چهارشنبه, ۱۲ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 1 May, 2024
مجله ویستا
شعر آئینی، شعر مذهبی است
آنچه ما را به خواندن یک کتاب میخواند، خود کتاب است. ما کتاب را میخوانیم، چون او نویسنده را خوانده است.
در تقابل این دو آینه است که ابعاد جدیدی از واقعیت متولد میشود که تنها در هرم کتاب- نویسنده- خواننده قابل رویت است. کتاب، خوانشی است از نویسنده که خواننده، خوانشی از خود را در خواندن کتاب مییابد. یا به عبارت دیگر، خواننده در خوانشی از نویسنده خوانشی از خود را جست و جو میکند. وسط این معرکه، آن که قدم اول را بر میدارد همان است که قلم را اول برداشته است. همان سرکار محترم، آن شخص شخیص، آن نفس نفیس و به قول فضلا، آن وجود ذی جود، نویسنده کتاب.
من خواننده وقتی به سوی او قدم بر میدارد، وقتی است که کتاب او را از میان سایر کتابها انتخاب میکنم. مثل صفی از درختان در حاشیه جادهای در بعد از ظهر یک سفر. ماشین را زدهای بغل جاده و وسایل اتراق را زدهای زیر بغل. در این حال همان طور که به سوی درختان میروی، اگر چه تجربهای از تک تک درختان و سایه گسترده آنها نداری، چشمت پیشاپیش درختان را بر تو عرضه میکند و تو درختی را که حس بهتری به تو داده است، نشان میکنی و به سوی او میروی. قضیه انتخاب کتاب از داخل یک قفسه یا چندین قفسه یک کتابخانه برای مطالعه همین است. موضوع کتاب، شمایل و جلد آن که مثل پوست و آب و رنگ آدمیزاد است و از همه مهمتر اسم نویسنده حس به تو میدهد، حساست میکند تا از لا به لای قفسه بیرونش بکشی، برش داری و زیر و زبرش کنی، ورقش بزنی تا ببینی هم چنان آن حس اولیه در حال جوشش و تزاید است یا نه که اگر بود کتاب را بالای سرت میگذاری، کنار تختخواب تا شبها زیر نور چراغ مطالعه تا پیش از سنگینی پلک، به حرفش بگیری و به حرفت بگیرد.
راستش را بگویم، انتظار بنده از کتاب محمد علی مجاهدی در موضوع شعر عاشورا یعنی موضوعی که سرقفلی اوست، انتظاری دیگر بود.آقای مجاهدی به معاشرت و مجالست با اهل دل مشهور است. کسی است که« لالهای از ملکوت» را نوشته است: واگویهای از چند دهه معاشرت او با مرحوم حاج شیخ جعفر آقای مجتهدی رحمهالله علیه. او با بزرگانی چون مرحوم آیت الحق، سید عبدالکریم کشمیری نیز محشور بوده است و لااقل در میان جماعت شاعران، بیش از دیگران با مفاهیم اصیل عرفانی آشناست. بنده شخصا انتظار داشتم که اگر کتابی با امضای مجاهدی را درباره عاشورا ورق میزنم، با یک ژرف کاوی و نوگویی درباره تلاقی معرفت شهودی و حماسه در شعر عاشورایی روبهرو شوم. دیگر انتظار بنده از کتاب مجاهدی درباره عاشورا این بود که با توجه به ممارست و مشاعرت ایشان با شعر مذهبی و بهطور خاص، شعر عاشورایی و مسامرت و معاشرت ایشان با چشماندازهای بیواسطه از دین، با درک و دریافت تازهای از سنت روایی شیعه در مقتلهای عاشورا و تلاقی این مقتلها با ادبیات به مفهوم محض آن آشنا شویم. ادبیات به مفهوم محض در این جا، امکانات روایی و ویژهتر از آن، زبان موجز و کوبنده و ادب خاص مقتل نویسی است که به نوعی علو زبانی منجر میشود ؛ مقتلهایی مثل لهوف سید ابن طاووس که ایجاز برخی از بندهای آن و صدق بیانی که با تأثیر کوبنده عاطفی همراه است، به مرز اعجاز نزدیک شده است. یا مقتل فرهاد میرزای قاجار با نام شگفت انگیز صمصام قبار و قمقام زخاز که بنا بر بعضی از نقلها مورد توصیه مرحوم قاضی به شاگردانش بوده است یا مقتل مرحوم شیخ جعفر آقای شوشتری که در برخی از مقاطع شعر محض است. این دو کار، کاری است که از مجاهدی بر میآید و از دیگران بر نمیآید و متأسفانه در این کتاب، آن گونه که باید و شاید، مورد توجه قرار نگرفته است.
اما عیب ویجمله بگفتی هنرش نیز بگو، این کتاب هنرهای زیادی هم به خرج داده است ؛ از جمله برقراری ارتباط بین طرز وقوع در شعر کلاسیک فارسی و شعر عاشورایی و انگشت نهادن بر واقعه گویی بهعنوان یکی از مولفههای اصلی شعر عاشورایی. البته در این ادعا میتوان تردید کرد، اما نفس این ابتکار و مجرد طرح این فرضیه بهعنوان زمینهای جدید برای فکر کردن درباره شعر عاشورایی مغتنم است. یکی دیگر از هنرهای این کتاب، توجه به جای نویسنده محترم به ۲ زمینه موازی شعر عاشورایی یعنی نوحهها و شعار هاست که بررسی کامل و همه جانبه شعریت در شعر عاشورایی بدون توجه به پیش زمینههایی که نوحهها و شعارها ی عاشورایی به دست میدهند، غیرممکن است.
به زعم نگارنده این سطور، بدون توجه به آیینهای مرتبط با عاشورا که نوحهها و شعارها ۲ مصداق آن هستند و میشود مصداقهای دیگری چون تعزیه را هم به آن افزود، اگر شعر عاشورایی هم گفته شود، اقبال عمومی پیدا نخواهد کرد، به عبارت دیگر شعر آیینی با شعر مذهبی ارتباط عموم و خصوص دارد: هر شعر آیینی شعر مذهبی است اما هر شعر مذهبی شعر آیینی نیست و این نکته را آقای مجاهدی که از خادمان دلسوز و بیادعا و قدیمی شعر آیینی بوده به خوبی دریافته است.
حسین بهرام
منبع : روزنامه همشهری
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید بلیط هواپیما
ایران بابک زنجانی مجلس شورای اسلامی مجلس چین دولت سیزدهم خلیج فارس لایحه بودجه 1403 شورای نگهبان دولت حجاب مجلس یازدهم
روز معلم تهران معلم سیل قوه قضاییه آموزش و پرورش شهرداری تهران فضای مجازی پلیس دستگیری شورای شهر تهران سلامت
خودرو بانک مرکزی دلار قیمت دلار قیمت طلا قیمت خودرو ایران خودرو سایپا بازار خودرو مالیات تورم ارز
تلویزیون سریال سعید آقاخانی سینمای ایران سینما نون خ رسانه موسیقی تئاتر فیلم دفاع مقدس کتاب
رژیم صهیونیستی اسرائیل غزه فلسطین آمریکا جنگ غزه حماس نوار غزه روسیه عربستان ترکیه افغانستان
فوتبال پرسپولیس استقلال سپاهان تراکتور رئال مادرید باشگاه استقلال لیگ برتر بایرن مونیخ فوتسال تیم ملی فوتسال ایران بازی
هوش مصنوعی اینستاگرام ناسا تسلا تبلیغات اپل فناوری همراه اول آیفون گوگل
داروخانه مسمومیت دیابت کاهش وزن طول عمر بارداری خواب سلامت روان آلزایمر