خال‌های خوش‌خط و خال

خطرناک‌ترین نوع سرطان پوست، اسمش ملانوم است. این سرطان از سلول‌های ملانوسیت (سلول‌هایی که رنگدانه پوست را می‌سازند) منشأ می‌گیرد. شیوعش در دهه‌های اخیر رو به افزایش گذاشته و تقریباً شده است یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در بزرگسالان جوان.
ملانوم در یک‌پنجم موارد، به اندام‌های داخلی بدن گسترش پیدا می‌کند و در این مواقع، معمولاً به مرگ منتهی می‌شود و متأسفانه بسیاری از قربانیان این سرطان، در سنینی به مراتب جوان‌تر از سایر سرطان‌ها، می‌میرند.
● ملانوم از کجا می‌آید؟
در افرادی ‌که از نظر ژنتیکی، مستعد ملانوم هستند، این سرطان با تأثیر نیرومندی که عوامل محیطی در بروز آن دارند، به وجود می‌آید. مهم‌ترین عامل شناخته‌شده‌ای که منجر به ملانوم می‌شود، آفتاب است. این سرطان در مناطقی که تابش آفتاب شدیدتر است، شیوع بیشتری دارد و افرادی ‌که در سنین پایین‌تر، در معرض تابش شدید آفتاب بوده‌اند، بیشتر در معرض خطرند. دوره‌های مکرر آفتاب‌سوختگی، فرد را بیشتر در معرض خطر ملانوم قرار می‌دهد، تا تماس مزمن و روزمره با نور آفتاب.
● چه کسانی در خطرند؟
۱) آن‌هایی که پوست روشن، موی قرمز (یا روشن) و چشم‌های آبی (یا روشن) و کک‌ومک دارند.
۲) آن‌هایی که تعداد زیادی خال‌ بزرگ دارند.
۳) آن‌هایی که داوطلبانه می‌روند سراغ آفتاب‌سوختگی‌های مکرر.
۴) آن‌هایی که در نقطه‌ای از بدنشان سابقه ملانوم دارند.
۵) آن‌هایی که خویشاوندان نزدیکشان سابقه ملانوم دارند.
۶) آن‌هایی ‌که در دوران کودکی دچار آفتاب‌سوختگی می‌شوند.
۷) آن‌هایی ‌که در سطوح بالای اقتصادی‌ ـ اجتماعی زندگی هستند.
● طرز تشخیص ملانوم
چهار نکته کلیدی در مشاهده یک خال، پزشک را به شک می‌اندازد که نکند بیمارش ملانوم داشته باشد:
۱) نامتقارن بودن ضایعه؛ به نحوی که نیمی از ضایعه با نیم دیگرش تقارن نداشته باشد.
۲) نامنظم بودن حاشیه ضایعه؛ به نحوی که ضایعه در کناره‌هایش حالت محو یا بریده‌بریده پیدا کند.
۳) یکنواخت نبودن رنگ ضایعه؛ به نحوی که سایه‌روشنی از قهوه‌ای، خاکستری یا سیاه در خال وجود داشته باشد.
۴) بزرگ بودن ضایعه؛ به نحوی که ضایعه در زمان تشخیص، بزرگ‌تر از ۶ میلی‌متر ‌باشد.
وجود مشخصات بالا در یک خال، مستلزم معاینه پزشک متخصص پوست است. توصیه پزشکان این است که در صورت بروز هرگونه تغییری در اندازه، رنگ و شکل خالی که از قبل در بدنتان وجود داشته و همچنین در صورت بروز التهاب یا خارش ضایعه، حتماً به متخصص پوست مراجعه کنید.
این سرطان در صورت تشخیص زودهنگام و جراحی مناسب، در ۹۰ درصد موارد قابل ‌درمان است. بنابراین دقت در تغییرات ضایعه پوستی توسط خود بیمار، یکی از مهم‌ترین روش‌های تشخیص زودهنگام این بیماری است و با مشاهده هر کدام از مشخصات بالا یا کشف هر خال جدید یا تغییر در خال‌هایی که از قبل وجود داشته، باید در اسرع وقت به متخصص پوست مراجعه کرد. ضمن این‌که آن دسته از افرادی ‌که بیشتر در معرض خطر ابتلا به ملانوم هستند، ‌باید سالانه توسط یک متخصص پوست معاینه شوند.
● پیشگیری‌های پنج‌گانه
از آن‌جا که آفتاب یکی از مهم‌ترین عوامل مستعد‌کننده ملانوم است، مهم‌ترین راه پیشگیری از ایجاد ملانوم، جلوگیری از قرار گرفتن در معرض آفتاب است. به همین دلیل، متخصصان پوست توصیه می‌کنند:
۱) حتی‌المقدور در ساعات آفتاب‌گیر و در روزهای آفتابی (از ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر) از مواجهه مستقیم با نور آفتاب خودداری کنید.
۲) در مواجهه با آفتاب، از لباس‌های پوشیده‌ای مثل کلاه لبه‌دار، دستکش و لباس‌های آستین‌بلند استفاده نمایید.
۳) از ضد آفتاب‌هایی با SPF (فاکتور حفاظتی) ۱۵ و بالاتر، نیم ساعت قبل از مواجهه با آفتاب و هنگام فعالیت‌های خارج از منزل که مجبورید در محیط‌های باز باشید، استفاده نمایید و ضد آفتاب خود را هر ۲ ساعت یک‌بار تجدید کنید.
۴) فراموش نکنید که استفاده از ضد آفتاب و لباس‌های پوشیده و کلاه لبه‌دار به معنای دریافت مجوز برای مواجهه طولانی‌مدت با آفتاب شدید نیست.
۵) این توصیه‌ها به‌خصوص در مورد کودکان باید جدی گرفته شود.
● درمان و پیگیری
ملانوم پس از تشخیص، باید بلافاصله تحت درمان جراحی قرار بگیرد و پس از جراحی نیز در فواصل منظم سه ماهه، برای مدت ۳ تا ۵ سال تحت معاینه متخصص قرار گیرد. هدف از پیگیری پس از جراحی، پیشگیری از ایجاد دوباره ملانوم در نواحی زیر است:
۱) در محلِ ضایعه جراحی‌شده.
۲) در غده‌های لنفاوی خاصی که ناحیه ملانومِ جراحی‌شده را تخلیه می‌کنند.
۳) در هر محل دیگری از پوست سالم که لزوم ادامه پیگیری تا زمان پیشنهادشده را خاطر‌نشان می‌سازد.

منبع : پیک تندرستی