پشت صحنه ای که با صحنه رقابت می کند

پشت صحنه ی یک نمایش گاهی چنان جذاب و دیدنی است که با نمایش روی صحنه رقابت می کند.تاریکی و سکوت پشت صحنه معنایی رازگونه می یابد، انگار نبض حیات جریانی زیر پوستی دارد و همه ی وقایع در لحظات ناباوری خلق می شوند.این حس وقتی تشدید می شود که پشت صحنه ی یک نمایش عروسکی نخی نشسته باشی و در تاریکی ای که چشمت دیر به آن عادت می کند، در عجب باشی که چطور عروسک گردان با حس لامسه نخهای لازم را در هر حرکتی پیدا می کند و در اجرایی دیگر همراه با کارگردان در اتاق فرمان باشی و ببینی که او چطور یک نمایش را از راه دور کنترل می کند...
اجرای عروسکی اپرای رستم و سهراب از روز ۲۱ فروردین ماه مجددا در تالار فردوسی شروع می شود، بی مناسبت ندیدیم که گزارشی داشته باشیم از پشت صحنه این نمایش دیدنی.
● پرده ی اول:
▪ پشت صحنه
به فرمان کارگردان که با آیفون از اتاق فرمان به پشت صحنه می رسد، نورها قطع و صداها خاموش می شوند. پشت صحنه ی اپرای رستم و سهراب دیدنی است: دو ردیف پله ی دوازده تایی از دو طرف صحنه ما را از زمین به جایی می برد که محل اقامت عروسکها و بازی گردانان است.در انتهای پله ی دوازدهم آویزگاهی است که عروسکها در سکوت ایستاده اند و منتظر اند تا عروسک گردانان جانی به آنها بدمند و در حرکتی جدید حیاتی دوباره در آنها پدید آورند و بعد دوباره در آن بیارامند. دوردیف پله را دو پل به عرض ۷۰ سانتی متر وصل می کنند. عروسک گردانان تقریبا ۴ متر بالا تر از سطح زمین هستند و بسته به میزانسن اپرا از این دو پل استفاده می کنند.
پشت صحنه ی اپرای رستم و سهراب به همان اندازه دیدنی است که خود نمایش. هر عروسک گردان بسته به حرکت لازم با تکیه بر میله ی افقی داربست، از بالا به صحنه احاطه دارد و گاه برای ایجاد بعضی از حرکات دو عروسک گردان از روی دو پل روبروی هم به خلق آن حرکت خاص می پردازند. پشت صحنه ی اپرای عروسکی فضای محدودی دارد. انگار که قاعده اش همین است. بهروز غریب پور کارگردان این نمایش می گوید که سعی شده معیار های استاندارد رعایت شود. من که از پشت صحنه شاهد اجرا هستم تمام مدت قلبم می تپد که مبادا در این تاریکی و فضای تنگ دو نفر به هم بخورند یا نخ عروسکها در هم بپیچدیا... اما خونسردی عروسک گردانان و تسلط انها به فضای کارشان از هیجان من می کاهد.
اکنون اپرا شروع شده است. فردوسی وتهمینه ورستم و ندیمگان و شاه توران و سهراب و... روی صحنه می روند بدون این که در کار گرهی پدید آید.به راستی که پشت صحنه ی اولین اپرای عروسکی ایرانی دیدنی است.هر شیی جای خود را دارد و هر حرکتی زمان خود را. پس مشکلی که دست و پا گیر باشد پدید نمی آید. حتی اگر ناخواسته اتفاقی برای عروسکی بیافتد که نیاز به تعمیر داشته باشد، زیر صحنه ی نمایش کارگاهی برای تعمیر عروسکها تعبیه شده که به صورت «اورژانسی» آنها را مداوا می کند. چه خوب است که در یک صحنه ی تئاتر همه چیز مرتب باشد. شاید این مدرسه سبب ایجاد موج نویی در تئاتر اعروسکی ایران شود.
● پرده ی دوم:
▪ اتاق فرمان
دیدن نمایش از اتاق شیشه ای فرمان در کنار کارگردان حال و هوای دیگری دارد. هر لحظه همراه با اتفاقهای پیشبینی نشده و یا با خلاقیت بازیگردانان عروسکی دل تو نیز می لرزد. تو می توانی لحظه ای در چشمان کارگردان نگاه کنی و ببینی که آیا از اجرا راضی است یا نه! این اتاق با آیفونی به پشت صحنه متصل است و از این طریق است که کارگردان با بازیگردانانش در ارتباط است و نمایش را کنترل می کند.کنار دست کارگردان، دستیار کارگردان در اتاق فرمان که نکته های مورد توجه کارگردان را می نویسد ومسئول نور نشسته اند.
همه آرام صحبت می کنند زیرا که فاصله ی میان اتاق فرمان و تماشاگران بسیار کم است.از غریب پور در مورد نظم بازی دهندگان می پرسم و می گوید: « اگر می‌بینید که بازی ‌دهندگان نظم را رعایت می‌کنند به اصولی‌ بر‌می‌گردد که در گروه اعمال می‌شود. پشت صحنه سه دستیار دارم؛ یکی دستیار کارگردانی و دو دستیار بازی ‌دهندگی. در اتاق فرمان هم یک دستیار دیگر دارم برای نوشتن نقد‌های روزانه و آن‌چه می‌بینم. نکته‌ی ‌بعدی تماس دائم من از اتاق فرمان با پشت‌صحنه با مسئول انتقال پیام‌‌ها است.» باز هم تکرار می کنم؛ چه خوب ست که چنین نظمی در یک مجموعه ی هنری حاکم است و نشان از این دارد که کار بسیار جدی است هر چند که آنقدر که باید مورد عنایت کسانی که می توانند حامی هنر باشند، قرار نگرفته و فقط استقبال مردم دل گروه را گرم کرده است.
یک سئوال:
این گروه که برای این اجرا مدتها وقت صرف کرده و درست مثل یک مدرسه ی هری آموزش دیده و گاه روزی ۳ اجرا داشته اند، قرار است از ۲۱ فروردین دوباره به اجرا بپردازند. سئوال در اینجاست. چه کسی از این حرکت که می تواند موج نویی در تئاتر عروسکی ایران ایجاد کند، حمایت خواهد کرد؟
در گزارش بعدی گفتگوی خبرنگار سایت خبری خانه ی هنرمندان ایران را با اعضای گروه بخوانید.

منبع : خانه‌ٔ هنرمندان ایران