یارانه نقدی تورم را تشدید می کند

طرح نقدی کردن یارانه ها که به عنوان بخشی از طرح بزرگ تحول اقتصادی دولت در سال ۸۷ مطرح شده، با نوعی تردید از سوی کارشناسان اقتصادی کشور مواجه شده است، زیرا اجرای این طرح نوعی ترس از افزایش نرخ تورم را در ذهن متبادر می سازد.
گرچه طرح هدفمند کردن یارانه ها نیز به عنوان بخشی از برنامه چهارم توسعه و در سیاستهای کلی نظام مطرح شده و به عبارتی یک الزام قانونی به شمار می رود، اما تا کنون اقدامی برای اجرای آن به صورت اصولی و منطقی انجام نشده است.
آنچه بیش از هر چیز در طرح نقدی یارانه ها به چشم می خورد و احتمال بیشتری برای اجرا دارد، توزیع یارانه کالاهای اساسی و انرژی به صورت سرانه و نقدی بین افراد هدف است. یارانه بهایی است که دولت ها برای رساندن کالا و خدمات به دست مصرف کننده به قیمت ارزان تر و حمایت از توان رقابت تولیدکنندگان پرداخت می کنند.
به این منظور هر سال بخشی از اعتبارات بودجه عمومی دولت برای این مهم یعنی ارتقای رفاه مصرف کنندگان و حمایت از تولیدکنندگان پرداخت می شود.هدف اصلی در پرداخت یارانه، رسیدن آن به دست گروههای هدف، هزینه های اجرایی درجه مفید بودن، حد اخلال در نظام عرضه و تقاضا و قیمت است، اما در ایران مدتها است که از هدفمند کردن یارانه ها بدون اخذ نتیجه صحبت شده است که این می رساند که به سایر جنبه های مسئله هنوز توجه نشده است.
برای پرداخت نقدی یارانه ها ابتدا لازم است افراد جامعه هدف شناسایی شوند که این کار به عقیده بسیاری از کارشناسان اقتصادی نیازمند نظام مالیاتی منسجمی است، اما از سوی دیگر برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند که بانک داده های سهام عدالت می تواند در اجرای این طرح کارساز باشد. اما باید توجه داشت که این بانک داده ها نیز تا حدودی ناقص به نظر می رسد زیرا بسیاری از افرادی که باید جزو مشمولان دریافت آن باشند در بین مشمولان دریافت آن قرار نمی گیرند. لازم به ذکر است که این طرح در دولتهای مختلف یا تجربه ای ناموفق داشته و یا از آن به عنوان برنامه ای ناکام مانده یاد شده است.
به هر حال به نظر می رسد که دولت برای اجرای این طرح باید برنامه ای منسجم و اصولی ارائه دهد تا به تشدید تورم و مشکلات اقتصادی دامن نزند. به عقیده بسیاری از کارشناسان اقتصادی کاهش هزینه های دولت و استفاده از درآمدها در جهت توسعه و آبادانی کشور مهمترین مزیت و تشدید فاصله طبقاتی مهمترین اثر منفی این طرح به شمار می رود.از سوی دیگر، گفته می شود که قرار است یارانه های حامل های انرژی از جمله بنزین به صورت نقدی به حساب همه افراد واریز شود و به تدریج افراد پردرآمد از مشمولین دریافت یارانه انرژی حذف شوند. با اجرای این کار در مراحل اولیه این اقشار آسیب پذیر و ضعیف هستند که بیشترین آسیب را خواهند دید. به این موضوع نیز باید اشاره کرد که رئیس جمهور در پایام نوروزی خود مطرح نمود که ۸۰ هزار میلیارد دلار یارانه در کشور صرف می شود که ۷۰ درصد آن نصیب ۳۰ درصد افراد جامعه می شود.
● مجموعه ای از اطلاعات اقشار هدف الزام طرح نقدی یارانه ها
سعید شیرکوند استاد دانشگاه در گفتگو با مهر در این خصوص گفت: آنچه تا کنون شنیده شده، تنها ایده ای است که برخی از همکاران دولت در خصوص پرداخت نقدی یارانه ها مطرح کرده اند، اما با توجه به عدم ارائه تمام ابعاد این طرح و پشتوانه تحقیقاتی و کارشناسی آن امکان قضاوت دقیق در این ارتباط وجود ندارد. این اقتصاددان افزود: اما مهمترین الزام پرداخت نقدی یارانه ها داشتن یک مجموعه ای از اطلاعات کامل و دقیق از اقشار مختلف مردم و به اصطلاح گروههای هدف در دریافت یارانه است.
شیرکوند تصریح کرد: به عبارت روشن تر زمانی پرداخت نقدی یارانه ها در اقتصاد ایران امکانپذیر است که دولت اطلاعات جامعی از دهک های مختلف درآمدی، خصوصا افراد فقیر و نیازمند یارانه با طبقه بندی تعریف شده در اختیار داشته باشد تا بتواند پرداخت یارانه ها را هدفمند نماید.
همچنین حجت الاسلام غلامرضا مصباحی مقدم، در این خصوص اظهار کرد: نقدی کردن یارانه ها حرکت بسیار خوبی است و اصولا باید یارانه ها را به کسانی داد که نیاز واقعی به آن دارند ولی متاسفانه وضعیت کنونی یارانه ها مطلوب نیست.عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی افزود: برای ارائه یارانه ها باید گروههای هدف آن را شناسایی کرد،درصورت شناسایی گروههای هدف، پرداخت مستقیم یارانه ها بهترین روش برای ارائه یارانه ها است، البته بدون اینکه در شرایط فعلی از سقف یارانه ها کم شود.مصباحی مقدم شرط کم کردن سقف یارانه ها را توانمند سازی گروههای هدف به مرور توصیف کرد و گفت: باید بستر سازی لازم برای پرداخت نقدی یارانه ها انجام شود.این کارشناس امور اقتصادی تصریح کرد: آزاد سازی قیمت ها بستر و زمینه مهم نقدی کردن یارانه ها است.الیاس نادران، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی نیز در خصوص طرح پرداخت نقدی یارانه ها گفت: اگر تدابیر عقلانی و منطقی در اجرای این طرح در نظر گرفته نشود، عوارض شدیدی روی طبقات پایین دستی خواهد داشت و با واکنش اجتماعی تندی مواجه می شود.
● دولت با شکست طرح نقدی کردن یارانه مجبور به عقب نشینی خواهد شد
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس از واکنش های اجتماعی مخرب در صورت پیش بینی نکردن سیاست های جبرانی نقدی کردن یارانه در آینده خبر داد. نادران گفت: پرداخت نقدی یارانه ها آثار تغییر رویه روی طبقات پایین دست جامعه چه به لحاظ سبد مصرفی و چه به لحاظ قدرت خرید و سیاست های جبرانی و چتر حمایتی دارد که باید دقیقا مورد بررسی واقع شود.وی با بیان اینکه اگر دولت ساز و کارهای مناسب برای پرداخت نقدی یارانه ها در نظر نگرفته باشد، این امر منعی ندارد، افزود: اگر جامعه نگری و ساز و کارهای لازم برای نقدی کردن یارانه ها توسط دولت پیش بینی نشده باشد، جامعه دچار واکنش های اجتماعی خواهد شد و دولت مجبور به عقب نشینی است.نادران در ادامه گفت: دولت باید سیاست های جبرانی آثار تورمی این اقدام را به خصوص برای ۶ دهک پایین جامعه پیش بینی کرده باشد.

منبع : روزنامه ابتکار