به من حق بدهید،آقای دکتر!

مقابل پزشك‌تان ایستاده‌اید و هزاران سوال قد و نیم قد در ذهن شما ردیف شده‌اند. نمی‌دانید آیا می‌توانید بپرسید یا نه؟ اگر درباره برخی مسایل از پزشك‌تان سوال كنید، عصبانی خواهد شد؟ اگر با نظر او مخالف بودم چه باید بكنم؟ چه چیزهایی را پزشك باید درباره نتایج عمل جراحی‌ام به من بگوید؟ حق دارم درباره علت هزینه‌هایی كه باید با داشتن دفترچه بیمه به پزشك بپردازم از او سوال كنم؟ اینها و هزاران پرسش دیگر، پرسش‌هایی است كه هر روز در هزاران مطب، كلینیك و بیمارستان در ذهن بیماران شكل می‌گیرد و بسیاری از آنها نمی‌دانند كه آیا می‌توانند آنها را مطرح كنند و یا اگر این سوالات را بپرسند با چه واكنشی از سوی پزشك روبه‌رو خواهند شد. آیا شما می‌دانید در مقابل پزشك‌تان چه حقوقی دارید؟
به طور معمول بیشتر بیماران نمی‌دانند وقتی به یك مركز درمانی مراجعه می‌كنند چه حق و حقوقی دارند، چرا كه بیشتر این حقوق به روشنی بیان نشده است. اگر از بیماران سوال كنید كه حقوق‌شان را نسبت به پزشك می‌دانند، بیشتر آنها ابراز بی‌اطلاعی می‌كنند ولی حقیقت این است كه شما به عنوان یك بیمار در مقابل پزشك‌تان حقوقی دارید كه دانستن آن به شما كمك می‌كند بهتر بتوانید با پزشك‌تان رابطه برقرار كرده و مشكلات كمتری در بیمارستان‌ها و مراكز درمانی برایتان پیش بیاید.
● حقوق پنجگانه
▪ حقوق بیماران نسبت به پزشك را می‌توان به صورت زیر طبقه‌بندی كرد:
۱) حق دریافت اطلاعات: یكی از حقوق شما آن است كه می‌توانید اطلاعات مربوط به بیماری‌تان را از پزشك‌تان دریافت كنید. شما می‌توانید فواید درمان، خطرها احتمالی، هزینه درمان یا عمل جراحی را از پزشك جویا شوید.
۲) حق تصمیم‌گیری: پزشك ممكن است به شما درمان یا مراقبت‌های درمانی خاصی را توصیه كند ولی این در نهایت خود شما هستید كه می‌توانید شرایط را ارزیابی كرده و تصمیم نهایی خودتان را بگیرید و در صورتی كه با نظر او موافق نبودید، با دادن رضایت نامه، محل را ترك كنید.
۳) حق احترام: اخلاق پزشكی حكم می‌كند كه پزشكان به بیماران خود احترام بگذارند و شان و منزلت ایشان را حفظ كنند. پاسخ‌دهی مناسب به پرسش‌های بیماران، رسیدگی به موقع به نیازهای درمانی بیماران و حفظ ادب و متانت رفتار از حقوق دیگر شما در مقابل پزشكان است.
۴) حق رازداری: پزشك محرم اسرار بیماران خود است. این حق شماست كه از پزشك انتظار داشته باشید اسرار خصوصی شما را كه با او در میان گذاشته‌اید و اطلاعات مربوط به بیماری شما را در اختیار دیگران قرار ندهد. فراموش نكنید این قانون یك استثنا دارد و آن درخواست مراجع قضایی و دادگاه است كه پزشكان در این شرایط موظف‌اند اطلاعات را در اختیار دادگاه قرار دهند.
۵) حق استمرار درمان: یكی دیگر از حقوق شما در مقابل پزشكان ادامه مراقبت‌های درمانی تا بهبود و ارایه روش درمانی كافی برای بهبود به شماست.
▪ چه سوالاتی از پزشك‌تان می‌توانید بپرسید؟
وقتی در اتاق پزشك را می‌زنید و به اتاق وارد می‌شوید باید تلاش كنید ملاقات شما با پزشك ملاقاتی هدفمند باشد. شما باید بدانید در این جلسه باید چه سوالاتی از پزشك بپرسید. دانستن پاسخ این سوالات بخشی از حق شماست و شما می‌توانید براساس این اطلاعات درباره سلامتی خودتان تصمیم بگیرید.
ـ تشخیص شما چیست؟ نخستین پرسش شما باید درباره بیماری‌تان باشد و بدانید به طور دقیق چه مشكل و بیماری دارید.
ـ وضعیت من را در آینده چگونه پیش‌بینی می‌كنید؟ شما باید با این سوال به وخامت بیماری‌تان آگاهی پیدا كنید و ببینید اگر روش درمانی پیشنهادی پزشك‌تان را در پیش گیرید در آینده چند درصد امكان دارد كه بیماری‌تان بهبود پیدا كند.
ـ روش درمان بیماری من چیست؟ پاسخ پزشك به این سوال شما نشان دهنده مراحلی است كه برای بازیافتن سلامت خود باید طی كنید. این حق شماست كه جزییات درمان خود را بدانید و خود را برای آن مهیا كنید.
ـ به من یاد دهید پزشك باید آموزش‌هایی به شما ارایه دهد كه می‌توانید با انجام آن دستورات زودتر سلامت خود را بازیابید. آموزش و یاد دادن نكات بهداشتی به شما این فرصت را می‌دهد كه فعالانه در روند درمان خود سهیم باشید.
▪ مسوولیت درمان
هنگامی كه یك پزشك مسوولیت درمان شما را برعهده گرفت باید اقدامات درمانی را برای بهبود شما انجام دهد تا هنگامی كه دیگر به درمان دیگری نیاز نداشته باشید. در صورتی كه شیفت كاری پزشك به پایان رسید و یا به دلایلی از ادامه درمان شما صرف‌نظر كرد، باید پس از آگاه كردن شما از این تغییر، مسوولیت مراقبت از شما را به پزشك دیگری بسپارد. فراموش نكنید گرچه پزشكان این حق را دارند كه بیمار خود را انتخاب كنند ولی در صورتی كه شرایط و وضعیت شما اورژانسی باشد، پزشك موظف است اقدامات درمانی لازم را برای نجات جان شما آغاز كند.
▪ نپذیرفتن درمان
ممكن است پزشك شما پیشنهاد كند كه شیمی درمانی انجام دهید یا یك عمل جراحی انجام دهید، شما به عنوان یك بیمار حق دارید این درمان‌های مورد نظر پزشك را نپذیرید. در این میان برخی استثنائات هم وجود دارند. بیمارانی كه دچار ضربه مغزی شده‌اند، اختلالات شعور (روانی) دارند از جمله این بیماران هستند كه در این شرایط توانایی تصمیم‌گیری نخواهند داشت. در این موارد همراه یا قیم بیمار به جای او تصمیم خواهد گرفت. از سوی دیگر تصمیم‌گیری درباره انجام درمان‌های موردنظر پزشك به والدین یا قیم كودك سپرده شده است ولی در صورتی كه شرایط پزشكی كودك اورژانسی باشد، پزشك می‌تواند اقدامات درمانی را بدون درنگ آغاز كند.
▪ روی من تحقیق نكنید
این اتفاق بیشتر در مراكز درمانی آموزش وابسته به دانشگاه‌ها یا مراكز درمانی كه در آن فعالیت‌های تحقیقاتی انجام می‌گیرد، رخ می‌دهد. گاهی پزشكان بیمارانی كه جامعه تحقیقاتی آنها را در یك پروژه تحقیقاتی تشكیل می‌دهند، از میان بیماران مراجعه كننده به یك كلینیك انتخاب می‌كنند و اثرات یك روش درمانی یا داروی خاص را روی این بیماران می‌سنجند.
بسیاری از این تحقیقات آسیبی به شما نمی‌رسانند ولی به هر حال شما حق دارید كه نخواهید در این تحقیقات شركت كنید و این نظر منفی شما، نباید خدشه‌ای در روند درمانی شما و مراقبت‌های درمانی برای شما ایجاد كند. به هر حال شما می‌توانید به دلخواه‌ خودتان و داوطلبانه در این مطالعه شركت كنید ولی شركت در این تحقیقات نباید درمان مناسب و به موقع بیماری شما را به تاخیر بیاندازد. درنهایت این خود شما هستید كه تصمیم می‌گیرید بخشی از این پروژه تحقیقاتی باشید و به پیشرفت علم پزشكی در دنیا كمك كنید و یا از آن صرف‌نظر كنید.
▪ لطفا رضایت ندهید
در بسیاری از عمل‌های جراحی مهم، از خود بیمار یا اطرافیان او درخواست‌ می‌شود كه یك رضایت نامه را امضا كنند این رضایت نامه به عنوان یك سند در مدارك پرونده پزشكی شما بایگانی خواهد شد. هنگامی كه یك رضایت‌نامه را در مقابل شما می‌گذارند، آن را به دقت مطالعه كنید. رضایت‌نامه باید دارای اطلاعات ویژه باشد و تمام جوانب درمان پیشنهادی در آن برای آگاهی شما درج شده باشد. این برگه باید شامل درمان پیشنهادی، درجه اهمیت آن، هدف از انجام این درمان، فواید و عوارض جانبی درمان، خطراتی كه ممكن است در طی انجام آن رخ دهد و روش‌های درمانی جایگزین آن، باشد. شما می‌توانید سوالات خود را درباره نكات درج شده در این برگه بپرسید و در نهایت به دور از اجبار و با آگاهی كامل آن را امضا كنید.
▪ پزشكان خوش اخلاق
گفتگوی راحت و صادقانه اساس یك رابطه خوب بین پزشك و بیمار را تشكیل می‌دهد. هیچ بیماری دوست ندارد پیش پزشكی برود، كه عبوس و بداخلاق باشد. برعكس، مردم پزشكان گشاده‌رو و بسیار خوش اخلاق را دوست دارند و مطب آنها همیشه شلوغ است. از سوی دیگر همه پزشكان براساس اخلاق پزشكی باید تلاش كنند تا در رابطه و گفتگوی خود با بیمارشان چنین فضایی را به وجود آورند. بیماران حق دارند بدانند در حال حاضر چه بیماری دارند و در گذشته به چه بیماری مبتلا بوده‌اند. از سوی دیگر این حق بیماران است كه از نتایج پیش‌بینی پزشك درباره شرایط سلامت‌شان در آینده آگاهی پیدا كنند. یكی دیگر از حقوق بیماران در مقابل پزشكان، اصلاح اعتقادات غلط بیماران است. بسیاری از بیماران درباره بیماری خود، روش‌های درمان و انتقال آن اعتقادات نادرستی دارند، این وظیفه پزشك است كه عقاید خرافی و غلط را از ذهن بیمار خود پاك كند.
گاهی بر اثر یك درمان یا تشخیص پزشك، ممكن است عوارضی برای بیمار ایجاد شود، در این شرایط اخلاق پزشكی حكم می‌كند، كه پزشك، بیمار را از وضعیت پیش آمده آگاه كند. این حق بیمار است كه از آنچه برایش رخ داده است، آگاه شود. نتیجه یك مطالعه نشان می‌دهد اگر خطایی در حین درمان بیمار رخ دهد، پزشك باید برای آگاهی بیمار آن را توضیح دهد. به طور معمول بیشتر بیماران از قصورهای پزشكی كوچك می‌گذرند و شكایتی نیز نمی‌كنند ولی در صورتی كه این اشتباه پزشك در درجه متوسط یا شدید بوده و سلامت و جان بیماران را به خطر بیندازد، در صورتی كه پزشك آن را با بیمارش در میان نگذارد، كار به شكایت و دادگاه خواهد رسید. در حالی كه اغلب این مشكلات از ابتدا درصورت یك برقراری رابطه خوب بین پزشك و بیمارش قابل پیشگیری است.

منبع : روزنامه سلامت