ایران: تجربه در برابر بلندپروازی

توانیر به رویكرد BOO گرایش دارد، اما پول های هوشمند به سمت BOT می رود. به هر شكل هر دو مدل مسایلی برای بازار توسعه نیافته است.
پیمانكاران مستعد صف بسته اند تا بخشی از برق رو به گسترش در ایران را به دست آورند اما آیا آنها تجربه لازم را برای تبدیل طرح و برنامه به واقعیت دارند؟
روی كاغذ، ایران ظرفیت زیادی برای افزایش برق به شیوه BOO دارد اما نبود تجربه ای جدی ممكن است این بلندپروازی را با شكست روبرو كند. برنامه دولت نصب حدود ۱۸۰۰۰ مگاوات ظرفیت از طریق BOO مكمل برنامه ایجاد ۱۲۰۰۰ مگاوات پروژه برق مستقل IPP به طور موازی است كه به طور BOT ساخته می شود.
بی تردید برنامه BOT موفق تر است. اگر چه از هر یك از دو روش یك پروژه در حال ساخت است اما قرارداد تبدیل انرژی (ECA) طرح BOT نسبت به طرح BOO پیشرفت بیشتری دارد. برنامه BOT به مدیریت سازمان توسعه برق ایران IPDC عمدتاً سازندگان خارجی را به كار با شركتهای داخلی – نظیر شركت «مدیریت پروژه های نیروگاهی ایران – مپنا» كشانده است.
اعتماد پروژه های BOO تحت سرپرستی شركت مادر تخصصی توانیر در بازار بین المللی كمتر جلب توجه كرده است. در سپتامبر ۲۰۰۳ اولین دو پروژه زنجان به جایی نرسید زیرا به گفته پیمانكاران مستعد‏، مستندسازی مناقصه ضعیف بود. توانیر رو به سوی بازار داخلی آورد یعنی جایی كه شركتهای نیمه دولتی در طرحی كه دولت مشتری اش بود اعتماد بیشتری را جلب كرده خود پروژه را توسعه می دادند.
به این شكل مشتری پیمانكار داخلی را انتخاب كرده كه بسیاری از آنها دولتی اند و ۲۲ پروژه جدا از طریق مذاكره مستقیم به سامان می رسند. هشت پروژه دیگر به مناقصه بین المللی گذاشته می شود. این كار توسط شركت های برق منطقه ای انجام می گیرد كه نشانی از اشتیاق به عدم تمركز برنامه ریزی تولید و جذب بیشتر منابع كارشناسی مالی و فنی خارجی در برنامه های BOO دارد.
مساله اصلی كه توانیر با آن در ۳۰ پروژه مذاكره مستقیم روبروست فقدان تجربه سازندگان مورد نظر است. غیر از مپنا هیچ یك ازاین شركتها قبلاً طرحهای BOO و BOT اجرا نكرده اند. دیگران نیز تجربه ای كافی و گسترده در ساخت نیروگاههای بزرگ حرارتی ندارند. بعضی از آنها مثل بنیاد مستضعفان و جانبازان و شركت سرمایه گذاری بین المللی بانك ملی و صندوق بازنشستگی دولتی پول فراوان داشته اما هیچ تجربه برقی نداشته اند. آنها در صدد هستند مپنا یا پیمانكاران دیگری را برای انجام كار واقعی به خدمت بگیرند.
تنها پروژه ای كه در حال حاضر (با این شیوه ها و روش ها) در حال اجرا است نیروگاه رودشور است كه توسط شركت آریان ماهتاب گستر، یك موسسه خصوصی داخلی اجرا می شود. مذاكرات فاز دوم پروژه كه ساختمان فاز اول آن در سال گذشته شروع شد در سال جاری ادامه می یابد. یك موسسه جدید وابسته به دولت ایجاد شده كه بنا به قانون به طور خصوصی اداره می شود شركت سرمایه گذاری آب و نیروی ایران (سانا) است. این (شركت) درحال مذاكره سه پروژه در مرحله تعیین ECA است كه در تمام آنها مپنا – یكی از سهامداران موسسه جدید كارهای مهندسی، تداركات و ساختمان (EPC) را انجام خواهد داد.
مسایلی دیگر نیز خودنمایی می كنند. در بعضی پروژه ها مساله عرضه گاز وجود داشته و باعث مذاكراتی طولانی شده است یا در مواردی دیگر تصمیم مربوط به پروژه ها در جای دیگری گرفته می شود. سایر مسایل به تامین مالی مربوط می شود. در مواردی در بعضی مناطق نیروگاهها بی تردید سودآور نخواهند بود بنابراین پیمانكاران مستعد نیازمند دسترسی به منابع دولتی تامین مالی یا وام كم بهره از طریق منابع صندوق ذخیره ارزی خواهند بود. به هر شكل این كار آنها را برای دریافت تضمین معامله از سوی دولت ناتوان جلوه می دهد ، و البته تامین مالی روشهای BOT و BOO به اندازه كافی پیچیده است .

منبع : سایت خبری وزارت نیرو