تل آویو، شریک تازه ناتو

هرچند سابقه همپیمانی غرب و آمریكا با رژیم صهیونیستی به زمان تأسیس این رژیم برمی گردد، ولی باب ارتباط رسمی این رژیم با نهادهای نظامی و امنیتی غرب بویژه ناتو بعد از پایان جنگ سرد گشوده شد. البته آمریكایی ها در دوران جنگ سرد، موضوع جذب اسرائیل در ناتو را پیش نكشیدند به این دلیل كه كشورهای عربی به اردوی بلوك رقیب رانده نشوند، اما بعد از خاتمه جنگ سرد این حركت آغاز شد. در سال ۱۹۹۴ این رژیم در كنار ۶ كشور عربی حاشیه دریای مدیترانه به عضویت برنامه «گفت وگوی مدیترانه» ناتو درآمد. در سال ۲۰۰۱ نخستین دولت در میان دولت های گفته شده بود كه موافقتنامه امنیتی با ناتو امضا كرد. این رژیم در دسامبر سال ۲۰۰۴ برای نخستین بار در سطح وزرای خارجه در نشست گفت وگوی مدیترانه شركت كرد. متعاقباً دبیركل ناتو در فوریه سال ۲۰۰۵ از فلسطین اشغالی دیدار و بر گسترش روابط تأكید كرد.
به این ترتیب همكاری های دو طرف توسعه یافت؛ رزمایش دریایی مشترك ناتو و این رژیم در ماه مارس ۲۰۰۵ در آب های فلسطین اشغالی برگزار شد. رژیم صهیونیستی در ماه می ۲۰۰۵ به عضویت مجمع پارلمانی ناتو درآمد، نیروهای این رژیم درماه ژوئن سال ۲۰۰۵ در تمرین های نظامی ناتو در دریای مدیترانه و اوكراین مشاركت كردند.
در سال جاری نیز این رژیم در چندین رزمایش مشترك با كشورهای عضو ناتو از جمله در ایتالیا، تركیه، دریای سیاه شركت كرد، مشاركت اسرائیل در رزمایش موسوم به «همكاری ماكو - ۲۰۰۶» كه از ۲۹ خرداد تا ۹ تیرماه سال جاری در دریای سیاه برگزار شد، نخستین حضور عملی این رژیم در رزمایش های ناتو بود و در آن یك ناو موشك انداز چندمنظوره این رژیم شركت داشت.
مجموعه ای از تحولات دهه اخیر، روابط ناتو و رژیم صهیونیستی را به سطح شگفت انگیزی گسترش داد. روز اول آبان، كنفرانس دو روزه ای با عنوان: «تغییر شكل ناتو، گفت وگوی مدیترانه ای، روابط ناتو با اسرائیل» با حمایت مشترك بخش دیپلماسی عمومی ناتو و انجمن آتلانتیك اسرائیل در شهر Herzlia در فلسطین اشغالی برگزار شد. الساندرو مینوتو ریتزو، معاون دبیركل ناتو، با سفر به سرزمین های اشغالی و مذاكره با مقامات رژیم صهیونیستی در این كنفرانس سخنرانی كرد. همزمان، رژیم صهیونیستی اعلام كرد كه رسماً به عملیات ضدتروریستی ناتو در دریای مدیترانه می پیوندد و هواپیماهای این رژیم از عملیات گشتی ناتو در این دریا حمایت خواهند كرد.
در اقدامی دیگر، موافقتنامه برنامه همكاری انفرادی بین ناتو و رژیم صهیونیستی به امضا رسید كه ۲۷ حوزه و موضوع را دربرمی گرفت. جزئیات بیشتری از این موافقتنامه منتشر نشده است، ولی تحلیلگران از آن به عنوان «همكاری ویژه» و «همه چیز به جز عضویت» یاد كرده اند.
با نگاهی به اظهارات مهم معاون دبیر كل ناتو و وزیر خارجه رژیم صهیونیستی در كنفرانس دوروزه فلسطین اشغالی به تجزیه و تحلیل تحولات تازه در روابط اسرائیل و ناتو می پردازیم:
امیدها و آرزوهای ناتو در همپیمانی با اسرائیل
رتیزو معاون ناتو در كنفرانس مذكور می گوید: یك دهه پیش (۱۹۹۴) ناتو، گفت وگوی مدیترانه ای را برای اعتمادسازی با كشورهای شمال آفریقا و خاورمیانه از جمله اسرائیل آغاز كرد. گفت وگوی مدیترانه ای قصد نداشت همچون ابزاری برای ایفای نقش مستقیم در روند صلح خاورمیانه یا رسیدگی به چالش های جاری منطقه از جمله جاه طلبی های هسته ای ایران یا بحران لبنان عمل كند. این ها موضوعاتی هستند كه دیگر بازیگران برای پرداختن به آنها مناسب ترند.
او می افزاید: گفت وگوی مدیترانه به آرامی شروع شد، ولی به مرور شتاب گرفت. اعضای آن از ۵ به ۷ افزایش یافت و امروز الجزایر، مصر، اردن، موریتانی، مراكش، تونس و البته اسرائیل عضو آن هستند. فهرست همكاری ها نیز گسترش یافته است. این افشای یك راز نیست اسرائیل از ابتدا یكی از مشتاق ترین شركای این گفت وگو بود.
این مقام ناتو با تأكید بر این كه باید به كشورهایی مانند اسرائیل امكانات و فرصت های بیشتری بدهیم می افزاید:
ما به تازگی روی یك برنامه همكاری انفرادی (ICP) توافق كرده ایم. این برنامه در چارچوب گفت وگوی مدیترانه ای در نوع خود بی مانند و نخستین است و موضوعات مورد علاقه مشترك زیادی را مانند مبارزه بر ضد تروریسم و انجام رزمایش های نظامی مشترك، كه اسرائیل دارای تخصص های بسیار ارزشمندی است، تحت پوشش قرار می دهد.
بر پایه گزارش این مقام ناتو، تبادل اسناد اخیر بین ناتو و اسرائیل مشاركت عملی اسرائیل در «عملیات تلاش فعال»، عملیات ضدتروریستی دریایی ناتو را فراهم كرد.
استقرار آواكس های ناتو بر فراز اسرائیل نیز از دیگر تجلیات این همكاری تنگاتنگ است وبالاخره در طول سال جاری، اسرائیل در دو رزمایش ناتو، برنامه مشاركت برای صلح در رومانی و اوكراین شركت كرده است.
او در نهایت تأكید می كند: فصل جدیدی در همكاری ناتو و اسرائیل گشوده شده است. این تحولی است كه با الزامات همكاری در دنیای جهانی شده در ارتباط است. باید متوجه یك چیز باشیم: بدون پیشرفت در یك فرایند جامع صلح در خاورمیانه قادر به بهره برداری از ظرفیت های كامل همكاری خود نخواهیم بود.
● دیدگاه وزیر خارجه رژیم صهیونیستی
اظهارات وزیر خارجه اسرائیل نیز همچون سخنان هیجان آلود مقام ناتو قابل تأمل است. او می گوید: در دنیایی پراز چالش های گوناگون زندگی می كنیم و برای مقابله با این چالش ها ناتو و اسرائیل شركا و متحدان طبیعی هستند.
او در ادامه با تأكید بر نگرانی اسرائیل از اسلام گرایان و توان هسته ای ایران هدف حضور در ناتو را چنین تشریح می كند: چالش ها و تهدیدهای دنیای جدید، اسرائیل همچنین به یك استراتژی امنیت دستجمعی معتقد است:
در درگیری اخیر بین اسرائیل و حزب الله در لبنان، اسرائیل با این معما روبه رو بود، اسرائیل تصمیم گرفت كه با جامعه بین المللی برای اعاده ثبات و امنیت به منطقه همكاری كند. این یك مورد آزمایش برای موفقیت رویكرد چندجانبه گرایی است.
اسرائیل باید بیشتر از این در مؤسسات جهانی و غربی و تصمیم سازی بین المللی مشاركت كند. در این باره اسرائیل ترجیح می داد كه نیروهای ناتو در لبنان مستقر شوند و این یك موضوع محرمانه نیست. این مقام اسرائیلی در پایان بایسته های همكاری ناتو تل آویو را یادآوری می كند:
از نگاه اسرائیل، همكاری بین ناتو و اسرائیل باید بر دو ستون استوار باشد: نخست روابط دو جانبه، دوم گفت وگوی مدیترانه ای و همكاری منطقه ای. همكاری دو جانبه ما با امضای اخیر توافقنامه موسوم به برنامه همكاری انفرادی بین اسرائیل و ناتو قدرت بیشتری به خود گرفته است.
●● جمع بندی
۱) هر چند عضویت رژیم صهیونیستی در ناتو یك هدف غایی است، ولی در كوتاه مدت در دستور كار نیست و برای چیدن قطعات این پازل سیاسی و امنیتی، زمان لازم است. با وجود این، امضای موافقتنامه اخیر گامی بلند و جهشی بزرگ در این روند محسوب می شود. این حركت خود متأثر از تحولات منطقه ای و جهانی است و بی شك خود منشأ یك سری تحولات خواهد بود.
۲) وزیر خارجه اسرائیل در كنفرانس مذكور به صراحت اشاره كرده است كه این رژیم استراتژی سنتی خوداتكایی را به نفع تقویت چندجانبه گرایی و دیپلماسی عمومی تغییر داده است، زیرا آن را برای مقابله با تهدیدات استراتژیك كارسازتر می داند. این تغییر سیاست خود عامل تسریع تحولات اخیر در روابط این رژیم با ناتو است.
۳) می توان ادعا كرد این چرخش در سیاست تل آویو، سوی دیگر سكه جنگ اسرائیل با حزب الله است، جنگی كه تأثیرات غیرمنتظره آن سریع در استراتژی های سیاسی و امنیتی انعكاس یافته است. آمریكایی ها دریافتند كه برخلاف تمامی محاسبات نظامی و استراتژیك شان، نخست: اسرائیل آسیب پذیر است لذا برای تضمین امنیت آن باید تدابیر دیگری اندیشیده شود، دوم، خودسری و رفتارهای كنترل نشدنی این رژیم، هزینه های حمایت و محافظت از آن را برای آمریكا بالا می برد؛ سوم، آمریكا قادر نیست در شرایط كنونی متحدان خود را به شیوه ای كه خود می خواهد برای حفاظت از اسرائیل مجاب كند كه مصداق بارز آن ، ناكامی و موفقیت آمیز نبودن تلاش آمریكا و اسرائیل در استقرار نیروهای ناتو در لبنان به دنبال مخالفت های درونی ناتو است.
۴) اگر این برداشت از موانع ذهنی صهیونیست ها در پیوستن به ناتو درست باشد، پای طرح های دیگر به میان می آید از جمله طرحی كه در محافل پژوهشی و اندیشه سازی غرب جاری است و آن را یكی از راه های جلوگیری از هسته ای شدن ایران، پذیرش عضویت اسرائیل در ناتو همزمان با خلع سلاح هسته ای این رژیم و عملی كردن سیاست خاورمیانه عاری از تسلیحات هسته ای است. آنها معتقدند گستراندن چتر هسته ای ناتو به اسرائیل و تضمین امنیت آن (در كنار حل مسأله فلسطین و تشكیل دو دولت) موجبات ترغیب اسرائیل به خلع سلاح را فراهم خواهد آورد. در طول یك سال اخیر، شتاب گیری روابط ناتو و اسرائیل تحت چنین پوشش توجیهی از سوی رسانه ها و مقامات غربی برای اعراب نگران، پیش رفته است.
۵) وزیر خارجه اسرائیل در سخنرانی خود به نوعی مدعی شده است كه در ازای این تغییر رویكرد، اسرائیل باید بیشتر از این در مؤسسات جهانی و غربی و تصمیم سازی بین المللی مشاركت كند. از آنجا كه این رژیم می كوشد موضوع ایران را به یك مسأله امنیت بین المللی و تهدیدی عاجل بر ضد غرب و ناتو تبدیل كند (سخنرانی وزیر خارجه رژیم صهیونیستی در كنفرانس) چنین تحولی در روابط ناتو و اسرائیل از منظر امنیت ملی كشورمان حائز اهمیت است.
۶ ) اعتراف وزیر خارجه رژیم صهیونیستی به این امر كه در بحران اخیر لبنان، این رژیم حامی ورود ناتو بود، تحلیل های موجود مبنی بر اختلاف نظر درون ناتو در این باره را به روشنی نشان می دهد. آمریكا و این رژیم در بحران اخیر به این جمع بندی رسیده بودند كه شرایط مناسب برای باز كردن پای ناتو به منطقه خاورمیانه مهیا شده و زمان آن نزدیك است، ولی مخالفت جریان اروپایی ناتو بویژه مخالفت صریح فرانسه دست كم در این مقطع مانع این امر شد.
۷) با آنكه اختلاف برداشت ها میان طرف اروپایی و صهیونیستی باقی است، اما پیداست كه پس از جنگ ۳۳ روزه لبنان، هم آمریكا و اسرائیل به همكاری بیشتر با ناتو متمایل شده اند متقابلاً اروپایی ها نیز با انگیزه مشاركت در مسائل خاورمیانه و محدود كردن رژیم صهیونیستی همزمان با تقویت امنیت آن مایل به نزدیكی بیشتر با این رژیم اند.

منبع : روزنامه ایران