چگونه ایران جنگ آمریکا در عراق را برد

سلطنتی كه با انقلاب اسلامی سرنگون شد و جمهوری اسلامی كه در پی این انقلاب بنیان گذاری شد تفاوت های فاحشی با هم داشتند. با این حال این دو حكومت در یك زمینه با هم متفق القول بودند: عراق بعث صدام حسین تهدیدی خطرناك و غیر قابل پیش بینی در مرز ایران بود.
بدین ترتیب شكست عراق توسط آمریكا در سال ۲۰۰۳ را باید حذف یك رقیب استراتژیك و مدرن ایران دانست (پیش از آن نیز شكست رژیم طالبان، حذف یكی دیگر از دشمنان ایران محسوب می شد) چنین پیشینه تاریخی این واقعیت را كه ایران در تلاش برای افزایش وجهه و نفوذ خود در عراق پس از صدام است اهمیت می بخشد. كشور شیعه ایران یك هدیه تاریخی را دریافت كرد: سقوط رژیم بعث و رقیب تاریخی ایران، ظهور شبكه ای از شخصیت های مذهبی و سكولار و همچنین كرد ها و بخش كوچكی از سنی هایی كه با ایران روابط نزدیكی دارند.
این رویداد كنایه آمیز از نظر بسیاری از ناظران غربی دور نمی ماند. تحولی تكراری به وقوع می پیوندد: سئوال: چه كسی پیروز جنگ آمریكا در عراق بود؟
پاسخ: ایران این جنگ را برد. «پیتر گالبرایث» سفیر سابق آمریكا در كرواسی و مشاور كرد های عراق، اوضاع را چنین توصیف می كند: اكنون آمریكا باید بپذیرد كه صدام حسین را سرنگون كرد و آن را با حكومت طرفدار ایران جایگزین نمود.
ویژگی هایی نظیر نظام فدرالیستی كه در قانون اساسی عراق بر روی آن تاكید شده است به همراه حكومت مركزی ضعیف و استقلال قابل ملاحظه ای كه به مذهب اعطا شده است، بر پیروزی نسبی ایران صحه می گذارند. در جنوب تحت سلطه شیعیان عراق و شمال كرد كه صاحب خود مختاری می شوند، ایران روابطی بنیادین با رهبران محلی سیاسی دارد. نقطه ضعف این قانون اساسی از نظر ایران این است كه بیش از حد به كردها فرصت جولان خواهد داد و می تواند تاثیرات دومینویی در میان كردهای ایران در پی داشته باشد.
اصلی ترین متحد ایران در عراق مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق است. این مجلس در سال ۱۹۸۲ با حمایت آیت الله خمینی با هدف فعالیت علیه صدام حسین تاسیس شد. این سرمایه گذاری جواب داد هرچند كه نیروهای آمریكایی آخرین ضربه را برای سقوط حكومت صدام وارد آوردند.
مجلس اعلا به عنوان عضوی از فهرست ائتلاف عراق متحد در انتخابات استانی این كشور در ماه ژانویه به پیروزی چشمگیری دست یافت. با وجود اینكه موفقیت مجلس اعلا از حمایت های آیت الله سیستانی نشأت می گرفت، اما این سازمان به سرعت تلاش كرد تا كنترل جنوب عراق را به دست گیرد. افسران مرتبط با مجلس حفاظت از امنیت خیابان ها را بر عهده گرفتند، شهرداران عضو این گروه نیز قرارداد های مربوط به بازسازی عراق را به امضا رساندند، همچنین وفاداران به این گروه ساماندهی ادارات دولتی را بر عهده گرفتند. در همین حال شاخه نظامی مجلس اعلا، سازمان بدر برای توسعه و بازسازی با در اختیار داشتن ۱۰ هزار نیرو وارد عرصه می شود.
ایران احتمالاً تلاش می كند تا از طریق مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق ساختار فدرالیستی در قانون اساسی عراق را مورد حمایت قرار دهد. توانایی تعامل مستقیم با شیعیان در جنوب عراق به جای برقراری مناسبات گسترده با یك دولت مركزی تحت نفوذ آمریكا در راهبردهای جمهوری اسلامی ایران از حمایت بیشتری برخوردار است. اما نفوذ ایران در عراق تنها در مجلس اعلا خلاصه نمی شود. ابراهیم جعفری از گروه شیعه الدعوه اخیراً از ایران دیدار كرد و به گرمی از سوی احمدی نژاد و سایر مقامات ایرانی مورد استقبال قرار گرفت. جعفری در این دیدار از آرامگاه آیت الله خمینی دیدار كرد و قراردادهایی را پیرامون پروژه های ساختمانی به امضا رساند. وی همچنین قول های مساعدی از ایرانیان برای ساخت مدرسه، بیمارستان و مسجد در عراق دریافت كرد كه این خود بیانگر مدلی از قدرت نرم ایران است كه این كشور به منظور حمایت گروه های نزدیك به خود در عراق، در دستور كار قرار داده است.
ایران همچنین روابط مستحكمی با «جلال طالبانی» رئیس جمهور عراق و «مسعود بارزانی» حاكم منطقه كردنشین عراق دارد. طالبانی اخیراً به لس آنجلس تایمز گفت كه نقشه حمله ای را به خاطر دارد كه به منظور شكست صدام حسین با احمدی نژاد در میان گذاشته بود. جزئیاتی در این مورد اعلام نشد، اما احتمالاً این اتفاقی است كه در زمان حضور احمدی نژاد در سپاه پاسداران در اواخر دهه ۸۰ رخ داده است و طالبانی به عنوان یكی از مخالفان تبعیدی عراق در تهران به سر می برد. آیت الله سیستانی روابط نزدیك خود را با مقامات ایرانی حفظ می كند، ولی صراحتاً می گوید كه به جمهوری اسلامی علاقه ای ندارد. با این حال اصرار وی به برگزاری هرچه زودتر انتخابات سال گذشته برتری اخیر شیعیان در عراق را تضمین كرد. قانون اساسی جدید عراق راه را برای ادامه این روند هموار خواهد كرد. زیرا چنین روندی از سیاست های اكثریت حمایت می كند. این قانون اساسی هیچ حقی برای حمایت از اقلیت ها قائل نشده است حتی هیچ تلاشی نیز برای دستیابی به توافقات تقسیم قدرت به سبك لبنان مبتنی بر ارتباطات قومی صورت نمی گیرد. این به نفع ایران تمام می شود. به هر حال شیعیان اكثریتی بزرگ در عراق باقی مانده اند. بنابراین گروه هایی نظیر مجلس اعلا ممكن است اراده خود را بر جنوب عراق اعمال كنند و با توسل به تركیبی از سیاست های مورد حمایت ایران و فعالیت های انتخاباتی توده ای در بغداد اعمال نفوذ كنند.
ایران با چالش های متعددی مواجه است. این چالش ها عبارتند از: امكان وقوع جنگ داخلی سنی- شیعی در عراق، بدگمانی های گسترده عرب های سنی، شیعیان سكولار و برخی از كردها نسبت به اقدامات ایران در عراق و تاكید آمریكا بر روی این اتهامات كه ایران از فعالیت شبه نظامیان در عراق حمایت می كند. ایران و هم پیمانان عراقی اش هم باید از اطمینان بیش از حد به خود پرهیز كنند. عراق باید از نظر اقتصادی احیا شده و به حقوق اساسی بشر در آن احترام گذاشته شود. در غیر این صورت مخالفان سیاسی تقویت خواهند شد. مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق و رهبر آن عبدالعزیز حكیم شاید هم اكنون از محبوبیت برخوردار باشد اما این محبوبیت تا زمانی ادامه خواهد داشت كه نتایجی را در برداشته باشد.


منبع: The Daily Star
ترجمه: حسن بنانج

منبع : روزنامه شرق