درگذشت مرجع تقلید شیعیان

آیت الله محمد فاضل لنکرانی درگذشت. هنوز یک هفته از درگذشت آیت الله طباطبایی قمی سپری نشده بود که حوزه علمیه قم با فقدان یکی دیگر از مراجع واساتید بنام خود مواجه شد.
می توان با قاطعیت بیان داشت که به همان اندازه که نام آیت الله طباطبایی قمی برای بسیاری از اقشار جامعه غریب به نظر می رسید، نام آیت الله فاضل برای جامعه کاملاً آشنا به شمار می آمد.هنگامی که آیت الله اراکی آخرین بازمانده مراجع سلف در سال ۱۳۷۳ چشم از جهان فرو بست حوزه علمیه قم با نوعی خلاء مرجعیت مورد شناخت مردم روبه رو شد.
این مقطع را می توان آغاز فعالیت مراجع نسل جوان حوزه علمیه دانست. در همان ایام جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با انتشار اعلامیه یی مراجع مورد وثوق خود را به جامعه معرفی کرد.در ابتدای این لیست هفت نفره، نام آیت الله فاضل لنکرانی قرار داشت و این نشان از اقبال ویژه این تشکل به عضو پیشین خود داشت.
● زندگینامه
آیت الله فاضل لنکرانی در سنه ۱۳۱۰ هجری شمسی در قم به دنیا آمد. پدر وی مرحوم آیت الله حاج شیخ فاضل لنکرانی از علمای صاحب نام و از نزدیکان آیت الله بروجردی به شمار می رفت.وی پس از پایان شش سالگی به مدرسه ابتدایی وارد شد و پس از پایان دوره شش ساله تحصیل ابتدایی به تحصیل علوم دینی مبادرت ورزید.
با پشتکاری که در فراگیری دروس از خود نشان می داد توانست در حالی که فقط ۱۹ سال از عمر خود را پشت سر گذاشته بود وارد آخرین مرحله تحصیلات حوزه یعنی دروس خارج شود.در دروس خارج از محضر اساتیدی چون آیت الله بروجردی، امام خمینی و علامه طباطبایی بهره جست.آیت الله فاضل در ابتدای دهه سوم عمر خود توانست به درجه اجتهاد نائل آید و در همان ایام به تدریس کفایه (از دروس خارج) در حوزه علمیه قم بپردازد.
در سال های دهه چهل و پنجاه در کنار بقیه شاگردان امام به مبارزه با رژیم شاهنشاهی پرداخت.وی در کنار روحانیون دیگر از جمله آیت الله منتظری، صانعی و...نامه معروف حمایت و تایید مرجعیت آیت الله خمینی را امضا کرد.آیت الله فاضل لنکرانی در میان شاگردان امام از نظر دیدگاه به طرفداران دیدگاه سنتی از دین نزدیک بودند.
همین امر هم سبب شد که در سال های ابتدایی دهه پنجاه به همراهی آیت الله اشراقی کتابی با عنوان پاسداران وحی را در پاسخ به کتاب شهید جاوید آیت الله صالحی نجف آبادی به رشته تحریر در آورند.وی همچنین از نخستین افرادی به شمار می رود که بر کتاب تحریرالوسیله امام خمینی شرح وحاشیه نگاشته است.
این مدرس حوزه علمیه در سال های پایانی حکومت رژیم پهلوی پس از تحمل زندان های متوالی، ابتدا به بندرلنگه وسپس به یزد تبعید شد.پس از پیروزی انقلاب وی همت خود را صرف تحقیق و تدریس و همچنین سازماندهی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم کرد.وی از سوی امام خمینی به عنوان وصی در زمینه تقسیم وجوهات باقیمانده پس از ایشان منصوب شد.از آثار علمی وی می توان به مدخل التفسیر، اهل البیت یا چهره های درخشان در آیه تطهیر، ائمه اطهار علیهم السلام یا پاسداران وحی، ایضاح الکفایه، تبیان الاصول، نهایه التقریر، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله و...اشاره کرد.
● حضور در عرصه سیاست
بررسی منش و رفتار این مرجع تقلید به ویژه پس از سال ۷۳ نشان دهنده این امر است که وی معتقد به حضور پدرانه مراجع در مسائل سیاسی روز بود. هرچند که این مرجع تقلید در انتخابات ریاست جمهوری ۷۶ به صراحت از منتخب جامعه مدرسین حمایت کرد، اما بعدها شاهدبودیم که همواره در مواجهه با خاتمی و دولت اصلاحات موضعی مشفقانه داشت.
وی در سال گذشته به شدت نسبت به برخی تصمیمات و عملکردهای محمود احمدی نژاد و دولت وی موضعی انتقادی پیدا کرد و این انتقادات چنان بالاگرفت که در برخی محافل شایع شده بود که آیت الله فاضل چندین بار در خواست نمایندگان دولت برای ملاقات را رد کرده است. مطمئناً خبر درگذشت آیت الله فاضل لنکرانی برای بسیاری از اهالی فکر و نظر دردناک خواهدبود و این نگرانی را نیز به همراه خواهد داشت که حوزه علمیه برای پر کردن این خلأ آمادگی لازم را دارا است؟ این پرسشی است که گذر زمان به آن پاسخ خواهد داد.

سیدحمید متقی

منبع : روزنامه اعتماد