ازدواج تن ها کافی نیست

جشن های ازدواج دانشجویی ۹ سال است که در اغلب دانشگاههای دولتی و آزاد کشور به میزبانی نمایندگی نهاد رهبری در دانشگاهها و مسئولان وزارت علوم تحقیقات و فناوری برگزار می شود. شرط شرکت در این جشنهای سالیانه دانشجو بودن یکی از زوجین و نزدیک بودن زمان عقد رسمی طرفین به مراسم (یک سال) و پرداخت مبلغی در حدود ۱۰ هزار تومان است.
در آغاز تعدادی از دانشگاهها از جمله شهید بهشتی تهران و دانشگاه زاهدان و... پذیرای این طرح که ازطرف یکی از اساتید دانشگاه تهران پیشنهاد شده بود، شدند و پس از مدت کمی با توجه به استقبال گسترده خانواده ها و خصوصا دانشجویان دانشگاهها از این مراسم، در اکثر دانشگاه ها به اجرا در آمد. یکی از نکات مثبت این جشنها، فضای سالم و ساده و درعین حال شاد و دانشجویی شان بود. حضور چند صد نفره زوجینی که همه از قشر دانشجو و تحصیلکرده جامعه اند، در کنار هم ویژگی خاص و جذابی به آن می بخشد که خود باعث استقبال دانشجویان در حال ازدواج است.
کیفیت برگزاری این مراسم در هیچ شهری و در هیچ دانشگاهی، مشابه با دیگری نبوده و نیست و هر دانشگاهی با توجه به استقبال نشان دادن مسئولان خود دانشگاه و مسئولان شهر یا استان مربوطه از جهات مختلف قوی و ضعیف می شود.
به طور مثال در دانشگاه های تهران علاوه بر یک سکه بهار آزادی و قرآن و چادر و برخی هدایای دیگری که از طرف نهاد رهبری به زوجین اهدا می شود، در مواردی ازطرف رئیس مجمع تشخیص مصلحت، روسای برخی بانک ها، رئیس جمهور، وزارتخانه ها، سازمانها و مؤسسات دولتی و غیردولتی نیز هدایایی به دانشجویان داده می شود یا به طور مثال در دانشگاه سیستان و بلوچستان به طور معمول هرساله هدایای فراوانی از طرف مسئولان منطقه آزاد چابهار و استاندار و فرمانده نیروی انتظامی و سایرین به شرکت کنندگان دراین طرح هدیه می شود و این در حالی است که در بسیاری از دانشگاههای دولتی یا آزاد، به جز هدیه نمایندگی نهاد رهبری، چیز دیگری به زوجین تعلق نمی گیرد.
از لحاظ کیفیت جشنها نیز وضع به همین منوال است، به طور معمول جشنهایی که در دانشگاههای بزرگی مثل تهران، اصفهان، شیراز برگزار می شود، با جشن های دانشگاههایی مثل همدان، اراک، سمنان از زمین تا آسمان تفاوت دارد و بودجه های نامساوی و نابرابری برای آنها خرج می شود.
● قرار نبود این، هم باشد
اما نکته اصلی که به نظر می رسد شاید به نوعی مهمترین نکته اساسی است که در این چند سال کم کم به فراموشی سپرده می شود و توجه و اهتمام به عملی ساختن آن، امری لازم و ضروری است بحث بر سر انگیزه شروع این حرکت یعنی ساده برگزارکردن مراسم های ازدواج و کاهش دادن هزینه اینگونه مراسم های سنتی بود. قرار بر این بود که ازدواج تحت این شکل و ترتیب قرار بگیرند و خرج های هنگفت و کمرشکن که گاهاً باعث انجام نشدن وصلتها می شود، برچیده شوند.
امادر حال حاضر ازدواج های دانشجویی بیشتر شکلی سمبلیک و نمادین به خود گرفته اند و اغلب شرکت کنندگان دراین مراسم ها، مراسم ازدواج خود را مفصلا و با همان شکل و ترتیب سابق برگزار می کنند و در واقع هزینه مضاعفی را دراین راه خرج می کنند. طبق گفته طراحان این طرح دانشجویی قرار بر این بود که برای یک زوج دانشجویی فقط همین مراسم ازدواج باشد، نه اینکه این مراسم هم باشد!
هدف اولیه از اجرای این طرح در دانشگاهها انتشار فرهنگ ساده زیستی توأم با شادی بود که از دستورات دینی و مکتبی ما نیز می باشد.
اما رئیس ستاد ازدواج های دانشجویی نظر دیگری در این مورد دارد.
محمدعلی وکیلی در گفت وگو با خبرنگار نسل سوم، حاشیه ای بودن مراسم ازدواج دانشجویی و شرکت دانشجویان در این مراسم علاوه بر شرکت آنها در مراسم های سنتی را مسئله ای بی اهمیت می داند و می گوید: ما به دنبال این نیستیم که جشن های دانشجویی جایگزین جشن های خانوادگی شود بلکه هدف اصلی ما چیز دیگری است.
وکیلی در توضیح این هدف اصلی می گوید: می خواهیم آهنگ ازدواج از دانشگاهها به گوش برسد تا جوان ها به سمت ازدواج تحریک شوند.
وی می افزاید: وقتی دختران حس می کنند درفضای دانشگاه در معرض انتخاب برای ازدواج اند خودشان را طور دیگری عرضه می کنند تا وقتی که بدانند برای دوستی و صرفا رفاقت انتخاب می شوند!
رئیس ستاد ازدواج های دانشجویی می گوید: ضمن اینکه بایسته های دیگری وجود دارد که بدون زمینه اجرا، شدنی نیستند و وجود این مراسم ها در انتقال مباحث آموزشی اثرگذاری خاصی دارد.
اظهارات رئیس ستاد ازدواج دانشجویی درخصوص شنیده شدن صدای ازدواج از دانشگاه اگرچه نکته جالبی است اما باقی سخنان ایشان قدری جای تأمل دارد!
به طور حتم کسی نمی تواند ادعا کند که ازدواج در بین دانشجویان از زمانی شکل گرفته که این ستاد شروع به کار کرده و در عین حال این نکته را هم نمی توان به راحتی پذیرفت که برگزاری یک جشن سالیانه که تنها تعداد محدودی می توانند در آن شرکت کنند و ضمنا هیچ گونه تسهیلاتی از قبیل کمک مسکن و یا سایر موارد اولیه ای که جزو معضلات ابتدایی هر زوج جوانی است، به این افراد تعلق نمی گیرد، بتواند در رواج ازدواج در دانشگاه کمکی بکند.
براساس آمار در حال حاضر بیش از ۳ میلیون دانشجو در سراسر کشور مشغول به تحصیل اند، همچنین براساس آمار ستاد ازدواج دانشجویی از ابتدای برگزاری این برنامه تاکنون، یعنی مدت زمان ۹ سال، ۱۴۰ هزار زوج در این برنامه حضور یافته اند و از این تعداد در بهترین وضعیت آن تنها ۳۸ درصدشان دانشجو بودند و باقی افراد غیردانشجو بوده اند.
براساس آمار موجود از کل شرکت کنندگان ازدواج دانشجویی در سال ۸۴، تنها ۲۶ درصد این ازدواج ها از داخل دانشگاه نشأت گرفته و این یعنی ۷۴ درصد آنها به صورت سنتی و در داخل خانواده ها شکل گرفته اند که این درصد در برخی سال ها به ۹۷ درصد هم می رسد. این آمار نشان دهنده این است که در حال حاضر هم تمام مسائل به طور سنتی و خانوادگی شکل می گیرد و این مراسم ها نقش به سزایی در این فرهنگ سازی نداشته اند.
● ازدواج تن ها کافی نیست
اگر کمی به عقب و طرح اولیه این مراسم ها برگردیم، خواهیم دید که طراحان ازدواج های دانشجویی سه هدف اصلی را دنبال می کردند: اول اشاعه فرهنگ ازدواج در بین جوانان، دوم کمک به ارائه نوعی شیوه جدید برای کمک دانشجویان در انتخاب فرد مناسب، که این طرح درقالب پرسش نامه هایی در برخی دانشگاه ها به اجرا درآمد و هم اکنون نیز در حال اجراست و سوم شکستن تابوی مراسم های میلیونی و پرهزینه ازدواج.
اما در حال حاضر برگزاری این مراسم ها هیچ کدام از این سه هدف را دنبال نمی کند. مسائل آموزشی در بحث تشکیل خانواده و کارگاه های محدود آموزشی، پس از ازدواج زوجین ارائه می شود، در حالی که براساس طرح اولیه، این آموزش ها پیش از رخ دادن وصلت ها و برای اصلاح آنها باید صورت پذیرد!
یکی از طراحان ازدواج دانشجویی در دانشگاه ها در گفت وگو با خبرنگار ما می گوید: اگر قرار است ما به دانشجوها بگوئیم که از شیوه های سنتی و قدیمی استفاده نکنید و انتخاب تان را در دانشگاه انجام دهید و می خواهیم به او بیاموزیم که معیارهای قدیمی اشتباه اند، در عوض باید معیارهای صحیح و جدید و اسلامی را به او بیاموزیم و تمام این مسائل مربوط به قبل از ازدواج است و نه بعد از آن!
وی می افزاید: این طرح باید مورد بررسی مجدد و احیا قرار بگیرد و طوری برای آن برنامه ریزی شود که غلظت اثرگذار بودن آن در فضای دانشگاه ها چندین برابر شود.
● حرف آخر...
براساس آمار موجود از ۴۳ هزار متقاضی شرکت در مراسم های ازدواج دانشجویی سال جاری، به دلیل محدودیت های مالی موجود، ۳۰ هزار نفر موفق به حضور در این برنامه ها شدند و در برخی دانشگاه ها حضور در این مراسم ها پس از انجام قرعه کشی صورت می پذیرد. همین مسئله در کنار این که توجه بیشتر مسئولان برای اختصاص بودجه مناسب را می طلبد، نشان دهنده استقبال روزافزون دانشجویان و جوانان برای شرکت در این مراسم هاست. به طور حتم اگر مسئولان برگزاری این طرح پرخیر و برکت قدری بیشتر تأمل کنند و در علمی تر کردن آن بیندیشند، مسائل و کمبودهای موجود در این جشن های اسلامی کمتر و کمتر خواهد شد.