جراحی بدون برداشتن عضو

سرطان پستان دومین سرطان كشنده در كشور بعد از سرطان ریه بوده كه هنوز هم با مرگ و میر بالایی در این زمینه روبه رو هستیم. از هر چهار زن مبتلا به سرطان پستان متاسفانه یك نفر جان خود را از دست می دهد، این در حالی است كه در صورت تشخیص به موقع و زودهنگام این بیماری كاملاً قابل درمان است. انجام ماموگرافی های منظم ۳۰ تا ۴۰ درصد از خطر شانس روند سرطان پستان جلوگیری می كنند. با وجود رشد فزاینده آمار سرطان پستان در تمام دنیا از جمله در ایران هنوز «طرح غربالگری سرطان پستان» در كشور به عنوان یك طرح ملی اجرا نشده، در حالی كه انجام این طرح به صورت جامع در كشور بسیار ضروری است. سرطان پستان در میان افرادی كه صاحب فرزند نمی شوند یا عده ای كه در سنین بالای ۳۵ سال برای نخستین بار صاحب فرزند می گردند بیش از سایرین گزارش شده است. یكی از مهم ترین موانع در ارتباط با امتناع زنان از غربالگری، هراس آنان از نقص عضو ناشی از برداشتن پستان (ماستكتومی) بر اثر تشخیص سرطان است. استفاده از روش «حداقل تخریب و حداكثر فایده» كه از آن به عنوان انقلابی در تشخیص و درمان سرطان پستان نام برده می شود، اقدامی راهگشاست.
● سلول سرطانی چگونه ایجاد می شود
دكتر محمدرضا صفایی كشتگر استاد دانشگاه UCL لندن در پاسخ به این پرسش می گوید: در شرایط معمولی سلول ها رشد می كنند و از بین می روند، اما زمانی این رشد سلولی از كنترل خارج شده و رشد غیرقابل كنترل پیدا می كند و به توده و بافت سرطانی تبدیل می شود.
وی می افزاید: سلول ها از حالت طبیعی به سمت ایجاد بافت سرطانی از فرآیندی عبور می كنند كه ابتدا به سلول با «اكتیویته» (فعالیت) بیشتر سپس سرطانی بدون تهاجم (فعال در محل) و پس از آن به سلول سرطانی با پتانسیل بیشتر تبدیل می شوند. بعضی از سرطان ها مانند سرطان های خوش خیم پوست فقط در محل مشكل ایجاد می كنند. بعضی از سلول های سرطانی علاوه بر ایجاد مشكل در محل به بقیه قسمت های بدن نیز می روند. این سلول ها در هر بافتی، متناسب با آن بافت سرطان خود را ایجاد می كنند. در سرطان های مختلف سلول های سرطانی در هر قسمتی از بدن كه باشند، از طریق خون، دستگاه لنفاوی و به طور مستقیم منتقل می شوند. به عبارتی از طریق گردش خون از یك نقطه به نقطه دیگری می روند یا در مواردی به طور مستقیم در محل ریشه می دوانند. سرطان پستان در مرحله پیش از مهاجم شدن شروع به عمل می كند و از طریق خون و لنف منتقل می شود.
● آیا تنها راه درمان سرطان پستان برداشتن این عضو است؟
امروزه در تمام مراكز علمی جهان روش های كاملاً استاندارد برای درمان بیماران مبتلا به سرطان پستان اعمال می شود. این در حالی است كه با وجود فراهم بودن امكانات اغلب در كشور ما از شیوه برداشتن پستان (ماستكتومی) بهره گرفته می شود كه این روش عواقب روحی و جسمی بسیار بدی برای بیمار در برداشته و بر روابط جنسی او تاثیر منفی می گذارد.
دكتر آزاده جولایی دبیر نخستین همایش كاربردی سرطان پستان در این زمینه می گوید: در حال حاضر می توان به وسیله عمل های جراحی غیر تهاجمی یعنی بدون برداشتن پستان و بافت های اطراف آن این سرطان را درمان كرد. وی اظهار می دارد: با استفاده از این روش در بسیاری از موارد می توان با وجود درمان كامل، فیزیك پستان بیمار را نیز حفظ كرده و از عوارض درمان آن نیز اجتناب كرد. حتی در مواقعی كه نیاز به برداشتن كامل پستان باشد، می توان به كمك تكنیك های مختلف همزمان با ماستكتومی یا مدتی پس از آن پستان بیمار را بازسازی كرد. به عقیده دكتر زالی رئیس این همایش تشخیص زودرس سرطان پستان تكنیك های جدید تشخیص و روش های نوین درمانی كه درمان با حداقل خسارت از مهم ترین آنها است، از جمله مزیت هایی است كه می توان به كمك آن نه تنها آینده زندگی فرد را تا حد زیادی تضمین كرد بلكه از نظر حفظ زیبایی و ادامه زندگی نیز به وی كمك كرد. دكتر كشتگر در مورد این شیوه می گوید: تمام تلاش ما بر این است كه درمان كم تهاجمی را جایگزین جراحی و برداشتن سینه كنیم. به عبارتی تنها توده از سینه خارج شده و به جای این كه غدد لنفاوی، سینه و بخشی از كنار بازو و زیر بغل را جراحی كنیم كه منجر به چاقی بازو و مشكلاتی برای این اندام شود، تنها غده لنفاوی پیش قراول را برداریم.
● سالانه بیش از یك میلیون و یكصد هزار نفر به آمار مبتلایان افزوده می شود
هرساله در دنیا بیش از یك میلیون و یكصد هزار مورد جدید به آمار مبتلایان به سرطان پستان افزوده می شود كه این آمار بسیار نگران كننده است. به گفته دكتر جولایی یك چهارم مبتلایان به این سرطان همه ساله جان خود را از دست می دهند. برای مقابله با این خطر جدی ضروری است تا متخصصان این رشته به طور مستمر از روش های جدید تشخیص و درمان این سرطان آگاهی یابند. دكتر محققی معاون آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی با تاكید بر این نكته كه ۲۴ درصد سرطان های زنان در كشور مربوط به سرطان پستان است، می گوید: این نوع سرطان در دهه پنجم زندگی از شیوع بیشتری برخوردار است. وی اضافه می كند: هرم سنی جمعیت ایران جوان ترین هرم سنی در كل دنیا بوده تا جایی كه ۶۰ درصد جمعیت ما كمتر از ۲۵ سال و تنها ۱۰ درصد آن بیشتر از ۵۰ سال سن دارند. دكتر محققی یادآور می شود: مشكل دهه آینده ورود این جمعیت جوان به سنین میانسالی و كهنسالی بوده كه حل آن نیازمند برنامه ریزی جامع از هم اكنون است. وی از كم تحركی، فعالیت های ایستا و افزایش دریافت كالری و چربی در رژیم های غذایی به عنوان عوامل افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان نام برده و خواستار تغییر شیوه و الگوی زندگی افراد به ویژه زنان می شود.
با وجود آمارهای جسته و گریخته در زمینه ابتلای افراد به انواع سرطان، سرطان پستان دومین سرطان كشنده در كشور به شمار می رود. دكتر زالی در این زمینه می گوید: در كشور ما متاسفانه سن ابتلا به سرطان پستان پایین تر از آمارهای جهانی است و مراجعان در مراحل پیشرفته این بیماری مراجعه می كنند.
وی ادامه می دهد: برخی باورهای غلط فرهنگی و همكاری نداشتن زنان در كشف زودرس این بیماری پزشكان را در درمان این سرطان با چالش روبه رو ساخته است. به عقیده رئیس نخستین همایش كاربردی سرطان پستان متاسفانه این بیماری در مواقعی تشخیص داده می شود كه درمان های اثربخش دیگر برای درمان موثر واقع نمی شوند. رئیس دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی یادآور می شود: از آنجایی كه بیشتر مبتلایان به این سرطان در سنین میانسالی و فعال اجتماعی هستند، مرگ و میر این افراد پیامدهای اجتماعی و روانی زیانباری در افراد به همراه خواهد داشت كه اصلاح رفتار بانوان در این زمینه ضروری به نظر می رسد. واقعیت آن است كه در ایران بسیاری از خانم ها كه به سرطان پستان دچار می شوند، به دلیل ترس از برداشتن پستان یا اطلاع همسرشان از این بیماری بسیار دیر به پزشك مراجعه می كنند كه حل این معضل نیاز به اطلاع رسانی از طریق رسانه ها به ویژه رسانه های تصویری مانند تلویزیون دارد.
● زنان از كجا بفهمند؟
وجود توده در سینه یا زیربغل، ترشح خونی از نوك پستان و دانه دانه شدن اطراف برجستگی نوك سینه به شكل پوست پرتقالی همگی علائمی هشدار دهنده هستند. علائمی كه خانم ها با مشاهده كوچك ترین علامتی از علائم فوق می بایست به پزشك متخصص مراجعه كنند. برخی پزشكان «خودمعاینه گری» را به زنان توصیه می كنند. اما این روش تا چه حد موثر است؟ دكتر كشتگر می گوید: در طرح خودمعاینه گری ابتدا باید خانم ها آموزش كامل و دقیقی ببینند تا بتوانند این بیماری را خود تشخیص دهند، اما از آنجایی كه زمانی توده زیر دست لمس می شود و چندین سال از اولین مرحله غیرطبیعی شدن سلول می گذرد، نمی توان به این روش چندان اطمینان كرد. سابقه ابتلای خویشان درجه یك به سرطان پستان در سنین حدود ۴۰ سالگی می تواند برای خانم ها زنگ خطری باشد كه از سنین پس از ۳۵ سالگی مورد معاینات دوره ای قرار گرفته و ماموگرافی انجام دهند.
● ماموگرافی و تشخیص ابتلا به سرطان
همانطور كه عنوان شد، هراس اصلی زنان از نقص عضو ناشی از «ماستكتومی» سبب شده كه بسیاری از آنان با وجود آگاهی بر ضرورت انجام غربالگری داوطلب انجام این كار نشوند. دكتر كشتگر در این زمینه می گوید: برای تشخیص در اولین مراحل باید غربالگری به صورت یك طرح ملی در كشور اجرا شود. وی با اشاره به این كه معاینه غربالگری نیست، یادآور شد: غربالگری ملی باید از طریق ماموگرافی صورت گرفته و امكان ماموگرافی به صورت كاری آسان و فراگیر و ارزان برای همه افراد فراهم شود. قائم مقام معاونت سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی با تاكید بر ضرورت انجام ماموگرافی در افراد بین سنین ۴۰ تا ۶۵ سال حداقل دو سال یك بار تصریح می دارد: برای انجام این روش به حداقل ۳۰۰ دستگاه ماموگرافی نیازمندیم كه تعداد دستگاه های ماموگرافی ما در كشور تنها ۲۰۲ دستگاه است. دكتر ضیایی می گوید: به غیر از مسئله كمبود دستگاه، توزیع نامناسب این دستگاه ها نیز سبب شده كه مناطق محروم فاقد امكانات ماموگرافی باشند. وی می افزاید: از ۲۰۲ دستگاه ماموگرافی در كشور ۶۰ دستگاه آن در تهران موجود است و برخی از شهرهای كشور فاقد امكانات ماموگرافی هستند كه با توجه به این كه تشخیص زودهنگام این بیماری می تواند به درمان آن كمك كند تجهیز تمام مراكز درمانی به امكانات ماموگرافی ضروری به نظر می رسد.

بنفشه پورناجی

منبع : روزنامه شرق