۱۲ نوامبر سال ۱۹۶۵ ـ سالروز درگذشت روح الله خالقی که آهنگ سرود «ای ایران» را نوشت

۱۲ نوامبر سالروز فوت موسیقدان و میهندوست نامدار، روح الله خالقی است که در ۵۹ سالگی در سال ۱۹۶۵ (۲۱ آبان ۱۳۴۴) در سالزبوگ اتریش درگذشت، جنازه اش به تهران منتقل و با تشریفات ویژه مدفون شد.
خالقی در سال ۱۹۰۶ (۱۳۸۵ هجری) در کرمان به دنیا آمده بود. وی موسیقی را عمدتا نزد علینقی وزیری تحصیل کرده بود. خالقی همچنین فارغ التحصیل رشته ادبیات فارسی از دانشگاه تهران بود. وی در سال ۱۳۲۳ انجمن موسیقی ملی ایران را پایه گذاری کرد. به همت خالقی که شهرت به ملی گرایی متمایل به چپ، و دوستی ایرانیان با ملل اتحاد شوروی داشت تاریخ دو جلدی «موسیقی ایران زمین» تالیف شد. خالقی در عین حال یک نویسنده بود و برای مجلات و به ویژه مجله «پیام نوین» مطلب می نوشت.
خالقی (به گفته خودش) چون در نصرت الله معینیان احساسات وطندوستانه و در کارهایش پاکدامنی و صداقت ویژه مشاهده کرد حاضر شد که مشاور موسیقی رادیو ایران شود و به ایجاد برنامه «گلها» کمک کند که برخی او را مبتکر این برنامه می دانند.
خالقی که بر انواع فرضیه های موسیقی و علوم صدا تسلط کامل داشت در زنده کردن موسیقی اصیل ایرانی خدمات ارزنده بعمل آورد از جمله توجه به چنگ رودکی. وی بود که توصیه می کرد ریشه موسیقی ایرانی و واژه های گمشده پارسی را باید در میان تاجیکها و مردم جنوب روسیه و قفقاز شمالی جستجو کنند.
صدها آهنگ جاویدان از خالقی باقی مانده است که معروفترین آنها آهنگ سرود «ای ایران» است که شعر آن را «حسین گلگلاب» استاد وقت دانشگاه تهران (و عضو فرهنگستان ایران) سروده است. این سرود در سال ۱۳۲۳ (۱۹۴۴ و در جریان اشغال نظامی ایران از سوی متفقین) تکمیل شد. انگیزه سرودن این شعر، مشاهده بی حرمتی های نظامیان اشغالگر بود که از تاریخ و تمدن ایرانیان بی خبر بودند و قضاوتشان بر پایه مشاهده وضعیت روز بود.
سرود «ای ایران» در دهه ۱۹۶۰ در کنفرانس بین المللی بررسی سرودهای ملی، موثرترین، برانگیزاننده ترین و میهنگرا ترین سرود ملی کشورها شناخته شده است که هر ایرانی با شنیدن آن برانگیخته و آماده فداکاری برای میهن می شود.
طبق یک آمار، در ربع قرن منتهی به ۱۳۸۵ (۲۰۰۶ میلادی) نوار و سی دی سرود «ای ایران، ای مرز پرگهر ـ ای خاکت سرچشمه هنر» ... «مهر تو شد چون پیشه ام ـ دور از تو نیست اندیشه ام» ... «در راه تو کی ارزشی دارد این جان ما ـ پاینده باد خاک ایران ما» بیش از هر آهنگ و سرود فارسی دیگر تولید و تقریبا در خانه هر ایرانی در درون مرز و برون مرز وجود دارد.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز