بانوی آهنین آفریقا

●روند رقابت
تاریخ استقلال لیبریا به سال ۱۸۴۷ میلادی بازمی گردد. این کشور در ساحل غربی آفریقا واقع شده و با کشورهای سیرالئون، گینه و ساحل عاج هم مرز است. لیبریا با قرار گرفتن در ساحل اقیانوس اطلس شمالی، موقعیت جغرافیایی شاخصی دارد و در این میان، جایگاه بندر «مونروویا» (پایتخت لیبریا) نسبت به سایر شهرهای این کشور ممتاز است.
انتخابات سال گذشته میلادی، اولین دور انتخابات از زمان پیروزی «چارلز تیلور» بود. تیلور، هنگامی که در سال ۱۹۹۷ به ریاست جمهوری لیبریا دست یافت، تا زمان سقوط دولتش (که در ادامه نوشتار، مفصل توضیح داده خواهد شد)، فرصت برگزاری انتخابات را پیدا نکرد. به همین علت، رأی گیری های پارلمانی و ریاست جمهوری سال ۲۰۰۵ لیبریا، اهمیت بسیاری داشت.
در ۱۳ آگوست ،۲۰۰۵ کمیسیون انتخابات لیبریا، فهرست ۲۲ نفره ای را از نامزدهای ریاست جمهوری اعلام کرد. بی شک، شناخته شده ترین نامزد، «ژرژ وه آ» ستاره سابق فوتبال لیبریا بود. ورود او به صحنه سیاسی (که به گفته خودش برای نجات کشورش بود) با واکنش های مختلفی همراه بود. تقریباً بیشتر مردم به پاکی و صداقت او ایمان داشتند و عده ای فعالیت سیاسی او را به فال نیک گرفتند.
از سوی دیگر، مخالفان وه آ به دلایل متعددی تکیه داشتند: اول آنکه، او نمی تواند با صداقت خود در کشمکش های لیبریا دوام آورد. دوم آنکه، وه آ هیچ سابقه و پیشینه سیاسی نداشت و سالهای متمادی نیز خارج از لیبریا سکونت داشت و از نزدیک با مشکلات این کشور آفریقایی آشنا نیست. سومین نکته مورد تأکید مخالفان، چنین بود که وه آ به دلیل برخورداری از رفاه مادی کامل، توان درک مردم فقیر لیبریا را ندارد و چهارمین مورد، داشتن تابعیت فرانسوی او بود. موارد سوم و چهارم، در سطحی وسیع مورد استفاده سیاستمداران رقیب وه آ قرار گرفت و با تبلیغات فراوان، سعی در کاهش محبوبیت او داشتند.
سرانجام با تمام موانع، انتخابات در تاریخ معین خود، ۱۱ اکتبر ۲۰۰۵ برگزار شد و ژرژ وه آ با ۲۸ درصد آرا، رتبه نخست و خانم «الن جانسون سرلیف» با حدود ۲۰ درصد آرا، رتبه دوم را به دست آوردند؛ اما به دلیل آنکه نفر اول نتوانست اکثریت مطلق آرا را به خود اختصاص دهد، انتخابات به دور دوم کشیده شد. در این مرحله که در تاریخ ۸ نوامبر برگزار شد، خانم سرلیف توانست با کسب بیش از ۵۹ درصد آرا، به عنوان رئیس جمهوری لیبریا برگزیده شود.
پس از اعلام نتایج، وه آ به شدت معترض شد و اعلام کرد: «تقلب شده است». هواداران او به خیابانها ریختند و آرامش «نسبی» لیبریا را برهم زدند. رقیب وه آ، سرلیف در پاسخ به او اظهار داشت: او (وه آ) فقط نمی خواهد یک زن، رئیس جمهور شود.
پس از آنکه ناظران بین المللی از جمله سازمان ملل متحد، اتحادیه اروپا و جامعه اقتصادی دولت های غرب آفریقا، انتخابات را سالم اعلام کردند، وه آ (با اکراه) از طرفدارانش خواست نتایج را بپذیرند و از تظاهرات دست بردارند. به این ترتیب، قاره آفریقا نخستین رئیس جمهوری زن منتخب خود را مشاهده کرد.
●مشکلات خانم رئیس جمهور
الن جانسون سرلیف ۶۹ ساله و ملقب به «بانوی آهنین» است. او تحصیلات عالی خود را در دانشگاه «هاروارد» به اتمام رساند. او که به عنوان نامزد حزب UP در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کرده بود و به پیروزی دست یافت، یقیناً در آینده مشکلاتی را پیش رو خواهد داشت. باید گفت در مقام نخستین رئیس جمهور زن منتخب در قاره سیاه، عملکرد او برای جامعه بین المللی، دارای اهمیت بسیاری است.
●و اما مشکلات داخلی:
‌▪اقتصاد
۸۰ درصد از جمعیت لیبریا زیر خط فقر زندگی می کنند و آمار ۸۵ درصد بیکاری، اقتصاد این کشور را فلج کرده است. از سوی دیگر، حدود ۳ میلیارد دلار بدهی خارجی لیبریا، بر مشکلات دولت جدید افزوده است. در حالی که زیربناهای اقتصادی مانند کارخانه ها و صنایع بزرگ و کوچک، به دلیل جنگ های داخلی دراز مدت، از بین رفته است، احیای اقتصاد و صنایع لیبریا بسیار دشوار به نظر می رسد.
شاید به همین علت، مردم لیبریا، الن سرلیف را برگزیدند؛ زیرا او سابقه مسؤولیت در وزارت اقتصاد این کشور را دارد و با تمام موانع آشناست. نقطه امید رئیس جمهور جدید، تسلط بر منابع طبیعی لیبریا مانند چوب، الماس و بسیاری چیزهای دیگر است تا با صادرات آنها، تجارت این کشور را دوباره زنده کند.
▪شورشیان شمال
این گروه شورشی با نام «LURD» مشهور هستند و رهبر آنان «سکوئو کُنّه» نام دارد. شورشیان LURD در سال ۱۹۹۹ و در شمال لیبریا اعلام موجودیت کردند. از شواهد چنین استنباط می شود که این گروه، تحت حمایت گسترده دولت گینه قرار دارد و فعالیت می کند. لازم به ذکر است همسر رهبر گروه به نام «آئیشا کُنّه» سمت مشاور ریاست جمهوری گینه را برعهده دارد. LURD کنترل مناطق وسیعی از شمال لیبریا را در اختیار خود دارد و مقر اصلی آنها شهر «توبمانبورگ» است.
با وجود آن که مسلمانان تنها ۲۰ درصد از جمعیت لیبریا را تشکیل می دهند، اما اکثر اعضای LURD مسلمان هستند. از ژانویه ،۲۰۰۴ اختلافات شدیدی در این گروه آشکار شد و درگیری ها بالا گرفت. علت آن، نزاع ها و اختلافات حل نشدنی میان سکوئو و همسرش بود. به همین خاطر، از ۲ سال قبل، LURD به دو شاخه تقسیم شد که ریاست یکی برعهده سکوئو و دیگری، به دوش آئیشا است.
▪شورشیان جنوب
گروه شورشی دیگر، MODEL نام دارد و رهبری آن را «توماس نیملی» برعهده دارد. MODEL در سال ۲۰۰۳ و در جنوب لیبریا بوجود آمد. در حقیقت، حامی اصلی آنها دولت ساحل عاج به شمار می آید که در پی مطالبات خود در لیبریاست. البته می توان گفت حمایت دولت ساحل عاج از MODEL، در تلافی پشتیبانی لیبریا از شورشیان ساحل عاج انجام گرفته است.
MODEL قسمت های جنوبی لیبریا را تحت اختیار خود دارد. این گروه، بارها به اعمال خشونت علیه گروههای اجرایی سازمان ملل متحد در مناطق تحت کنترل خود متهم شده است.
هر دو گروه شورشی (LURD و MODEL) از عاملان اصلی سقوط دولت تیلور بودند. در واقع، شورشیان LURD همزمان با پیدایش خود در سال ،۱۹۹۹ آغازگر «دومین» جنگ داخلی لیبریا بودند. پیشروی های این گروه از شمال خاک لیبریا، عملاً کنترل این قسمتها را از دست تیلور خارج کرد. اوضاع، زمانی وخیم تر شد که شورشیان MODEL نیز از جنوب لیبریا به پا خاستند و درصدد براندازی دولت مرکزی برآمدند. در آن زمان، بیش از ۷۰ درصد از خاک لیبریا در کنترل نیروهای شورشی بود. سرانجام، شورشیان LURD در تابستان ،۲۰۰۳ مون روویا (پایتخت) را به محاصره درآورد و تیلور تسلیم شد. (فشارهای ایالات متحده آمریکا در سقوط دولت تیلور، نقش عمده ای داشت).پس از آن، توافق صلحی میان شورشیان و دولت مرکزی لیبریا امضا شد. طبق این توافقنامه، تیلور از مقام ریاست جمهوری برکنار و به کشور نیجریه تبعید شد. در بخشی دیگر از توافقنامه، اداره لیبریا تا زمان برگزاری انتخابات، به یک دولت انتقالی به ریاست «برایانت» واگذار شد. رهبر MODEL ، توماس نیملی نیز به عنوان وزیر خارجه دولت موقت منصوب شد. از طرف دیگر، برای تضمین سلامت انتخابات، مقدر شد هیچ یک از مسؤولان بلندپایه دولت موقت، حق نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۰۵ را نداشته باشند.
یکی از مهمترین قسمتهای توافقنامه صلح سال ،۲۰۰۳ طرح خلع سلاح شورشیان بود. هر دو گروه MODEL و LURD متعهد شدند سلاحهای خود را تحویل داده و دیگر به خشونت متوسل نشوند. اما گزارشها حاکی از آن است که LURD، تجهیزات نظامی خود را به مکانهای امنی در مرز سیرالئون انتقال داده و هنوز آنها را نابود نکرده است. همچنین MODEL هم فعالیت قابل ذکری جهت کنار گذاشتن تجهیزات نظامی اش انجام نداده است.
البته واکنش های هر دو گروه به خلع سلاح خود، طبیعی به نظر می رسد، زیرا آنها در این فکر به سر می برند که اگر خواسته های ایشان در دولت الن سرلیف جدی گرفته نشود، مجدداً دست به کار شوند و از سلاحهای خود علیه حکومت مرکزی استفاده کنند.
آیا الن جانسون سرلیف خواهد توانست شورشیان شمال و جنوب لیبریا را تا پایان عمر دولت خود، راضی نگه دارد؟
▪مجلس
کشور لیبریا دو پارلمان «سنا» و «نمایندگان» (به صورت جدا از هم) را برای نظارت و قانونگذاری در اختیار دارد. انتخابات مجالس سنا و نمایندگان این کشور، همزمان با دور اول انتخابات ریاست جمهوری و در ۱۱ اکتبر ۲۰۰۵ برگزار شد. با وجود آنکه احزاب UP با نامزد خود: سرلیف و CDC با نامزد خود وه آ، نتایج قابل قبولی در رقابت ریاست جمهوری کسب کردند، اما در مجلس سنا، هر کدام از این دو حزب (UP و CDC) تنها ۳ کرسی پارلمانی را از آن خود کردند که رقم قابل توجهی نیست.
در سوی مقابل، حزب COTOL با ۷ نماینده، بیشترین سهمیه را در سنا به خود اختصاص داد و پس از آن NPP با ۴ نماینده در رتبه دوم قرار گرفت. همچنین، در انتخابات مجلس نمایندگان لیبریا، CDC (رقیب اصلی UP) توانست با ۱۵ نماینده، بیشترین سهم را میان احزاب از آن خود کند. احزاب LP با ۹ کرسی و UP با ۸ نماینده ، رتبه های دوم و سوم را به دست آوردند.
با مروری به آرایش احزاب در مجالس سنا و نمایندگان، متوجه می شویم همفکران رئیس جمهور سرلیف (نمایندگان حزب UP)، حضور و قدرت چندانی در پارلمانها ندارند. این موضوع، تعامل میان رئیس جمهور و مجالس را در آینده با مشکل مواجه خواهد کرد. از همه مهمتر ، وضعیت مجلس نمایندگان است. CDC، قدرتمندترین حزب حاضر در پارلمان نمایندگان، مدعی است نامزدش (وه آ) با «تقلب» رقابت را به رئیس جمهور کنونی واگذار کرده است. براین اساس، چه بسا، موانع متعددی در مدت ۶ سال زمامداری الن سرلیف ، در برابر وی ایجادکند.
●ملکه جنگ
«تابوامبکی» (رئیس جمهوری آفریقای جنوبی) را در کنار «اوباسانجو» (رئیس جمهور نیجریه) می توان دید: مراسم تحلیف رئیس جمهوری جدید لیبریا. جشن سوگند الن جانسون سرلیف در ۱۶ ژانویه سال جاری میلادی در بندر مونروویا برگزار شد. رؤسای جمهوری سنگال ، غنا ، ساحل عاج و سیرالئون ، با حضور خود دراین مراسم، حمایت خود را از دولت جدید لیبریا اعلام کردند. در کنار آنان، چهره وزیر امور خارجه چین که در سفرهای غرب آفریقای خود به سر می برد، کمی غریب به نظر می رسید. سرلیف پس از سوگند خود به عنوان رئیس جمهور گفت: «حکومت من، دست دوستی و اتحاد خودرا به سوی رهبران تمام احزاب سیاسی می گشاید».
بی شک، بحث برانگیزترین شخصیت حاضر در مراسم تحلیف، «کاندولیسا رایس» وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا بود . او که به دلیل روحیات جنگ طلبانه اش به «ملکه جنگ» مشهور است، به همراه «لورا بوش» (همسر جورج بوش) به مونروویا سفر کرده بود. در حقیقت، باید گفت ملکه جنگ در جشنی به مناسبت «پایان یک جنگ» شرکت کرد. رایس طی صحبت های کوتاهی تأکید کرد: در بازسازی لیبریا، کنار مردم و دولت جدید مونروویا خواهندبود. به راستی ، منافع ایالات متحده آمریکا درکشور کوچک لیبریا چیست که چنین هیأت عالیرتبه ای را به مراسم اعزام کرد؟ «آینده» روشنگر است.
با مروری بر مشکلات رئیس دولت جدید لیبریا، پی خواهیم برد که خانم الن جانسون سرلیف ، جهت سامان بخشیدن به اوضاع و عبور از موانع آینده، واقعاً نیازمند صفات نهفته در لقب منتسب به اوست : «بانوی آهنین».

منبع : روزنامه ایران