شنبه, ۸ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 27 April, 2024
مجله ویستا
شان نزول ( اسباب نزول )
شـنـاخـت شان یا اسباب نزول همانند شناخت مكی و مدنی , ناسخ و منسوخ و محكم و متشابه از علوم و معارف قرآنی است و قرآن پژوهان و مفسران و مترجمان قرآن , به آن نیازمندند. آیات قرآن به دو دسته عمده تقسیم می شود. قـسمی كه بخش اعظم را تشكیل می دهد , آیاتی است كه به اراده الهی بدون هیچ گونه انگیزه و ملاحظه دیگر بر حضرت رسول (ص ) وحی شده است . قسم دیگر و كمتر آیاتی است كه به دنبال حادثه ای یا پرسشی پیش آمده است . سـبـب نـزول یا شان نزول عبارت از سؤال یا رویدادی است كه در عصر رسالت پیامبر (ص ) پیش آمده و انگیزه نزول آیه یا آیاتی شده است .
و چـه بـسـیـار آیـه هـای قـرآن هـست كه با كلماتی چون یسئلونك ( و مشتقات دیگر آن ) و یستفتونك از پیامبر (ص ) حكم یا حكمت الهی پرسیده شده است . اگر معرفت به سبب نزول نباشد , بسیار موارد هست كه خواننده از ظاهر آیه یا آیات قرآن , راه به حاق معنای واقعی آیه نمی برد. مـثـلا از و للّه المشرق و المغرب فاینما تولوا فثم وجه اللّه ( بقره , ۱۱۵ ) ( مشرق و مغرب خدای راست , پس به هر جا كه روی آورید , رو به سوی خداوند است ) , چنین گمان می برد كه در نماز استقبال یعنی رو به قبله بودن واجب نیست و می توان به هر سو نماز خواند. ( برای تفصیل ـ مباحث فی علوم القرآن , ۱۳۱ ; تاریخ قرآن , رامیار , ۶۲۸ ). یـا از ایـنـكه گفته می شود بر كسانی كه ایمان آورده اند و كارهای شایسته كرده اند در آنچه در گذشته خورده اند , گناهی بر آنان نیست . ( مـائده , ۹۳ ) , چه بسا استنباط شود كه خوردن خمر هم در گذشته بی اشكال بوده است و در آینده هم بی اشكال است . یا آنجا كه گفته می شود : ( صفا و مروه از شعائر الهی است , چون كسی حج یا عمره بگزارد , بر او گناهی نیست كه بین آن دو را بپیماید. ( بقره , ۱۵۸ ) ممكن است چنین استنباط شود كه سعی بین صفا و مروه مكروه است یعنی ترك آن اولی است . حال آنكه این عمل جزو شعائر و مناسك حج و انجام آن واجب است .
علت اینكه با تعبیر نفی جناح ( گناهی و عیب و ایرادی ندارد ) بیان شده این است كه در محل تـپـه هـای صفا و مروه در عصر جاهلیت دو بت بوده است و مسلمانان اندیشناك بوده اند كه مبادا سعی بین صفا و مروه یادآور خاطره بت پرستی جاهلیت و لذا ناروا باشد. پـس پـی بـردن به حكمت تشریع و یافتن استنباط درست فقهی بدون اعتنا و اتكا به سبب نزول , امكان ندارد. همه قرآن پژوهان اهل سنت و شیعه برآنند كه معرفت به شان نزول راهی جز نقل و روایت صحیح , یعنی احادیث و اخبار صحیح مروی از پیامبر (ص ) و صحابه یا معصومین علیهم السلام ندارد. یعنی علمی است علی الاصول نقلی و تاریخی . اصولیان و قرآن پژوهان برآنند كه خصوص سبب , مانع عموم لفظ یا معنی نمی گردد .
یـعـنـی بـا آنكه ممكن است شان نزول یك آیه یا گروهی از آیات ناظر به مورد خاصی باشد , ولی مـحـدود و مقید به همان مورد نمی شود , و با آنكه مورد و مصداق خاص است ( خصوص سبب ) , لفظ یا معنای آن قابل تسری و تعمیم به موارد دیگر هم هست ( عموم لفظ یا معنی ). نـظـیـر آیه ظهار , یا لعان یا كلاله یا آیه حد قذف ( در داستان افك ) كه ناظر به مورد خاص بوده است ولی برای همه مسلمانان ساری و صادق است . و این بیشتر در آیات الاحكام و فقه القرآن پیش می آید. از آنجا كه شان نزول كاملا روایی - تاریخی است , لذا مفسران و مترجمان و قرآن پژوهان برای آنكه پـی بـبـرنـد كه آیا هر آیه یا گروه آیات , اسباب نزولی دارند یا نه , باید به مظان و منابع خاص آن مراجعه كنند.
▪ این منابع عبارتند از
۱) مجموعه های حدیث
۲) تفسیرهای قرآن , مخصوصا تفسیرهای روایی كه سرشار از احادیث و ماثورات هستند.
۳) كتبی كه مستقلا درباره شان نزول تدوین شده كه معتبرترین و معروفترین آنها اسباب النزول اثر واحدی , و لباب النقول فی اسباب النزول اثر سیوطی است . قـرآن پـژوهـان شیعه در عصر جدید , سه اثر در این زمینه تدوین كرده اند : الف ) شان نزول آیات قرآن , تالیف صدرالدین محلاتی شیرازی , ب ) آیات بینات در شان نزول آیات , تالیف دكتر محمد باقر محقق , ج ) اسباب النزول تالیف حجهٔ الاسلام دكتر سید محمد باقر حجتی .
منبع : شبکه قرآن
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
ایران مجلس شورای اسلامی مجلس حجاب دولت دولت سیزدهم رئیسی رئیس جمهور سیدابراهیم رئیسی گشت ارشاد توماج صالحی جمهوری اسلامی ایران
تهران قتل شهرداری تهران سیل کنکور هواشناسی وزارت بهداشت پلیس سلامت سازمان سنجش زنان سازمان هواشناسی
قیمت دلار قیمت خودرو خودرو بازار خودرو دلار قیمت طلا مسکن سایپا بانک مرکزی ارز ایران خودرو تورم
سینمای ایران سینما کیومرث پوراحمد سریال پایتخت سریال تلویزیون موسیقی رهبر انقلاب قرآن کریم فیلم ترانه علیدوستی مهران مدیری
کنکور ۱۴۰۳ اینترنت عبدالرسول پورعباس
اسرائیل رژیم صهیونیستی آمریکا فلسطین غزه جنگ غزه روسیه چین حماس اوکراین ترکیه ایالات متحده آمریکا
فوتبال پرسپولیس استقلال جام حذفی آلومینیوم اراک فوتسال بازی تیم ملی فوتسال ایران تراکتور باشگاه پرسپولیس بارسلونا سپاهان
هوش مصنوعی سرطان نخبگان سامسونگ اپل فناوری ناسا الماس بنیاد ملی نخبگان مریخ ربات
سازمان غذا و دارو کاهش وزن بارداری هندوانه مالاریا آلزایمر زوال عقل