فرمول جدید محاسبه سود از زیان بانک‌ها، سپرده‌گذاران و تسهیلات گیرندگان جلوگیری می‌کند

در این خصوص، نکاتی وجود دارد که نشان می‌دهد به کارگیری فرمول جدید می‌تواند از متضرر شدن بانک‌ها، سپرده‌گذاران و تسهیلات گیرندگان جلوگیری و همچنین، برخی شبهات را که راجع به فرمول قدیمی وجود دارد، برطرف نماید.
۱) اساس، مبنا و منطق محاسبه سود در هر دو فرمول کاملا یکسان است و اصولا بحث سود مرکب مطرح نیست.
در هر دو فرمول، مشتری در هر ماه متناسب با مانده اصل تسهیلات، قسمتی از سودهای متعلقه را پرداخت می‌نماید. با این تفاوت که در فرمول قدیمی برای سادگی محاسبات، فرض می‌شود كه تا پایان سررسید، همیشه نیمی از اصل تسهیلات در دست‌گیرنده تسهیلات باقی می‌ماند و لذا سود براساس آن مبلغ محاسبه می‌شود. به عبارت دیگر، فرمول قدیمی نمی‌تواند مبلغی را كه حقیقتا در دست گیرنده تسهیلات باقی مانده است را محاسبه نماید و در عوض از یك عدد فرضی (یعنی، نصف مبلغ تسهیلات پرداختی) استفاده و سود را نسبت به آن عدد فرضی محاسبه می‌كند. این در حالی است كه در عالم واقع، مبلغ اصل تسهیلات با شروع باز پرداخت، کاهش می یابد و لذا، سود باید براساس آن عدد حقیقی، محاسبه شود، نه كمتر و نه بیشتر. در مجموع، در نظر گرفتن عدد فرضی به عنوان ملاك محاسبه سود تسهیلات، موجب زیان بانک و سپرده‌گذاران (با توجه به اینکه سود حاصل از تسهیلات، مشاع است) می‌گردد و این زیان با افزایش دوره سررسید، بیشتر می‌شود.
ولی در فرمول جدید، مبلغی كه دقیقا در دست تسهیلات گیرنده باقی می‌ماند، با استفاده از رایانه قابل محاسبه است و لذا سود براساس مانده حقیقی حساب می‌شود نه یك عدد فرضی. در واقع، با توجه به پیشرفت‌های كنونی، این امكان وجود دارد كه سود حقیقی را محاسبه كرد، به طوری كه با استفاده از این فرمول هیچ یك از طرفین زیان نبینند.بنابراین، تنها تفاوت دو فرمول در این است که فرمول قدیمی بر خلاف فرمول جدید، قابلیت محاسبه دقیق سود را بر مبنای ارقام حقیقی ندارد و در نتیجه سودی را که محاسبه می‌نماید، واقعی نیست. لذا، به این ترتیب موجب زیان بانک و سپرده‌گذاران می‌گردد. جهت روشن‌تر شدن موضوع، یک مثال عددی در این خصوص ارائه شده است.
۲) فرمول قدیمی نه تنها بانک و سپرده‌گذاران را متضرر می‌کند، بلکه قطعاً به تسهیلات گیرندگان نیز زیان می‌رساند که این مساله نیز ریشه در عدم توانایی فرمول قدیمی در محاسبه سود حقیقی دارد.به عنوان مثال اگر فردی، ۱۰۰‌میلیون ریال تسهیلات خرید مسكن ۱۰ ساله و با نرخ سود ۱۴‌درصد اخذ کرده باشد و بخواهد پس از ۴ سال (یعنی پرداخت ۴۸ قسط) آنرا تسویه نماید، استفاده از فرمول قدیمی بجای فرمول جدید موجب می‌گردد که این فرد بیش از ۱۸‌میلیون ریال متضرر گردد.
۳) در یک جمع‌بندی می‌توان گفت با بکارگیری فرمول جدید:
الف) از زیان‌هایی که به بانک‌ها، سپرده‌گذاران و تسهیلات‌گیرندگان تحمیل می‌شود، جلوگیری می‌گردد.
ب) شبهاتی که در مورد فرمول قدیمی وجود دارد، نظیر حقیقی نبودن سود تسهیلات و زیان تسهیلات گیرنده در زمان تسویه زود هنگام (که زیان بزرگی است)، بر طرف می‌شود.

سعید فلاح‌پور،
دانشجوی دوره دکتری مدیریت مالی

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد