فیبرم در کمین زنان بالای۴۰ سال

بیماری لیومیوم كه بیشتر خانم‌ها، آن را با نام فیبروم می‌شناسند، شایع‌ترین تومور خوش‌خیم رحمی است که یك نفر از هر پنج زن را در سنین باروری مبتلا می‌کند. فیبروم، رایج‌ترین غده توپر لگنی در زنان است و پزشکان به خاطر شیوع زیاد آن در میان زنان، آشنایی درست و دقیق با این بیماری را به تمام خانم‌ها (به ویژه خانم‌های ۴۰ سال به بالا) توصیه می‌کنند.
● فیبروم چیست؟
فیبروم‌، یک تومور توپر و كروی است که اندازه‌اش بسیار متغیر است، به طوری که ممکن است از اندازه‌های میكروسكوپی (كوچك‌تر از یک ارزن) تا اندازه‌های بسیار بزرگ (بزرگ‌تر از یک گریپ‌فروت) دیده ‌شود. این تومور معمولاً در حول‌وحوش ۴۰ سالگی، سروکله‌اش در رحمِ بعضی خانم‌ها پیدا می‌شود. فیبروم ممكن است رشدی سریع یا بسیار كند و تدریجی داشته باشد. این احتمال نیز وجود دارد که یك خانم در یك زمان واحد، همزمان چند فیبروم داشته باشد. این تومور‌های خوش‌خیم در بیشتر موارد، علامتی ندارند و هیچ نیازی هم به درمان ندارند، ولی باید توسط پزشك كنترل شوند.
● فیبروم كجاست؟
برای تعیین جایگاه فیبروم، ضرورت دارد که ابتدا با کلیتِ ساختاری رحم آشنا شوید. رحم از سه لایه متفاوت تشكیل شده است:
۱) لایه نازک داخلی
۲) بخش میانی یا لایه عضلانی
۳) لایه نازك خارجی
فیبروم در بیشتر موارد، در بخش عضلانی رحم به وجود می‌آید و البته در صورت رشد، ممکن است به نواحی دیگر رحم نیز گسترش پیدا ‌کند. در موارد نادری، رشد شدید و سریع فیبروم باعث می‌شود که این تومور به نواحی خارج از رحم نیز گسترش ‌یابد. برخی از انواع این تومورها، به سمت داخل حفره رحمی رشد می‌كنند و برخی دیگر نیز که در دهانه رحم یا در لوله‌های رحمی قرار دارند، مشكلات خاص خودشان را به بار می‌آورند. بی‌خطرترین نوع فیبروم از لحاظ جایگیری، فیبروم زیرصفاقی است.
● نشانه‌هایش چیست؟
بیشتر فیبروم‌ها علامت یا نشانه خاصی ندارند و در صورت علامت‌دار بودن نیز، علایم بالینی این تومورها، بر حسب اندازه و جایگاهشان، متفاوت است. مثلاً فیبرومی كه در پایین یا بالای ساختمان رحم قرار گرفته باشد، معمولاً باعث می‌شود که بیمار با شكایت خونریزی مراجعه كند. اما گهگاه ممکن است علایم دیگری نظیر درد و احساس سنگینی و فشار در پایین شكم نیز وجود داشته باشد.
اختلالات خونریزی اغلب به صورت افزایش مدت و میزان خونریزی، یا به صورت لكه‌بینی بین دو خونریزی ماهانه گزارش می‌شود. به این ترتیب، بیمار ممكن است قاعدگی‌های طولانی، شدید و دردناكی داشته باشد و شكل طبیعی عادت ماهانه‌اش را از دست بدهد. اما فیبروم‌های زیرصفاقی معمولاً هیچ خونریزی ایجاد نمی‌كنند و در صورتی که اندازه‌شان خیلی بزرگ شود، تنها منجر به احساس سنگینی و فشار در زیر شكم می‌شوند. این فیبروم‌ها می‌توانند در صورت فشار به اعضای مجاور خود، منجر به تكرر ادرار یا یبوست شوند. این تومورها در برخی موارد باعث دردهای مزمن لگنی می‌شوند و گاهی درد قاعدگی، برجسته‌ترین علامت این تومورها است. فیبروم‌ها به ندرت ممکن است به نازایی منجر شوند.
● فیبروم ارثی است؟
تحقیقات متعددی نشان داده است که ژنتیك هم نقش بسزایی در ابتلا به این تومور دارد؛ به طوری كه اغلب این بیماران، سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری را در پرونده پزشکی‌شان ذكر می‌كنند. اما جز ژنتیک، عوامل دیگری نیز در شکل‌گیری و رشد فیبروم‌ها دخیلند.
● فیبروم و هورمون‌
شواهدی در دست است که نشان می‌دهد ایجاد و رشد فیبروم‌ها، وابسته به یكی از هورمون‌های جنسی موسوم به استروژن است. این هورمون جنسی، از تخمدان ترشح می‌شود و به دلیل ترشح ماهانه‌اش در خانم‌ها، هر رحمی را كه حساس باشد، در معرض ایجاد یا رشد این توده قرار می‌دهد. در خانم‌هایی كه مبتلا به بیماری تخمدان‌ِ پر از کیست (PCO) هستند یا هورمون جنسی مردانه‌شان (كه در زنان هم به مقدار كمی ترشح می‌شود) به همراه استروژن، در تمام دوره ماهانه‌شان به طور یكنواختی بالا است، احتمال تشكیل این توده‌های خوش‌خیم بیشتر است. همچنین در افرادی که رنگ پوستشان تیره است، فیبروم‌ها بیشتر دیده می‌شوند.
● فیبروم و بارداری
اگر محل قرارگیری فیبروم مانع از انتقال تخمك و اسپرم شود، ممکن است مشكلاتی را در باروری به وجود آورد؛ مثلاً استقرار این تومور در دهانه رحم یا لوله‌های رحمی و همچنین استقرار نامناسب آن در حفره رحمی می‌تواند منجر به سقط یا نازایی شود. از طرفی در دوران بارداری نیز به دلیل افزایش هورمون استروژن، اندازه این غده‌ها افزایش پیدا می‌كند و این امر، مشكلاتی را برای زایمان (چه طبیعی، چه سزارین) ایجاد می‌نماید.
● فیبروم و یائسگی
همان‌طور كه گفته شد، رشد فیبروم وابسته به هورمون استروژن است. از آن‌جا که در سنین نزدیك به یائسگی و پس از آن، سطح هورمون استروژن در بدن زنان كاهش پیدا می‌کند، وقتی خانم‌ها پا به این سنین می‌گذارند، حجم فیبروم‌هایشان كوچك‌تر می‌‌شود و در پاره‌ای موارد نیز این توده‌ها به طور خودبه‌خودی از بین می‌روند.
● فیبروم و كم‌خونی
فیبروم‌ها در برخی موارد می‌توانند خونریزی‌های شدیدی ایجاد كنند كه زمینه را برای بروز کم‌خونی مهیا می‌کند. گاهی نیز به علت این‌كه بیمار، دیر به پزشك مراجعه می‌کند، خونریزی ناشی از فیبروم باعث كم‌خونی شده و فرد را دچار عوارض ثانویه حاصل از این بیماری می‌کند؛ عوارضی از قبیل رنگ‌پریدگی زودرس، ضعف، بی‌حالی، بی‌خوابی، كم‌خوابی، عصبانیت، تحریك‌پذیری و تعریق بیش از حد. در موارد شدید، بیمار با كمترین فعالیتی دچار تپش قلب می‌شود و نفس كم می‌آورد. در این موارد، معمولاً پزشكان در حالی که به دنبال علت كم‌خونی می‌گردند، به طور اتفاقی متوجه حضور فیبروم در رحم بیمار می‌شوند.
● فیبروم در تور تشخیص پزشکان
فیبروم‌ها معمولاً با معاینات پزشكی تشخیص داده می‌شوند و پزشكان معمولاً پس از معاینه کامل لگن، فیبروم را تشخیص می‌دهند. در مواردی هم طی بررسی‌های پاراکلینیک (مثلاً از طریق سونوگرافی) این تومورها کشف می‌شوند. سونوگرافی به خوبی می‌تواند این تومورها را نشان دهد. در برخی موارد نیز برای تشخیص دقیق محل و اندازه فیبروم از MRI كمك گرفته می‌شود. هیستروسكوپی نیز روش دیگری برای تشخیص فیبروم است. در این روش، وسیله‌ای از طریق دهانه رحم، وارد رحم می‌شود و از این طریق، فیبروم به تشخیص می‌رسد.
● کی مجبوریم جراحی کنیم؟
متخصصان زنان و زایمان بر این باورند که در صورت بروز موارد شش‌گانه زیر، نیاز به جراحی وجود خواهد داشت:
۱) خونریزی غیر طبیعی و كم‌خونی ناشی از آن
۲) درد مزمن همراه با احساس فشار و درد آزاردهنده
۳) درد ناگهانی ناشی از پیچ خوردن فیبروم
۴) وجود علایم ادراری، مانند آسیب یا گشاد شدن مجاری ادراری (ناشی از فیبروم)
۵) بزرگی بیش از حد رحم، به همراه علایم فشاری بر ساختمان‌های مجاور، همراه با احساس ناراحتی
۶) بزرگی سریع رحم طی سال‌های پیش از یائسگی یا هرگونه افزایش اندازه رحم در دوران پس از یائسگی
● پیشگیری از فیبروم
توصیه می‌شود زنانی که احتمال ابتلایشان به این بیماری بیشتر است، هر ۶ ماه یك‌بار برای چک‌آپ به پزشك متخصص مراجعه كنند. آن‌ها همچنین می‌توانند با انجام سونوگرافی‌های مداوم، تحت كنترل باشند. پیشگیری از این لحاظ اهمیت دارد كه تومورهای فیبرومی در نیم درصد موارد ممکن است بدخیم شوند و از طرف دیگر، خانم‌هایی كه سابقه فیبروم داشته‌اند نیز لازم است تحت نظر باشند، چراکه در ۱۰ درصد موارد، احتمال عود فیبروم وجود دارد.
● فیبروم و بدخیمی
درصد بسیار كمی از فیبروم‌ها بدخیم هستند یا این‌که ممکن است در آینده به یک تومور بدخیم تبدیل شوند. نوع بدخیم این تومور، لیومیوم ساركوما است. در این‌كه فیبروم‌ها بعداً بدخیم می‌شوند یا این‌كه بعضی فیبروم‌ها از ابتدا بدخیم هستند، هنوز بین پزشكان اختلاف نظر وجود دارد. اما بیشتر محققان بر این باورند كه لیومیوم ساركوما از ابتدا یك تومور جداگانه است که خاصیت بدخیمی دارد. لیومیوم ساركوما به بافت‌ها و اعضای مجاور رحم حمله‌ور و از راه جریان خون و لنف، در تمام نقاط بدن منتشر می‌شود. این تومور بدخیم معمولاً به استخوان‌ها، ریه‌ها و كبد نیز دست‌اندازی می‌کند.متخصصان زنان و زایمان بر این باورند که اساساً خونریزی‌های دوران یائسگی را نباید ساده تلقی کرد.
آن‌ها می‌گویند علایم زیر ممكن است با شروع سرطان رحم همراه باشند: خونریزی و ترشح غیر عادی، به‌خصوص بعد از سن یائسگی بروز اختلال یا درد هنگام ادرار كردن مقاربت دردناك درد در ناحیه لگن
البته این نکته را هم نباید از قلم انداخت که اگرچه علایم فوق‌الذکر ممكن است مربوط به سرطان رحم باشد، ولی اغلب اوقات این علایم هیچ ارتباطی با سرطان ندارد. با وجود این، توصیه می‌شود که اگر خانمی دچار یكی از علایم فوق شد، ‌هرچه ‌زودتر به پزشك مراجعه كند تا پزشك با انجام معاینه و آزمایش‌های لازم، مشکل او را تشخیص داده و برای درمان اقدام کند.

منبع : پیک تندرستی