فرهنگ در جامعه دیجیتالی

امروز فرهنگ نیز تحت تاثیر دنیای فناوری قرار گرفته است و رشد روزافزون فن آوری اطلاعات و ارتباطات سبب شده تا شاهد تغییرات فرهنگی نیز باشیم.
ایران هم از جمله کشورهای در حال توسعه به شمار می رود که به اهمیت فن آوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند توسعه ملی پی برده و در سیاست گذاری های خرد و کلان جایگاهی برای آن در نظر گرفته است; به عقیده کارشناسان، کشورهای در حال توسعه در زمینه توسعه ICT با مشکلاتی از جمله ضعف زیرساخت ها، انحصار در شبکه های مخابراتی، یکپارچه نبودن واحدهای دولتی در زمینه بهره گیری از فن آوری، ضریب پایین نفوذ اینترنت روبه رو هستند که دلایل هر یک و راهکارهای حل آنها قابل بررسی است.
پژوهش ها نشان می دهند که بهره گیری مناسب از ابزارهای پیشرفته فن آوری اطلاعات و ارتباطات در کنار توجه مناسب به عوامل دیگر همچون فشار رقابتی بازار، محدودیت های بودجه ای و مالکیت خصوصی، نمود مطلوبتری در رشد کشورهای در حال توسعه دارد.
به عقیده تحلیل گران بسیاری از شکست ها در توسعه و به کارگیری فن آوری اطلاعات و ارتباطات از طرح ریزی و مدیریت ضعیف ناشی است; مدیریت طرح های فن آوری اطلاعات به دلیل ساختارهای سلسله مراتبی شدید موجود در سازمان ها با مشکلاتی همراه است و در این شرایط، زمینه برای بروز ایده های خلاقانه و مبتکرانه هموار نیست.
سیاست گذاری های ملی در کشورهای در حال توسعه باید بر اهمیت استفاده مدیران ارشد و اجرایی از فن آوری اطلاعات و ارتباطات تاکید ورزد و آنها را در زمینه عملکردشان در این حوزه پاسخگو بداند.
محمدرضا غلامیان; عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت ایران اظهار کرد: بسیاری از متفکران تجارت الکترونیک در کشورهای پیشرفته معتقدند که در انقلاب تجارت الکترونیک نمی توان درصد موفقیت بالایی داشت و ضریب شکست همچنان بالا است; ما به عنوان کشوری در حال توسعه در ابتدای این تحول و موج قرار داریم، اما وجود مدل های موجود در کشورهای حاشیه نزدیک، محک مناسبی است تا از ایده ها و تفکرات موجود بهره برده شود، اما هیچ گاه تقلید جایز نیست و مهم روند بومی شدن است.
او ادامه داد: نوع انتخاب مدلها می تواند در سند استراتژی موثر باشد، به طور ثابت نمی توان روند جهشی یا تکاملی را برای توسعهICT کشور تجویز کرد البته تجارت الکترونیکی به طور خاص به حرکت جهشی در کشور نیاز دارد زیرا با روند کنونی از سطح جهانی تجارت الکترونیک حذف خواهیم شد اما در علوم پایه توجه به سیر تکاملی مهم است اما نه به این معنا که نباید جهشی نگاه شود.
سیامک عدالت خواه کارشناس فن آوری اطلاعات نیز اجرا کردن مدلهای ICT در کشورهای در حال توسعه را نیازمند متولی مشخص دانست و افزود: در فاز مطالعاتی مدیریت باید از خط مشی مشخصی برای شکل دهی سیاست های مطالعه برخوردار باشد، وقتی متولی ثابت پیدا شود این فاز انجام خواهد شد.
عدالت خواه، معتقد است که اجرای توسعه باید از انحصار دولت بیرون آید، چرا که توسعه به معنای عریض و بزرگ شدن است و دولت با حضور ۸۰ درصدی در اجرای توسعه به اندازه کافی بزرگ شده و اجرای برنامه های کنونی کابینه دور از ذهن است، بنابراین دولت باید بخش خصوصی را درگیر کارهای اجرایی کند و با استفاده از جذب سرمایه های خارجی بازار سرمایه و توسعه را رونق بخشد.
دکتر فرامرز فتح نژاد - عضو هیات علمی دانشگاه - اظهار کرد: برای تعریف یک مدل رشد فن آوری اطلاعات باید توسعه کشور را همه جانبه در نظر گرفت و با شرایط داخلی تطبیق داد تا میزان رشد و سرمایه گذاری به طور شفاف حاصل شود، توجه به این مولفه ها باید با نگاه به سیاست های موجود در کشور همراه باشد.
فتح نژاد افزود: ایجاد قوانین و مقررات روشن و کاهش موانع صادرات و واردات در همه کشورها مشترک است که متاسفانه ما با آن مشکل داریم و مقررات روشنی به خصوص در ورود تکنولوژی و یا حتی صادرات نرم افزارها ایجاد نکرده ایم.
حمید بابادی نیا عضو هیات مدیره نظام صنفی رایانه ای استان تهران نیز معتقد است که مهمترین راهکاری که ما را به سمت استفاده از فن آوریهای نوین سوق می دهد، اصلاح فرهنگ مدیریتی جامعه است.
وی با بیان این که البته در حال حاضر در وزارت ICT و در مطبوعات فقط به مخابرات پرداخته شده و هیچ صحبتی ازICT نمی شود، گفت: وزارتICT فقط ارتباطات نیست و باید بهICT نیز بها داده شود، در حال حاضر نیز همه پروژه های مربوط به IT در مرکز تحقیقات مخابرات متوقف شده که علت اصلی آن ضعف مدیریت است که یکی از معضلات اصلی چنین روندی یاس و ناامیدی جوانان است، به ویژه برای متخصصانIT که رکود پروژه ها آنها را به مهاجرت وادار می کند و در واقع دوران خشکسالی و رکود IT از سال ۸۴ شروع شده و معلوم نیست تا کی ادامه پیدا می کند.
استاد دانشگاه شهید بهشتی نیز گفت: مشکل مدیران ما نگاه مستقل به تکنولوژی است و باید در نظر داشت که آیا واقعا بسترهای فرهنگی برای استفاده از این پیشرفت ها را دارا هستیم.
محمد عشقی تصریح کرد: افراد برای داشتن نقش های کلیدیIT در کشور وجود ندارند و اهدافICT در سیستم ایران قابل پیاده سازی نیست چرا که معیارهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی باید مدنظر قرار گرفته شود و نمی توان به درجه اثربخشی دست یافت.
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز هم معتقد است: مردم باید در تمام مدلهای برنامهICT در راس قرار بگیرند و برنامه ها با در نظر گرفتن نیاز آنها اجرایی شوند.
علی اکبر صفوی نیز با اشاره به اهمیت ریشه یابی میزان اثربخشی توسعه ICT در کشورها اظهار کرد: آمار نشان می دهد تا سال ۲۰۰۵، نزدیک به حدود۵۰ درصد مردم جهان تلفن نداشتند و این در حالی است که تا دو سال گذشته، تلفن همراه دامنه پوشش خود را به بیش از ۷۰ درصد دنیا توسعه داد.
کارشناسان بر این عقیده اند که کمبود نیروی کار متخصص در کشورهای در حال توسعه از مهمترین محدودیت های بهره گیری بهینه از فن آوری اطلاعات و ارتباطات به شمار می رود; بسیاری از این متخصصان فقط در زمینه به کارگیری یا تعمیر و پشتیبانی ابزار فن آوری فعالیت دارند و درصد ناچیزی در زمینه توسعه آن مشغول هستند، بنابراین کشورهای در حال توسعه باید در مقیاس وسیعی به تربیت افراد متخصص و زبده در عرصه فن آوری اطلاعات و ارتباطات بپردازند.
با تمام این اوصاف فن آوری اطلاعات و ارتباطات نقش قابل توجه در فرهنگ دارد; با این حال، اثر بخشی سیاست های فن آوری اطلاعات و ارتباطات در یک کشور تضمین کننده اثر بخشی آن در کشور دیگر نیست و از این منظر، می توان کشورهای مختلف را با توجه به و یژگیهای مختلفشان مورد ملاحظه قرار داد.

منبع : روزنامه مردم سالاری