دفتر پر حکایت

● برگ هایی از دفتر سیاست خارجی ایران در سال ۲۰۰۶ میلادی
دفتر سیاست خارجی ایران در سال ۲۰۰۶ را می توان با صدور دومین قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل در مورد فعالیت های هسته یی اش بست، اما این دفتر حکایت های بسیاری در خود نهفته دارد. حکایت هایی از سفرها و مذاکرات پی درپی، نامه نگاری ها، تحول ها و انتصاب ها و چالش های بین المللی.
این دفتر پر حکایت را با نامه های محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری ایران به مقام های ارشد ۴ کشور، مردم امریکا و نامه به پاپ به عنوان آخرین نامه او در سال ۲۰۰۶ باز می کنیم. فتح باب این نامه ها، نامه رئیس جمهوری به جرج بوش رئیس جمهور امریکا بود.
نامه یی انتقادآمیز از سیاست های این کشور که می توان از آن به عنوان نخستین مکاتبه رسمی و علنی بین روسای جمهوری ایران و امریکا از زمان قطع روابط دیپلماتیک دو کشور در سال ۱۹۸۰ میلادی یاد کرد.هرچند که او پس از این نامه ۱۸ صفحه یی در نامه یی دیگر و این بار به مردم امریکا تلاش کرد با آنها گفت وگو کند.البته رئیس جمهوری پیش از نامه اش به ملت امریکا جرج بوش را به مناظره دعوت کرد. دعوتی که بلافاصله از سوی کاخ سفید رد شد، همانطور که نامه های او به بوش و ملت امریکا بی پاسخ ماند.
اما قبل از آنکه محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری امریکا را به مناظره یی با عنوان «مقایسه پیشنهادهای ملت ایران برای اداره جهان» دعوت کند، در نامه یی ده صفحه یی خطاب به آنگلا مرکل صدراعظم آلمان، موجودیت اسرائیل و واقعه هولوکاست را به بوته نقد کشید.و در ادامه دامنه نامه نگاری های او به ایتالیا خطاب به رومانو پرودی و ژاک شیراک رئیس جمهوری فرانسه گسترش یافت، هرچند که این آخری را در مجموعه نامه های رسمی او برای سران جهان به شمار نمی آورند. و سرانجام در آخرین روزهای سال ۲۰۰۶ میلادی منوچهر متکی وزیر امور خارجه راهی واتیکان مقر پاپ شد تا پنجمین نامه رسمی محمود احمدی نژاد را این بار به او تقدیم کند.
● همایش پرحاشیه
به چالش کشیدن موضوع هولوکاست (کشتار یهودیان در جریان جنگ جهانی دوم) که مطابق قوانین آلمان جرم محسوب می شود شاید دومین موضوع مناقشه انگیز در دفتر سیاست خارجی ایران در سال ۲۰۰۶ میلادی باشد.موضوعی که با سخنرانی محمود احمدی نژاد در همایش جهان بدون صهیونیسم در سال ۲۰۰۵ میلادی کلید خورد و به رغم صدور بیانیه یی توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد در این خصوص، به برگزاری همایشی با عنوان هولوکاست در تهران انجامید.همایشی که به نظر بسیاری از فعالان سیاسی و حتی نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تسریع صدور قطعنامه علیه ایران نقشی کلیدی ایفا کرده است.
از همین رو نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز در نشست غیرعلنی که هفته گذشته با حضور منوچهر متکی وزیر امورخارجه در مجلس برگزار کردند، نسبت به برگزاری همایش هولوکاست از سوی وزارت امورخارجه در شرایط بحرانی که ایران به دلیل فعالیت های هسته یی اش با آن روبه رو است، انتقاد کردند چرا که به باور نمایندگان مجلس به جای وزارت خارجه، مجامع خصوصی می توانستند متولی برگزاری چنین همایشی باشند.
در کنار همایش هولوکاست و سخنان رئیس جمهوری مبنی بر آنکه اسرائیل نیز به زودی مانند شوروی محو خواهد شد، حکم دادگاه آرژانتین در خصوص ایران را می توان یکی دیگر از مسائلی که ایران در رابطه با سیاست خارجی اش در سال ۲۰۰۶ میلادی با آنها روبه رو بوده است، قرار داد.براساس این حکم قاضی فدرال آرژانتین در ارتباط با انفجار آمیا در سال ۱۹۹۴ در بوئنوس آیرس دستور بازداشت چند تن از مقامات وقت جمهوری اسلامی ایران را صادر کرد که البته با اعتراض شدید ایران روبه رو شد.
● عراق محوری برای گفت وگو
مرور برگ های دفتر سیاست خارجی ایران، ناآرامی های عراق و نقش ایران را به عنوان یکی از کشورهای همسایه در خاتمه درگیری های موجود در این کشور به تصویر می کشد.ایران بارها طی یک سال اخیر بر کمک به برقراری امنیت و آرامش در عراق تاکید کرد و حتی مقام های ایران به خصوص محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری اعلام کردند که حاضرند برای خاتمه بحران عراق به نیروهای امریکایی و انگلیسی کمک کنند.از سوی دیگر مقام های امریکایی نیز که به کلیدی بودن نقش ایران در منطقه و در رابطه با عراق به عنوان همسایه ایران اذعان دارند و همواره به نوعی خواستار گفت وگو با مقام های تهران در این زمینه بوده اند. هرچند که موضوع هسته یی ایران را مکرراً به عنوان پیش شرط های مذاکراتشان به میان کشیده اند.
اما به هر ترتیب به دلیل نقش مهم ایران در برقراری ثبات در عراق به واسطه ارتباط نزدیک مقام های ایرانی با دولت عراق، بارها احتمال نشستن تهران و واشنگتن پشت میز مذاکرات در صدر اخبار رسانه های جهان قرار گرفت و این گمانه را یک بار دیگر تقویت کرد که مقام های دو کشور پس از حل بحران افغانستان باز رو به روی هم می نشینند تا به راهکاری برای پایان مسائل قومیتی عراق و بی ثباتی و ناامنی در این کشور دست یابند.
اما این گمانه درست در آخرین لحظاتی که احتمال گفت وگو به تحقق نزدیک می شد، از بین رفت چرا که ایران به دلیل آنچه که استفاده تبلیغاتی مقام های امریکا توصیف کرد از مذاکره با واشنگتن در مورد بحران عراق کناره گیری کرد و در پی آن دولت امریکا هم اعلام کرد که علاقه یی به گفت وگو با ایران ندارد.با این حال گزارش کمیته تحقیق بیکر هامیلتون در مورد عراق و تاکید آن بر گفت وگوی بی واسطه امریکا با ایران و سوریه برای پایان دادن به بحران های عراق، یک بار دیگر زنگ احتمال مذاکرات تهران و واشنگتن را به صدا درآورد اما این بار هم مقام های امریکایی با به میان کشیدن پرونده هسته یی ایران حاضر به عمل به گزارش کمیته تحقیق برای خروج از بن بست عراق نشدند و به این شکل یخ های مذاکرات دو دولت هنوز ذوب نشده بر جای مانده است.
● میهمانان تهران
دفتر دستگاه دپیلماسی ایران، سفرهای بسیاری از مقام ها و سران کشورها را در سال ۲۰۰۶ میلادی به یادگار دارد.در نخستین روزهای شهریور (سپتامبر ۲۰۰۶) هفتمین دبیرکل سازمان ملل متحد قدم به خاک تهران گذاشت تا درباره بحران خاورمیانه و نگرانی کشورهای غربی و اروپایی از فعالیت های هسته یی ایران با مقام های ایران گفت وگو کند.
او البته پیش از این سفر قرار بود در سال ۲۰۰۵ سفری به ایران داشته باشد که به دلیل ابعاد سخنان محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری در مورد اسرائیل، این سفر انجام نشد.سفر دبیرکل غنایی سازمان ملل متحد به تهران در شرایطی صورت گرفت که آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارشی دیگر را در مورد فعالیت های هسته یی ایران منتشر کرده بود و از سوی دیگر قطعنامه ۱۷۱۰ شورای امنیت در مورد لبنان صادر شده بود.
کوفی عنان پس از ترک تهران ملاقات با محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری را از دشوارترین دیدارهای چند روزه اش از خاورمیانه ذکر کرد و گفت لحن رئیس جمهوری ایران او را محزون تر از همیشه کرده است.میهمان دیگر ایران در سال ۲۰۰۶ هوگو چاوس رئیس جمهوری ونزوئلا بود. او پنجمین سفرش به تهران را مقارن با پنجاه و دومین سالروز تولدش آغاز کرد و در کشورش نشان عالی جمهوری اسلامی ایران را بر سینه زد.حامد کرزی رئیس جمهوری افغانستان نیز برای سومین بار و نخستین مرتبه از زمان تشکیل دولت اصولگرای احمدی نژاد میهمان دیگر ایران بود.
حضور سعود الفیصل وزیر خارجه عربستان با پیامی از جانب پادشاه عربستان برای تهران، «چویی تیانکای» دستیار ویژه وزیر خارجه چین در امور منع گسترش تسلیحات هسته یی، یوشکا فیشر وزیر خارجه سابق آلمان و رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه را نیز باید به فهرست میهمانان دیگر ایران در سال ۲۰۰۶ میلادی افزود.در این میان سفر خاویر سولانا مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نماینده اعضای گروه ۱«۵ به ایران که با تقدیم بسته پیشنهادی اروپا به مقام های تهران گره خورده است را نمی توان نادیده گرفت، چرا که آنچه او با خود به عنوان بسته پیشنهادات هسته یی اروپا به تهران آورد، محور تحولات هسته یی دیگر تهران و گفت وگوهای او با علی لاریجانی دبیر شورای عالی امنیت ملی قرار گرفت.
● گفت وگوی بی حاصل
گفت وگوهای رودررو و تلفنی لاریجانی و سولانا در تهران و اروپا هر چند به باور آنها سازنده، مثبت و رو به جلو بود، اما نتیجه یی که از دل آن بیرون آمد همان چیزی شد که جلوگیری از آن محوریت و هدف اصلی گفت وگو بود؛ «تصویب قطعنامه یی در مورد ایران». اما به هر ترتیب این گفت وگوهای به ظاهر سازنده و مثبت بخش زیادی از برگ های دفتر سیاست خارجی ایران را به خود اختصاص داده است.
● دومین قطعنامه برای ایران
و سرانجام اینکه در آخرین روزهای سال ۲۰۰۶ میلادی اعضای دائم شورای امنیت پس از ماه ها مذاکره، بحث و اختلاف نظر دومین قطعنامه خود را پس از ارسال پرونده هسته یی ایران به شورای امنیت تصویب کردند.اعضای شورای امنیت در قطعنامه ۱۶۹۶ خواهان توقف کامل فعالیت های هسته یی ایران شده بودند و این بار در قطعنامه ۱۷۳۷ برای ایران فرصتی ۶۰ روزه را جهت توقف فعالیت های هسته یی اش در نظر گرفتند تا در صورت عدم توجه تهران به مفاد قطعنامه مذکور مرحله بعدی تحریم های ایران را آغاز کنند.به این شکل آخرین برگ دفتر سیاست خارجی ایران با صدور قطعنامه یی دیگر از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد صورق خورد؛ هر چند که این دفتر حوادث بسیاری را در خود نهفته دارد.

منبع : روزنامه اعتماد