هالیوود علیه کاخ سفید

هالیوود دیگر یك تافته جدا بافته ازسیاست آمریكا نیست.امپراتوری هنر آمریكا با همه ستارگانش در امور واوضاع سیاسی حضور ودخالت دارند واین تصمیم به طور كامل مورد تأیید مخاطبان سینما است.از ۱۱سپتامبر كه گردونه سرنوشت جامعه آمریكایی را دگرگون كردتاكنون ،خانواده هالیوود از هیچ صحنه سیاسی غایب نبوده اند ، از انتخابات گرفته تا میتینگ های ضد جنگ می توان حضور جمعیت پرشماری از ستارگان عرصه كارگردانی وبازیگری آمریكا را مشاهده كرد.اما تماشایی ترین بخش از واكنش های سیاسی هالیوود زمانی است كه قهرمانان فیلم های آن نفوذ خود را درچالش با نامداران سیاست كاخ سفید به كارمی گیرند.
دردوره شش ساله ریاست نومحافظه كاران تندرو بر آمریكا این رویارویی چند بار رخ داده است ودرهر بار یكی از بزرگان سینمای این كشور پرچم مخالفت با سیاست های بوش را برافراشته است.پس از انتخابات هفتم نوامبركه شهروندان آمریكا در رأی خود به سیاست های تیم نومحافظه كاران نه گفتند آهنگ مبارزه خانواده هالیوود با ساكنان كاخ سفید شكل آشكارتری پیدا كرده است.
در آخرین تظاهرات گسترده در واشنگتن كه دراعتراض به سیاست دولت آمریكا درعراق برپا شد، چهره های هنری آمریكا حضورچشمگیری داشتند.آن ها نیز خواهان خروج سربازان آمریكایی از عراق شدند ودرست در روزی كه جورج بوش رئیس جمهور آمریكا با سودای اجرای راهبرد تازه قصد دارد ۲۱‎/۵۰۰سرباز تازه به عراق اعزام كند، صدای مخالف خود را به صدای اعتراض ده ها سیاستمداردرون وبیرون كنگره آمریكا آمیخته اند.
نكته جالب این بود كه جمعیت تظاهركننده تریبون سخنرانی را به دست یك هنرپیشه سرشناس هالیوود ،جین فوندا سپردند.او كه در مبارزه با جنگ ویتنام فعال بود، خطاب به جمعیت گفت: «من ۳۴ سال است كه در تظاهرات ضدجنگ شركت نكرده ام، اما سكوت ثمری ندارد.» وی درسخنانی شورانگیز گفت: «از این كه باز هم ناگزیرم علیه جنگ فریاد بزنم، اندوهگین هستم كه چرا از جنگ ویتنام درس نگرفتیم.» البته درصف آن روزمعترضان در كنار خانم فوندا، چهره های دیگری مانند شون پن و تیم رابینزنیزحضور داشتند.رابینز حتی سخنانی تند تراز فوندا برزبان آوردو گفت: «ما به افرادی شجاع و مصمم نیاز داریم كه صدای مردم آمریكا را به گوش زمامداران برسانند و فریاد بزنند كه ما از این جنگ به ستوه آمده ایم.»
نكته قابل تأمل میتینگ سیاسی هنرمندان این بودكه آن ها با اشاره به تابوت ۳ هزار سرباز آمریكایی كشته شده در عراق، طرح مبارزات گسترده تر با سیاست جنگی بوش را ریختند؛ چنان كه رسانه های آمریكاروایت كرده اند رابینز ودوستانش درپایان برنامه شان اعتراض كردندكه برای تغییر سیاست جنگی آمریكا منتظر تصمیمات كنگره رقیب بوش نخواهند ماند.اما ورود هالیوود به این كارزار سیاسی سیری ۷ساله را پیمود ودلایل وریشه های این اتفاق را درظرف زمانی این ۷ سال باید جست وجوكرد.
● دو مرحله رویارویی
برخورد اصحاب سینمای آمریكا باسیاست وسیاستمداران دونیمه كاملاً متفاوت دارد.مرحله نخست اختصاص به سال۲۰۰۱دارد، یعنی زمانی كه بخشی از اصحاب هنر تحت تأثیر فضای احساسی ۱۱سپتامبر به نوعی روشی همدلانه با اهل سیاست پیش می گیرند.این همراهی البته معنا ومقصودی فراتر ازائتلاف مرسوم سینما با سیاست دارد.طایفه هنرمندان دراین حركت بیش ازآن كه تمنایی از جنس تبانی ودادوستد با قدرت داشته باشد، سودای همراهی با شهروندانی را داردكه درشوك ناامنی وحمله ای ناگهانی غوطه ورند.
مرحله دوم آغاز كنش های انتقادی هالیوود نسبت به سیاستمداران است، دوره ای كه فضایی درجهت مخالف روزهای ۱۱سپتامبر برجامعه هنری آمریكاحاكم می شود.این حركت ازنقطه ای آغازمی شود كه امیدهادر جامعه آمریكا برای بازگشت امنیت رخت می بندد.از این پس، سینما زبان مؤاخذه را دربرخورد با متولیان وكارگزاران سیاست به كار می بندد.ستارگان هالیوود دراین مرحله در بحث هایی مشاركت می كنند كه محور آن سیاست گذاری های نادرست وافول عقلانیت درمیان مدیران حوزه دیپلماسی است.
● نخستین پرده از پروژه تغییر
بافروریختن برج های دوقلو، عرصه هنر آمریكا ونماد مجسم آن،هالیوود ،دورانی تازه از حیات خویش را آغاز می كند؛ دورانی كه كشمكش های سیاسی دولت آمریكا بازتابی پرطنین در مركز امپراتوری سینماپیدا می كند و دومقوله جنگ وصلح به طور بی سابقه ذهن كارگردانان این كشور رابه خود مشغول می دارد. استودیوهای هالیوود در خدمت ساخت فیلم هایی با نگاه اغلب سیاسی قرار می گیرد و برای نخستین بار مخاطبان پروپا قرص فیلم های اكشن و اجتماعی در آمریكا به سناریوهایی با مضامین سیاسی علاقه نشان می دهند.
سینمایی كه درنگاه اهل فن به دلیل پا ی بندی به سنت های محافظه كارانه نهادی دور ازسیاست شناخته می شد و وجه غالب تولیدات آن درفضای جهان مادی سیرمی كرد، یكباره سر از سیاست درمی آورد.
اما موج تغییری كه ۱۱سپتامبر برای هالیوود ارمغان آورد، تغییری همه جانبه وبنیادین بود.اما پیش ازآن كه این تغییر درسطح نگرش ها وبینش ها نمایان شود، نخستین تركش این تغییر به دامن سازندگان فیلم های جنگی واكشن اصابت كرد.تاجایی كه دولتمردان آمریكا در جست وجوی مقصران حادثه ۱۱سپتامبر انگشت اتهام را به سوی آنان نشانه رفتند.محافل سیاسی آمریكا زبان به سرزنش هالیوود گشودند كه هواپیماربایان اندیشه اصلی نقشه خود را از فیلم های هالیوود گرفته اند.بنابراین، همه درانتظار تأثیرات آنی ۱۱سپتامبر بر مركزیت سینمای جهان نشستند.
۱۱سپتامبر ازهمه زوایا هالیوود را با خود درگیر كرد.برای هر دو گروه سازندگان ومخاطبان فیلم های هالیوود یك جنبه اندوهناك داشت كه برج های مركز تجارت جهانی عامل جذابیت بسیاری از فیلم های مورد علاقه آنان بود.
آن ها مشابه این تصاویر را قبلاً در سالن امن و تاریك سینماها دیده بودندهرچنددر فیلم آسمان خراش جهنمی یا روز استقلال هیچ كس عملاً كشته نشده بود.به این صورت ۱۱ سپتامبر این احساس گناه را به همراه آورد كه هالیوود نبایددرسناریوهای شبیه سازی چنین حوادث دردناكی را به عنوان چاشنی فیلم و وسیله ای برای تفریح عرضه كند و چنان كه وودی آلن تحولاتی را در عالم سینما پیش بینی كرده بودماجرای فروریختن برج های نیویورك هالیوود را برای همیشه تغییر خواهد داد.
تأثیرات آنی ۱۱سپتامبرآنجا نمایان شدكه چرخه تولیدات هنری با مضمون خشونت وهراس رادست كم برای مدتی متوقف كرد.براین اساس، درنخستین اقدام، تصاویر مركز تجارت جهانی به سرعت از فیلم هایی مثل مرد عنكبوتی و سرندی پیتی (Serendipity) كه قرار بود بعد از ۱۱ سپتامبر اكران شوند، حذف شد.
اكران «خسارت جانبی» به تأخیر افتاد، خسارت جانبی فیلمی با درخشش آرنولد شوارتزنگر در نقش آتش نشانی بود كه خانواده او در حمله تروریست ها به یك آسمان خراش كشته می شوند. درمیان آثار هالیوود درآن روزها «خسارت جانبی» برای برخی یادآور حملات ۱۱سپتامبر بود.درهمان حال خبررسیدكه استودیوهای فیلمسازی پروژه چندین فیلم با موضوعات حساس را متوقف كردند، هرچند همه این فیلم ها در ۹ ماه پس از فاجعه به بازار آمدند.
«مرد عنكبوتی» پس از حوادث، دوباره فیلمبرداری شد.فیلم دردسرساز دیگری به نام خلاصه همه ترس ها پس از آن وقایع روی پرده سینماها رفت كه حول انفجار یك بمب اتمی در شهر بالتیمور توسط تروریست ها دور می زد. اما تولیدكنندگان این فیلم، خشن ترین صحنه های آن را حذف كرده، با اشتیاق اعلام كردند پنتاگون وزارت دفاع آمریكا، از آن حمایت كرده است.
به نظرچنین می رسیدكه هالیوود در تلاش است مزاج و ظرفیت تماشاگران را پس از وقایع محك بزند.این درحالی بودكه برخی از اصحاب هالیوود بر این اتفاق نام توفان سانسورنهاده ودربرابرآن اعتقاد این عده براین بودكه دراثر این نوع رفتارها مردم به جای دوری گزیدن از این چنین موضوعاتی، می خواهند بیش از پیش شاهد آن باشند تا به درك آن ها از حوادث كمك كند.آن هابه گزارش هاوآمارهایی اشاره می كردندكه حكایت از آن داشت كه شمار كسانی كه به دنبال حوادث ۱۱ سپتامبر فیلم های ماجراجویانه كرایه می كنند افزایش یافته است.
پس از این كش وقوس ها بر سر حذف و گزینش فیلم ها ، حركتی تازه دراستودیوهای فیلم سازی آمریكا برای ساخت نوع تازه ای از آثار هنری براساس داستان هایی آغازشد كه مستقیماً به حوادث ۱۱ سپتامبر مربوط می شدند.
درهمان فضای رعب واندوه طرح ساخت فیلمی تلویزیونی به نام تبلور شهامت توسط شركت فیلمسازی «گلدی هان» كلید خوردكه به روایت پرواز شماره ،۹۳ هواپیمای ربوده شده ای كه در پنسیلوانیا سقوط كرد،می پرداخت.
اما نخستین فیلمی كه درباره روز حادثه وارد سینماها شد بچه ها (The Guys) نام داشت كه براساس سرگذشت یك فرمانده آتش نشانی در شهر نیویورك كه ۸ نفر از خدمه اش را در حملات از دست داد و خبرنگاری كه به نوشتن مرثیه هایی برای آن ها كمك كرد، ساخته شد.
به هر حال، ستارگان هالیوود در این مرحله سعی درهمراهی با مردم وپاسخگویی به انتظارات آن ها رادارند.به عبارتی، دغدغه آنان كمك به مردم آمریكا برای تمركز و بازگشت به زندگی روزمره پس از وقایع ۱۱ سپتامبر است.لذاهنرپیشه های معروف در برنامه های جمع آوری كمك های مالی شركت می كردند.
مل گیبسون در توصیف آن روزهامی گوید: «آن حادثه جو محیط كار را سنگین كرد.كارگردان كمك كرد پیش از آغاز فیلمبرداری شمع روشن كنیم و در سكوت ، خاطره قربانیان را زنده كنیم.»
اما ساموئل جكسون می گوید جنب و جوش اولیه هالیوود در توجه نشان دادن به موضوعات حساس گذرا بود.وی می گوید: «به خوبی تسكین پیدا كرده ایم.سال گذشته قرار بود در فیلمی بازی كنم كه به خاطر وقایع ۱۱ سپتامبر ساخته نشد، چون درباره یك بمب گذار بود.» سخن جكسون درست بود، با آن كه در هفته های پس از حملات، خیلی از بحث هایی كه در جلسات رؤسای هالیوود انجام می شد، حول مسأله لحن و حساسیت فیلم ها دور می زد.
در شش سال گذشته، چندین فیلم با صحنه های بسیار خشن و براساس داستان های تروریستی به سینماها راه یافته اند.
مخاطبان آمریكایی نیز با هجوم برای تماشای فیلم هایی مثل خلاصه همه ترس ها با بازیگری بن افلك بدان واكنش نشان داده اند واین برخلاف تصور سیاستمداران كاخ سفید بودكه می گفتندمردم آمریكا دیگر به استقبال از این فیلم ها تمایل ندارند.
البته درهمان فضای احساسی آن روز بخشی از اصحاب هالیوود به نقد واعتراض از آثار همكاران خود پرداختندتا جایی كه شماری از فیلم های كوتاه درباره واكنش جهان به حملات ۱۱ سپتامبر، توسط كارگردان هایی مثل میرا نعیر، شون پن، یوسف شاهین و شوهی امامورا، به خاطر آنچه «شدیداً ضدآمریكایی» توصیف شد، مورد انتقاد قرار گرفتند.● اصحاب سینما رودرروی طایفه سیاستمداران
زمان چندانی نكشیدكه فضای هالیوود ونگاه اصحاب سینما به سیاست وسیاستمداران تغییر كرد ومجموعه بزرگ هنری این كشور كه برای نخستین بار آماده یاری دولتمردان درعبور ازفاجعه۱۱سپتامبردیگر بار درجبهه مقابله قرارگرفت.پرچم مبارزه سیاسی با بوش وكاخ سفید راابتدا معدودی از نامبرداران سینما برافراشتند.عده وشمارآن ها دردورنخست دولت بوش چندان قابل توجه نبود، اما اكنون این فهرست بسیارگسترده شده است.
دراین فهرست گروهی خط شكن بودند.آنها منتظرپایان مأموریت جنگی بوش در افغانستان وعراق نماندند زیرا از روز نخست نسبت به بنیاد تصمیم بوش و همكاران او بی اعتقاد بودند.دراین راستا آن ها به مصداق تا ثریا می رود دیواركج، ازنوعی انحراف در جهان بینی نومحافظه كاران فغان سردادند.برهمین اساس آنها در آستانه دور دوم كار دولت بوش به تشكیل ائتلاف برای شكست نومحافظه كاران مبادرت كردند.
لذا آن ها درانتخابات ریاست جمهوری در خانه بورلی هیلز- خانه ای قدیمی كه در ۱۹۲۷ برای هنرپیشه فیلم های صامت، هارولد لوید- ساخته شده جمع شدند تا برای جان كری، نامزد حزب دموكرات، كمك های مالی برای انتخابات جمع كنند.درمیان آن ها تعداد زیادی از محبوب ترین هنرمندان هالیوود حضورداشتند، از جمله كوین كاستنر، داستین هافمن، شارون استون، باربارا استریسند، لئو ناردو دكاپریو، دانی دو ویتو،اولیور استون، جنیفر آنیستون، براد پیت، كوئنسی جونز...
اكنون پس از حدود ۶ سال از واقعه ۱۱ سپتامبر، درفضایی كه یأس از پیروزی درجنگ بر جامعه آمریكا سایه افكنده نه تنها شمارتازه به این فهرست افزوده شده است، درآخرین گزارش رسانه های آمریكا این فهرست به عنوان شخصیت های سینمایی مخالف با بوش صف آراسته اند:الیور استون، جین فوندا، داستین هافمن، سوزان ساراندون، شون پن، مایكل مور، رابین ویلیامز، ریچارد دریفوس، پیتر فالك، تیم رابینز، مریل استریپ، جورج كلونی، اسپایك لی، تیم برتون، ونسارد گریو، جیمز لانگلی و دنزل واشنگتن .
شون پن از منتقدان دولت جورج بوش و مخالف جنگ عراق است. او، بازیگر و كارگردان سرشناس آمریكایی است كه در سال ۲۰۰۴ برای بازی در فیلم رود مرموز به جایزه اسكار دست یافت.
پن اكنون از منتقدان دولت جورج بوش و مخالف حضور نیروهای ائتلاف به فرماندهی آمریكا در عراق است.او در ماه نوامبر سال ۲۰۰۴ نیز به عراق رفته بود كه پس از سفرش گزارش مفصلی را درباره زندگی در بغداد در روزنامه سن فرانسیسكو كرانیكل منتشر كرد.
البته پیش ازاین شون پن، بازیگر فیلم هایی بود چون تلفات جنگ (Casualties of War) با موضوع مناقشه ویتنام كه در آن خشونت سربازان آمریكایی به تصویر كشیده می شود، با این پیشینه او وضعیت عراق را به یك «جعبه باروت» تشبیه كرده بود.وی در گزارشش سرقت، قتل، آدم ربایی و تجاوز را از «رویدادهای روزمره» عراق توصیف كرد.شون پن در زمینه مخالفت با بوش پا را فراتر گذاشته و در جلسه مطبوعاتی فیلم «همه مردان شاه» بوش را شیطان بزرگ نامید.او و چند هنرمند دیگر آمریكایی چندی پیش در مقابل كاخ سفید در اعتراض به سیاست های بوش دست به اعتصاب غذا زدند.
كلینت ایستوود، كارگردان و بازیگر مطرح هالیوود نیز بارها تصمیم آمریكا برای حمله به عراق را بسیار اشتباه دانسته است.ایستوود كه برای فیلمنامه ای از ایووجیما نامزد اسكار بهترین كارگردانی شد، در گفت وگو با شبكه خبری فاكس نیوز تأكید كرد كه مخالف تصمیم آمریكا برای حمله به عراق بوده است.
هافمن بازیگر هالیوودی فیلم «مرد بارانی» متنفر از بوش و سیاست های او در سطح بین الملل آرزو می كند كه ای كاش می شد به جایی برود كه اثری از بوش نباشد.او حتی در مصاحبه اخیر خود از این كه یك آمریكایی است اظهار شرمندگی می كندو می گوید: بوش ما را در جنگ عراق فریفت.او خود حادثه تروریستی۱۱سپتامبر را ترتیب داد تا بتواند زمینه حمله به عراق و اشغال این كشور را فراهم كند.او باعث شده تا امروز جهانیان از ما متنفر باشند.
لانگلی نیز با ساخت فیلم های مستندی چون «عراق قطعه قطعه شده» و «نوار غزه» به شرح واقعیاتی می پردازد كه در دو كشور عراق و فلسطین در حال وقوع است.
امروز درمیان خیل منتقدان برنامه جنگی آمریكا سینما گران زبانی انتقادی ولحنی پرخاشگرانه تر یافته اند.به نحوی كه در میز محكمه ای كه هم اكنون برای محاسبه كارنامه فرماندهان جنگ های ترور برپاشده است، هنرمندان حضوری چشمگیر دارند.صدای انتقاد آن ها بیش از حتی طیف وكلا ونمایندگان در گوش ها طنین دارد.جملات افرادی چون اولیور استون ،بارهازینت بخش تیتر اصلی روزنامه های پرتیراژ شده است.دراین حلقه منتقدان كسانی مانند مایكل مورحتی ابایی ازاین ندارند كه در ائتلاف ها و جنبش های ضد جنگی كه علیه دولت نومحافظه كاران شكل گرفته، مشاركت كنند.دراین حلقه كسانی مانندتیم رابینز را می توان دید كه حتی كمر همت به بی اعتبار كردن شخص رئیس جمهور بسته اندوهیچ پروایی ازاین ندارند كه هیأت حاكمه امروز آمریكا را با رهبران بدنام تاریخ ودیكتاتورها شبیه سازی كنند .
‌● تضاد وتقابل درساحت اندیشه وافكار
مشكل این گروه از منتقدان هنرپیشه با كاخ سفید و بوش مشكل فلسفی واندیشگی است.به این صورت كه آنها به تعریف وتفسیرهایی كه نومحافظه كاران ازجهان پس از ۱۱سپتامبر ارائه كردند، ایراد وارد آوردند.بنابراین ادبیات بوش درنظر آنان تداعی یك ایدئولوژی جبرگرایانه می كردودركانون نگاه آنان جنس وجوهره ای از بنیادگرایی را دارد.
این رشته از نظرات مردان هالیوودبا برداشت های گروهی از نخبگان پیوندمی خوردكه درسیماو سلوك ساكنان كاخ سفید حالات ونشانه های جنگ طلبان عصرهای پیشین را می دیدند. سینماگران منتقد این رشته از اعتراض های خود رابه ریسمان نظریات اندیشمندان جامعه شناسی آویخته اندكه سرچشمه خیره سری وماجراجویی دولتمردان را مماشات و اهمال مردم می دانند بی آنكه تقسیم كاری درمیان باشد.هركدام از مخالفان هالیوودی یكی از وجوه خط مشی كاخ سفید را كانون نقد قرار دادند.
چنانكه ازمیان طایفه ستارگان سینما اولیور استون بر پاشنه آشیل بوش انگشت نهاد.او به نقد مشی وآئین جنگ ورزی دولتمردان پرداخت.به باور استون برنامه آمریكا برای برقراری دموكراسی در عراق به شكست انجامیده است.او می گوید دموكراسی چیزی نیست كه بتوان یكشبه آن را به دست آورد و من فكر نمی كنم آمریكا توانسته باشد به آن برسد.
كارگردان ۷۶ ساله سینمای آمریكا، درباره رئیس جمهوری آمریكا هم عنوان می كند، «بوش» فردی است كه بدون اعتنا به عقاید و آرای دیگران، آنچه را كه اعتقاد دارد، انجام می دهد.
همراه استون، تیم رابینز به شباهت های میان سیاست های جاری آمریكا در برابر تروریسم با جامعه دیكتاتورمنشی كه در رمان اورول توصیف شده می پردازد: «متأسفانه كتاب و نمایش ۱۹۸۴ بیش ازهر زمان دیگری یادآور فضای امروزی جامعه ما است.»
او می گوید:در این رمان از جنگ دائمی به مثابه ابزاری برای كنترل اقتصاد غرب یاد می شود و در آن توضیح داده شده كه چگونه از ایجادرعب و وحشت دائمی برای كنترل عناصر شورش استفاده می كنند.
پیشگام دیگر این مبارزه مایكل موراست كه با ساخت فیلم «فارنهایت ۹‎/۱۱»علاوه بربوش، كاندولیزا رایس، وزیر خارجه كنونی آمریكا و دونالد رامسفلد، وزیر دفاع وقت آمریكا را به سخره می گیرد.مایكل مور كه فیلم های ضد بوشی چون «بولینگ برای كلمباین» را ساخته، تنها به حوزه سینما اكتفا نكرده و با انتشار كتاب «آیا دوباره به ما اعتماد خواهند كرد؟» وساختن كولاژ سعی كرده تا این بار با استفاده از ادبیات، چهره واقعی بوش را آشكار كند.
الیور استون كه آثاری نظیر پرل هاربر را فیلم هایی «در ستایش ماشین جنگ» معرفی كرده است، جلسه نقد سیاست جنگی رادر محل نمایش فیلم تازه اش در مركز تجارت جهانی می گسترد.
به این صورت، در اتفاقی تاریخی ،رسانه سینما و هالیوود امروز دركنارمطبوعات و تلویزیون ایستاده وبه رصد سیاست سرگرم است.دوربین هالیوود علاوه بر روایت اوضاع سیاسی آمریكا درنقشی روشنفكرانه برای حفظ دستاوردهای جهان لیبرالیسم تقلا می كند.تصویری كه افكار عمومی از زبان گروه منتقدان سینما دریافت می كندتصویر دولتمردان هنجارشكن است كه ارزش های والای دموكراسی را پای منافع و امنیت خویش ضایع كرده اند.كمترین توصیفی كه برای كردار گردانندگان كاخ سفید به كار می برند، خیانت ،فریب وخودخواهی است.
در بساط نقدی كه سینماگران آمریكا گسترده اند، فقط كابینه جنگی بوش به نقد كشیده نمی شود.آنها به شماتت كل جامعه و به ویژه مؤاخذه از گروه نخبگانی پرداخته اندكه یا با رأی خود یا با سكوت آن ها اسباب قدرت گرفتن نومحافظه كاران را فراهم ساخته اند.

سلیمان دعویسرا

منبع : روزنامه ایران