغانستان گسترش دهد. ژنرال دیوید پترائوس فرمانده ارشد سابق عراق که در حال حاضر فرمانده کل نیروهای امریکایی است در گفت وگویی با روزنامه امریکایی نیویورک تایمز درخصوص این استراتژی جدید سخن گفته است. البته برخی از تحلیلگران و فرماندهان نظامی امریکا معتقدند اگرچه اعتماد به قبایل افغان در این استراتژی می تواند در برخی از نواحی تاثیرگذار باشد اما این استراتژی به صورت بالقوه ممکن است موجب ایجاد بی ثباتی بیشتر در افغانستان شود.
● استراتژی جدید؟
ژنرال پترائوس دستور داده است استراتژی امریکا در افغانستان به صورت رسمی مورد بازبینی قرار گیرد و دو محور اصلی در این تجدید نظر لحاظ شود. نخست امکان مصالحه دولت افغانستان با طالبان و دوم همکاری با کشورهای همسایه نظیر پاکستان و ایران برای مبارزه با طالبان. رابرت گیتس وزیر دفاع امریکا نیز در سخنانی که در حاشیه نشست ناتو در بوداپست ایراد کرد، گفت که او از شکلی خاص از مصالحه دولت افغانستان با طالبان حمایت می کند البته او خاطرنشان کرد هنوز نمی داند این شکل خاص چگونه خواهد بود.
یک هفته بعد گیتس در خلال سخنانش در موسسه صلح در واشنگتن بدون هیچ ابهامی گفت او از مذاکره و گفت وگو با قبایل افغانستان حمایت می گند. او گفت؛ در نهایت تنها راه حل مساله افغانستان این است که با قبایل و رهبران ایالت ها همکاری کنیم تا اهرمی علیه طالبان به دست آوریم. اگر فرماندهان ارتش امریکا قصد دارند به قبایل افغان برای مبارزه علیه طالبان روی آورند این استراتژی پیش از این نیز توسط پاکستان به کار گرفته شده است و در چنین صورتی به کار گرفتن این استراتژی به معنای نقش برنامه واشنگتن در افغانستان است. گوردون براون نخست وزیر انگلیس در دسامبر سال گذشته پیشنهاد کرد نیروهای بین المللی حمایت خود را از برنامه های دفاعی نیروهای ائتلاف افزایش دهند. اما این ایده براون با حمایت نه چندان زیاد شرکای امریکایی اش مواجه شد. برای مثال در ژانویه سال ۲۰۰۸ ژنرال دن مک نیل که فرمانده نیروهای ناتو در افغانستان است در گفت وگویی با روزنامه تایمز گفت طرح بریتانیا به صورت بالقوه طرحی دردسرساز است. اخیراً در ماه سپتامبر سال ۲۰۰۸ برخی از فرماندهان امریکایی اعلام کردند اعتماد کردن به قبایل افغان ایده خوبی نیست. اما امروز برخی از تحلیلگران مسائل افغانستان معتقدند وارد کردن قبایل افغان به میدان جنگ علیه طالبان و القاعده تنها راه برقراری ثبات در افغانستان است. آنها معتقدند پافشاری بر استراتژی استفاده از قبایل افغان تنها راه حل موجود است.
● کابل پیشتاز است
افزایش خشونت ها در افغانستان که در سال ۲۰۰۶ آغاز شد فرماندهان ارتش امریکا را برآن داشت تا به فکر جست وجوی رویکردی جدید در افغانستان باشند. اما جزئیات این امر که چگونه قبایل افغان می توانند کمک حال ارتش امریکا باشند هنوز تحت بررسی های موشکافانه است. برخی از تحلیلگران معتقدند تنها چیزی که می توان درخصوص آن مطمئن بود این است که مصالحه با قبایل افغان و استفاده از این استراتژی باید توسط دولت افغانستان مدیریت و اجرا شود. ژنرال های امریکایی معتقدند این پروسه باید به رهبری دولت افغانستان انجام شود چرا که آنها به خوبی می دانند چگونه با سران قبایل کنار بیایند یا اینکه چه مشوق هایی را به آنها پیشنهاد کنند. ارتش امریکا معتقد است دولت افغانستان پیشتر از این هم تمایل خود را برای طرح یک استراتژی جدید نشان داده است. دولت افغانستان پیشنهاد کرده است به موازات دولت پاکستان گفت وگو با قبایل را آغاز کند که البته این استراتژی دیگری است که امریکا به راحتی از آن حمایت نمی کند چراکه بر این عقیده است که گفت وگو و درخواست کمک از این قبایل ممکن است به سازماندهی نظامی آنها بینجامد و این خود می تواند به صورت بالقوه باعث ایجاد بی ثباتی در افغانستان شود. در ماه ژوئن سال ۲۰۰۶ حامد کرزی رئیس جمهور افغانستان دستور داد قبایل اربکایی در جنوب و شرق افغانستان به سلاح مسلح شوند تا مرزهای میان افغانستان و پاکستان در آن ناحیه از امنیت برخوردار شوند. این منطقه عموماً پشتون نشین است. رحیم ورداک وزیر دفاع افغانستان معتقد است در آن زمان طرح ما این بود که شبه نظامیان محلی را به نیروهای ملی پلیس تبدیل کنیم. وی گفته است این برنامه تلاش های بین المللی برای خلع سلاح را زیر سوال نمی برد.
پشتون ها چندین قبیله را در افغانستان تشکیل می دهند که خود این قبیله ها نیز چندصد گروه و انشعاب دارند. اگر قرار باشد شراکتی میان ارتش امریکا، ناتو و قبایل افغان شکل بگیرد مسلماً قبیله اربکایی نیز در این شراکت خواهد بود. ژنرال مک کیرنان فرمانده ناتو در افغانستان معتقد است کمک گرفتن از قبایل سریع و آسان نخواهد بود. بسیاری از آنها برای ده ها سال است که منزوی هستند و مسلح کردن قبایلی که نباید مسلح شوند، می تواند افغانستان را به مهلکه جنگی داخلی سوق دهد. او می گوید؛«آنچه من در افغانستان دریافتم درجه یی از پیچیدگی در نظام قبایل است که از آنچه که من در عراق دیدم نیز پیچیده تر است. من دوست ندارم فرماندهان ایساف بدون دخالت دولت افغانستان تصمیم بگیرند که باید کدام قبیله را مسلح کنند.»

منبع : روزنامه اعتماد