مختصری از زندگانی امام رضا علیه السلام

● زادگاه
هشتمین پیشوای شیعیان امام علی بن موسی الرضا علیه السلام در مدینه دیده به جهان گشود.
● كنیه ها
▪ ابوالحسن و ابوعلی (۱)
● لقبها
رضا، صابر، زكی ، ولی ، فاضل، وفی ، صدیق، رضی ، سراج الله، نورالهدی ، قرهٔ عین المؤمنین، مكیدهٔ الملحدین، كفو الملك، كافی الخلق، رب السریر و رئاب التدبیر(۲).
▪ مشهورترین لقب
مشهورترین لقب آن حضرت «رضا» است و در سبب اختصاص این لقب گفته اند: «او از آن روی رضا خوانده شد كه در آسمان خوشایند و در زمین مورد خشنودی پیامبر خدا و امامان پس از او بود. همچنین گفته شده: از آن روی كه همگان، خواه مخالفان و خواه همراهان به او خشنود بودند. سرانجام، گفته شده است: از آن روی او را رضا خوانده اند كه مأمون به او خشنود شد.»(۳)
● مادر امام علیه السلام
در روایتهای مختلفی كه به ما رسیده است نامها و كنیه ها و لقبهای ام البنین، نجمه، سكن، تكتم، خیزران، طاهره و شقرا(۴)، را برای مادر آن حضرت آورده اند.
● زادروز
درباره روز، ماه و سال ولادت و همچنین وفات آن حضرت اختلاف است.
ولادت آن حضرت را به سالهای (۱۴۸، ۱۵۱ و ۱۵۳ ق(و در روزهای جمعه نوزدهم رمضان، نیمه همین ماه، جمعه دهم رجب(۵) و یازدهم ذی القعده(۶)
● روز شهادت
وفات آن حضرت را نیز به سالهای (۲۰۲، ۲۰۳ و ۲۰۶ ق) دانسته اند.(۷)
اما بیشتر بر آنند كه ولادت آن حضرت در سال (۱۴۸ ق) یعنی همان سال وفات امام صادق علیه السّلام بوده است؛ چنان كه مفید، كلینی ، كفعمی ، شهید، طبرسی ، صدوق، ابن زهره، مسعودی ، ابوالفداء، ابن اثیر، ابن حجر، ابن جوزی و كسانی دیگر این نظر را برگزیده اند.(۸)
درباره تاریخ وفات آن حضرت نیز عقیده اكثر عالمان همان سال (۲۰۳ ق)(۹) است.
بنابراین روایت، عمر آن حضرت پنجاه و پنج سال(۱۰) می شود كه بیست و پنج سال آن را در كنار پدر خویش سپری كرده و بیست سال دیگر امامت شیعیان را برعهده داشته است.(۱۱)
این بیست سال مصادف است با دوره پایانی خلافت هارون عباسی ، پس از آن سه سال دوران خلافت امین، و سپس ادامه جنگ و جدایی میان خراسان و بغداد به مدت حدود دو سال، و سرانجام دوره ای از خلافت مأمون.(۱۲)
● فرزندان
گرچه كه نام پنج پسر و یك دختر برای او ذكر كرده اند، امّا چنان كه علاّمه مجلسی می گوید: «اكثر،تنها از جواد به عنوان فرزند او نام برده اند.»(۱۳)به دسیسه مأمون و با سمّ او به شهادت رسید و پیكر مطهر او را در طوس در سمت قبله قبه هارونی سرای حمید بن قحطبه طایی به خاك سپردند (۱۴) و امروز مرقد او مزار آشنای شیفتگان است.

پی نوشتها :
۱) ابن شهرآشوب، مناقب آل أبی طالب ۴/۳۳۶؛ عاملی، جعفر مرتضی، الحیاهٔ السیاسیه للامام الرضا علیه السّلام، ص۱۳۹.
۲) ابن شهرآشوب، مناقب آل أبی طالب ۴/۳۶۶.
۳) ابن شهرآشوب، مناقب آل أبی طالب، ۴/۳۶۷.
۴) مجلسی، محمدباقر، مرآهٔ العقول فی شرح اخبار آل الرسول ۶/۷۱؛ همو، بحارالانوار ۴۹/۳؛ و ابن شهرآشوب، مناقب آل أبی طالب ۴/۳۶۷.
۵) مرآهٔ العقول ۶/۹۴.
۶) ابن شهرآشوب، مناقب آل أبی طالب ۴/۳۶۷.
۷) بحارالانوار ۴۹/۳.
۸) الحیاهٔ السیاسیه للامام الرضا علیه السّلام، ص ۲۴۰.
۹) الحیاهٔ السیاسیه للامام الرضا علیه السّلام، ص ۲۴۰.
۱۰) ابن شهرآشوب، مناقب آل أبی طالب ۴/۳۶۷.
۱۱) مرآهٔ العقول ۶/۷۳.
۱۲) ابن شهرآشوب، مناقب آل أبی طالب ۴/۳۶۷؛ بحارالانوار ۴۹/۳.
۱۳) مرآهٔ العقول ۶/۷۳.
۱۴) ابن شهرآشوب، مناقب آل أبی طالب ۴/۳۶۷.

منبع : مجمع جهانی شیعه شناس