ابرهای شبتاب

● ابرهای طبیعی :
ابــــرهای شبتاب ، ابــــرهایی هستند كه نور خورشید را مد تـــها پس از غروب در خود حفظ می كنند . این امـرنشان دهنده آن است كه این ابرهـــا در ارتفاع زیـادی هستند . ابــرهـای شبتاب طبیعی بندرت یــافت می شونــد و تنـها در عرضهای جغرافیایـی زیـاد در اواخر تابستان ظاهـر میشوند . ازایـن رو ، بجز در اروپای شـمالی ، كانـادا و آلاسكا وجـود آنــها در جـاهــای دیـگر بندرت گزارش می شونـد . انــهاهمانند ابـرهـای آتشفشان ظاهـرلطیفی نـدارنـد ، بـلكه دقیقاشبیه ابـرهــای معمولی انـد.
این ابرها ، مدتها پس از غروب خورشید قابل رویتند و ازچنان فاصله های دوری قابل مشاهده اندكه ارتفاع آنها را می توان بامثلث بندی ساده تخمین زد ، ارتفاع به دست آمــده همواره حدود۸۰ كیلومتر بوده است ، بنابراین آنها از ابرهای معمولی وگرود غبارآتشفشانی خیلی بالاترند . درمورد منشاء این ابرهای طبیعی بحث های زیــادی شده است . چــون آنــها تقریبا در همــان ارتفاعی جــای دارنــدكه درآن جـا بیشتر شهابــهای كوچـك می سوزند . زمــانی تصور می شد كه ایــن ابرها گرد و غبار شهابـی هستند ، اما بــر حسب ظاهر شبیه ابــرهای بخار آب هستند . محتمل ترین منشاء آنــها هنگامی آشكار می شود كه انسان به وضعیت فیزیكی جو در ارتفاع ۸۰ كیلومتری توجه كند . درایـن ارتفاع دمـا بسیاركـم است و تـا حـد ۷۴ درجـه سانتیگراد كاهش مـی یـابـد . دراین ارتفاع ، ضمن مطالعه یك نوار تشعشعی مـادون قرمــــز اكسیژن بـه هنــگام شب در آسمان دمای ۱۰۳ سانتیگراد را مشاهـده كرده ایم . این دما تا بدان حد كـم است كـه مقدار ناچیز بخار آب كه گاهـی به بالای چــند سپهرتـا ایـن ارتفاع نفوذ می كند ، منجمد می شود و به حالت یك ابریخ زده در می آید .
● ابرهای مصنوعی :
به علت كمیاب بودن ابرهای شبتاب طبیعی ، ما از دیدن ابرهای خیلی مرتفع در آسمان جنوب غربی تاكسون دچار حیرت شدیم. عكسبرداری از لایه تابش آگنگ را در دوم نوامبر ۱۹۶۳م ، به پایان رسانده بودیم و هنوز دوربین و سه پایه را در دست داشتیم كه ناگهان كارولین ابر شبتابی را مشاهده كرد كه در سمت راست ، جایی كه چند دقیقه پیش به آن نگاه می كردیم ، ظاهر شده بود . موفق شدیم از آن عكس بگیریم . پس از آن ، دوبار دیگر ، یعنی ، در ۱۳ و ۲۰ دسامبر۱۹۶۳م ، ابرهای شبتاب ظاهر شدند .
این سـری ازعكسها ما را قـادر ساخت تا حركت را اندازه گـیری كنیم و وقتی آن را با ارتفاع به دست آمـده از هنگام غروب خورشــید بر روی ابـر همراه كردیم ، سرعت زمیـن به دست آمد . عكسها را از آخر به اول بر پرده افكندیم و زمان و مكانی را یافتیم كه وقتی ابر بر فراز اقیانوس آرام بود ، باید درآن محل قرار می داشت ، زمان آن دقیقاً وقتی بود كه موشكی از محلی كه ما پیش بینی كـرده بودیم ، یعنــی پایـگاه موشـكی واندنبــرگ دركالیفرنیا به سوی محل خاصی درجزیره كووایالیـن پرتاب شـده بود . ازآن به بعد ، گاهــی ابرهای دیگری می دیدیم ، حتی یك بار دود روشن موشكی را دیدیم كه درآسمان تاریك همانند یك بالون سبك بادنباله ای درازهمراه بود .
اخیرا، یكی از همكارانم ضمن رانندگی در وسط صحرای نزدیك ال سنترو دركالیفرنیا ، پس از غروب خورشید ، منظره ای جالب از ابرشبتاب را كه از تخلیه دود موشك درآسمان غربی به وجودآمــده بود ، مشاهــده كـرد . خوشبختانه در اتومبیلش دوربین عكاسی داشت . همچنین موشكها از طریق تزریق مواد فلوئورسان یا موادی كه درنتیجه واكنشهای شیمیایی تـابـان می شوند ، در ارتفاعات ابرهای شبتاب مصنوعی ایجادكرده اند و معمولا بادهایی كه در ارتفاعات زیاد می وزند ، ازطـریق آنها قابــل رویت می شوند. این ابرهــا بیشتر به رنگ قرمز یا سبز هستند و این بسته به آن است كه عنصر باریوم به كار گرفته شده باشد یا لیتیوم . یك موشك تحقیقاتی از تفنگ ویژه ای در میدان آزمایش سلاحهای ارتشی واقع دریوما به ارتفاع بسیار زیادی شلیك شد ویك ردیاب شیمیایــی كه در نـورخورشید منـور می شد به داخــل منطقه روشــن پـرتاب شد و حـدود۲۰ دقیقه در آن محل باقـی می مانـد و كـم كـم پراكنده و رانده شد.

منبع : شبکه فیزیکی هوپا