بارداری با پوست چه می‌کند؟

بارداری دوران خاطره‌انگیزی است كه به طور معمول اغلب خانم‌ها آن را تجربه می‌كنند. در این دوران خانم‌ها به مراقبت‌های ویژه‌ای نیاز دارند. اگر از یك خانم حامله در مورد مراقبت‌های ویژه این دوران بپرسیم، معمولا اطلاعات كافی در مورد تغذیه، لباس ، ورزش‌ها و ممنوعیت‌های این دوران دارد، اما متاسفانه اغلب آنها هیچ اطلاعی از تغییرات پوستی شایع و شیوه مراقبت از پوست در دوران حاملگی ندارند. همان‌طور كه می‌دانید بارداری دوره‌ای از تغییرات هورمونی و متابولیك عمیق است كه بدن آن را برای مدت نسبتاً كوتاهی تحمل می‌كند. در این دوران تغییرات متعددی در پوست، ناخن و موها بروز می‌كند. به علت شرایط خاص روحی و روانی زنان باردار، این تغییرات می‌توانند سبب بروز نگرانی‌هایی شوند كه ممكن است مربوط به زیبایی ظاهری، امكان عود در بارداری‌های بعدی، اثرات بالقوه روی جنین و یا مجموعه‌ای از آنها باشد.
بثوراتی كه در دوران بارداری مشاهده می‌شوند همگی از اهمیت یكسانی برخوردار نیستند. برخی از آنها تغییرات پوستی شایعی هستند كه نگران كننده نیستند و تقریباً در تمام زنان باردار دیده می‌شوند. البته برخی بیماری‌های پوستی نیز وجود دارند كه به طور اختصاصی با حاملگی همراه هستند. از طرفی، حاملگی می‌تواند سبب تشدید یا تخفیف بسیاری از بیماری‌های پوستی شود كه مخصوص این دوران است. در اینجا ابتدا شما را با شایع‌ترین‌ها آشنا می‌كنیم.
● تیره شدن پوست (هیپرپیگمانتاسیون)
درجات مختلفی از افزایش رنگدانه در پوست كه به تیره شدن منتشر آن منجر می‌شود، در ۹۰ درصد زنان باردار اتفاق می‌افتد. این تغییر در خانم‌هایی كه موی تیره و پوست سفید دارند، دیده می‌شود. قسمت‌هایی از بدن كه به طور طبیعی تیره‌تر هستند تیرگی بیشتری پیدا می‌كنند به خصوص نوك سینه‌ها و‌هاله اطراف آنها، نواحی تناسلی و خط میانی دیواره شكم كه در این زمان اصطلاحاً به آن خط سیاه گفته می‌شود. همچنین گاهی تغییر مشابه در زیر بغل و كشاله ران‌ها نیز مشهود است. این تغییر رنگ معمولاً بعد از حاملگی از بین می‌رود ولی ممكن است درجاتی از آن باقی بماند. هم‌چنین در طول بارداری خال‌های تیره ممكن است بزرگ‌تر و یا تیره‌تر شده و خال‌هایی كه پیش از این مورد توجه قرار نگرفته اند، مشخص شوند. تغییرات ذكر شده در خال‌ها، به طور كم و بیش یكسان در تمام خال‌ها رخ می‌دهد.
البته گاهی نیز علایمی‌نظیر خارش، سوزش و یا احیاناً خون‌ریزی ایجاد می‌شود كه این موارد حتماً باید از سوی متخصص پوست بررسی شود. یك طرح مشخص از تیره شدن پوست كه بین حدود ۷۰ درصد از زنان باردار، به خصوص سبزه‌ها در نیمه دوم حاملگی دیده می‌شود، ماسك حاملگی است كه در نواحی مختلف صورت ظاهر می‌شود. این تیرگی عموماً لب بالا، گونه‌ها، پیشانی و چانه را گرفتار می‌كند و به دنبال تماس با آفتاب نیز تشدید می‌شود. این نواحی تیره عموماً به رنگ قهوه‌ای و اغلب دو طرفه و قرینه هستند. تغییر رنگ مشابه ماسك حاملگی در زنان غیرباردار كه از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌كنند و یا گاهی حتی در مردان نیز دیده می‌شود ماسك حاملگی بعد از زایمان ممكن است از بین برود و یا به درجاتی پایدار باقی بماند.
● پر مویی و كم مویی
بیشتر زنان در دوران بارداری به درجاتی از پرمویی دچار می‌شوند كه معمولاً در صورت مشخص‌تر از سایر نواحی است. با این وجود احتمال گرفتاری بازو، ساق و پشت پا نیز وجود دارد. این موی اضافی كه به علت افزایش در نسبت موهای در حال رشد در مناطق مختلف بدن است تحت تأثیر عوامل هورمونی بوده و اغلب در عرض شش ماه پس از زایمان از بین می‌رود. هم‌چنین به علت مشابه یعنی افزایش در نسبت موهای در حال رشد، موهای سر نیز پرپشت‌تر از حالت طبیعی شده و از ریزش طبیعی موها نیز به طور قابل ملاحظه‌ای كاسته می‌شود. به همین دلیل اغلب خانم‌ها از موهای خود طی دوران بارداری اظهار رضایت می‌كنند. به دنبال زایمان و برگشت وضعیت هورمونی، بدن به حالت طبیعی برمی‌گردد كه این حالت با ریزش موی نسبتاً شدیدی در سه تا پنج ماه پس از زایمان مشخص می‌شود.
اكثر افراد به طور طبیعی روزانه حدود ۵۰ تا ۷۵ تار مو از دست می‌دهند، ولی ریزش مو پس از زایمان به بیش از ۱۰۰ مو در روز بالغ می‌شود. اگر چه داشتن زایمان سخت و طولانی خصوصاً اگر همراه با خون‌ریزی شدید باشد در تشدید این حالت مؤثر است، اما بر خلاف عقیده عموم، شیر دادن به نوزاد تأثیری در روند آن ندارد. این حالت نیاز به درمان خاص نداشته و رشد دوباره طبیعی موها در عرض شش ماه تا یك سال كامل می‌شود و تراكم موها به حالت پیش از بارداری بر‌می‌گردد. به ندرت در پایان حاملگی درجه خفیفی از پس‌نشینی خط رویش مو در ناحیه پیشانی و شقیقه‌ها بروز می‌كند كه احتمال دارد به حالت طبیعی بازگشته و یا به صورت غیرطبیعی باقی بماند.
هم‌چنین به ندرت ممكن است افزایشی در موهای تیپ مردانه در ناحیه صورت به خصوص چانه، گردن و پشت لب در نیمه دوم حاملگی صورت گیرد. این حالت ممكن است ناشی از افزایش ترشح هورمون‌های مردانه و یا ناشی از یك تومور ترشح كننده آنها باشد بنابراین این بیماران باید به دقت از سوی پزشك بررسی شوند. در صورتی كه عامل ایجاد‌كننده تومور نباشد، این مشكل در حاملگی‌های بعدی تكرار می‌شود و این حالت از پر مویی ممكن است بین حاملگی‌ها پسرفت پیدا كند اما همیشه كامل نیست.
● اختلا‌ل در غدد عرق
در بدن دو نوع كلی از غدد عرق وجود دارد. یك نوع كه به آن غدد عرق <اكرین> گفته می‌شود، به طور منتشر در تمام بدن و مخصوصاً كف دست‌ها و پاها یافت می‌شود. منشأ تعریقی كه به طور طبیعی در نتیجه افزایش درجه محیط و یا فعالیت فیزیكی ایجاد می‌شود این غدد هستند. نوع دیگر كه به آنها غدد عرق "آپوكرین" گفته می‌شود، به طور عمده در زیر بغل‌ها و نواحی تناسلی یافت می‌شود و ترشحات حاصل از آنها در ایجاد بوی بدن دخالت دارند. فعالیت و ایجاد ترشح غدد اكرین طی بارداری به طور قابل ملاحظه‌ای در تمام بدن به جز كف دست و پا افزایش می‌یابد كه این افزایش تعریق احتمالاً به افزایش شیوع جوش‌های عرق سوز نیز منجر می‌شود. در مقابل، فعالیت غدد عرق آپوكرین كاهش یافته و سبب می‌شود تا برخی از بیماری‌های مربوط به آنها نظیر جوش‌های عرق سوز غدد آپوكرین، طی بارداری تخفیف پیدا كنند.
● اختلا‌ل در غدد چربی
میزان ترشح غدد چربی پوست در حین حاملگی افزایش یافته و پس از زایمان به حالت طبیعی بر می‌گردد. هم‌چنین در دوران بارداری غدد چربی روی‌هاله نوك پستان بزرگ شده و به صورت برجستگی‌های كوچك قهوه‌ای رنگ ظاهر می‌شوند. این پدیده بیشتر در سه ماه دوم و سوم حاملگی مشخص شده و گاهی در زنان غیرحامله نیز دیده می‌شود.
● شكنندگی ناخن‌ها
خانم‌های باردار اغلب از شكنندگی ناخن‌ها و ایجاد شیارهای عرضی در آنها شكایت می‌كنند و در مواردی نیز امكان دارد كه صفحه ناخن از بستر آن جدا شود. این تغییرات ناخنی نیز به تغییرات هورمونی در بدن نسبت داده می‌شود، ولی از آنجا كه ارتباط این تغییرات با حاملگی نامشخص است، برای بررسی سایر علل باید معاینه شوند. هم‌چنین خطوط طولی تیره رنگی ممكن است در طول حاملگی در ناخن‌ها دیده شود.
● اختلا‌ل در عروق پوست
تغییرات متعددی در ساختمان و كاركرد عروق پوست طی بارداری ممكن است رخ دهد. آنژیوم عنكبوتی به شكل یك برجستگی قرمز رنگ به اندازه سرسنجاق كه دارای یك قسمت مركزی است و از اطراف آن عروق خونی متسع به شكل شعاعی خارج می‌شود. این ضایعه در افراد طبیعی نیز دیده می‌شود اما شیوع آن در حاملگی افزایش می‌یابد به گونه‌ای كه در ۷۰ درصد زنان باردار بروز می‌كند. پیدایش آنها بین ماه‌های دوم تا پنجم حاملگی بوده و به طور عمده در نیمه فوقانی بدن ظاهر شده و بیشتر در زنان سفید پوست مشهود است. ضایعات به طور معمول در طی سه ماه پس از زایمان از بین می‌روند. از آنجا كه این تغییر منحصر به حاملگی نبوده و ممكن است در سایر حالات نیز دیده شود توجه به آن و درمیان گذاشتن آن با پزشك معالج ضروری است.
● قرمزی كف دست‌ ‌
‌ ‌در ۴۰ درصد زنان سفیدپوست و ۳۰ درصد زنان تیره پوست باردار دیده می‌شود كه ممكن است به صورت نقطه نقطه‌های منتشر در تمام كف دست باشد و یا فقط دربرجستگی‌های كف دست ظاهر شود‌.‌‌
● واریس و همورویید
وریدهای واریسی در پاها و همورویید (بواسیر) از عوارض شایع حاملگی است. بسیاری از خانم‌های حامله دچار تورم در صورت، پلك‌ها، دست‌ها و پاها می‌شوند. این تورم، صبح‌ها بیشتر است و به تدریج طی روز از بین می‌رود. با توجه به اینكه مشكلات قلبی، كلیوی و عوارض ناشی از حاملگی می‌توانند نمای مشابهی ایجاد كنند.
● خطوط كشش یا استریا
پیدایش استریا، یافته‌ای شایع و مشخص در اكثر حاملگی‌هاست. این خطوط در ۹۰ درصد زنان باردار در ماه‌های ششم و هفتم حاملگی ابتدا در دیواره شكم ظاهر شده، سپس به میزان كمتری روی سینه‌ها نیز نمایان می‌شوند و با شیوع و شدت كمتر ممكن است در سایر نواحی بدن نیز دیده شوند. علت پیدایش این خطوط را به مجموعه‌ای از تغییرات هورمونی، كشش بیش از اندازه پوست و پارگی برخی الیاف بافت نگاهدارنده آن نسبت می‌دهند. طول این خطوط چند سانتی‌متر بوده و پهنای آنها از ۱ تا ۱۰ میلی متر متغیر است و به رنگ صورتی تا ارغوانی و گاهی همراه با خارش مختصر ظاهر می‌شوند. رنگ این خطوط معمولاً مدتی پس از خاتمه بارداری تبدیل به رنگ پوست شده، مختصری فرو رفته و سرانجام چروكیده می‌شوند.
استریا معمولاً یك مشكل ظاهری است ولیكن در برخی موارد مخصوصاً اگر وسیع باشد ممكن است زخمی‌شده و یا در جریان حوادث به سادگی پاره شود. باید به خاطر داشت كه استریا ممكن است در دوران بلوغ و در ارتباط با افزایش سریع‌تر حجم بدن نسبت به رشد پوست، در هر دو جنس به طور عمده در نواحی ران‌ها، باسن، كمر و سینه ایجاد شود. هم‌چنین احتمال دارد ضایعات مشابهی در جریان برخی از بیماری‌ها و یا همزمان با مصرف انواعی از داروهای موضعی یا سیستمیك، به خصوص تركیبات كورتون دار، ایجاد شود.
● آویزهای پوستی
ضایعاتی هستند كه در ماه‌های آخر حاملگی ظاهر شده و به طور نسبی یا كامل پس از زایمان ناپدید می‌شوند. اندازه آنها از سر یك سوزن تا یك نخود متفاوت بوده و به صورت زواید برجسته به رنگ پوست یا كمی‌تیره‌تر در طرفین صورت، گردن، قسمت بالایی سینه و زیر پستان‌ها دیده می‌شوند. به دلیل شباهت آنها به بعضی از انواع زگیل، گاهی بیماران این زائده‌های پوستی را با زگیل اشتباه می‌گیرند.

‌ هانیه زائررضائی

منبع : روزنامه سلامت