خدمات ارزش‌افزوده در MMS

سرویس MMS یا پیام‌های چندرسانه‌ای، به عنوان نسل بعدی سرویس SMS و به منظور برطرف كردن محدودیت‌های موجود در آن، و ارائه سرویس مناسب‌تر به كاربران شبكه تلفن همراه ارائه و ایجاد شد. به عبارت دیگر، این سرویس، با ایجاد امكان ارسال پیام‌های(در تئوری) بدون محدودیت در اندازه، و همچنین بدون محدودیت در نوع محتویات، امكان بسیار مناسبی را برای كاربران فراهم می‌كند.
اما همان‌طور كه در سرویس كوته‌پیام در كنار خدمات شخص به شخص(Person to Person Messaging) خدمات ارزش‌افزوده (Value Added Services) نیز از محبوبیت خاصی برخوردار شده‌اند، ایجادكنندگان و ارائه‌دهندگان MMS نیز امكان قراردهی خدمات ارزش‌افزوده(علاوه بر سرویس ارسال پیام شخص به شخص) را در این سرویس در نظر گرفته‌اند. اما نكته جالب اینجاست كه پس از گذشت چند سال از ارائه سرویس MMS در مناطق مختلف جهان، نقش خدمات ارزش‌افزوده در میزان موفقیت این سرویس، به مرور پررنگ‌تر شده است.
در واقع همان‌طور كه در ادامه خواهیم گفت، به علت عدم استقبال گسترده مشتركین خدمات از سرویس MMS شخص به شخص، اپراتورهای شبكه، امید زیادی به ایجاد موفقیت در این سرویس و ترغیب مشتركین شبكه به استفاده از آن از طریق ارائه خدمات ارزش‌افزوده روی آن دارند. این در حالی است كه در مورد SMS همواره حجم اصلی پیام‌های ارسالی، متعلق به پیام‌های شخص به شخص بوده و پیام‌های ارزش‌افزوده، نسبت بسیار كمی از پیام‌های ارسال مشتركین را به خود اختصاص داده‌اند. البته به علت اینكه تعداد كوته‌پیام‌های ارسالی مشتركین، معمولا عدد بسیار بالایی است، به همان نسبت، میزان استفاده از خدمات ارزش‌افزوده نیز بسیار بالا است و در نتیجه این نوع خدمات نیز بسیار موفق و سودزا بوده‌اند.
مفهوم ارزش‌افزوده
هر چند كه شاید بسیاری از خوانندگان این مطلب، با این مفهوم آشنا باشند، بد نیست در ابتدا یك تعریف كلی از مفهوم خدمات ارزش‌افزوده ارائه كنیم.
«خدمات ارزش‌افزوده» در مقابل «خدمات پایه» مطرح می‌شوند. در واقع اگر كمی به عقب برگردیم و سرویس پایه در شبكه تلفن همراه را سرویس مكالمه در نظر بگیریم، خود خدماتی نظیر SMS و MMS به نوعی خدمات ارزش‌افزوده هستند. به عبارت دیگر، شبكه تلفن همراه از ابتدا به منظور ارائه سرویس مكالمه ایجاد شده است و همچنان سرویس اصلی آن سرویس مكالمه است، اما اپراتورهای شبكه و همچنین تدوین‌كنندگان استانداردهای این شبكه با استفاده از تجهیزات این شبكه و یا اضافه كردن بخش‌های كوچكی(در مقایسه با كل شبكه) به آن امكان ارائه خدمات دیگر به مشتركین و به این ترتیب به دست آوردن سود بیشتر توسط اپراتور شبكه را فراهم می‌آورند. در نتیجه، این خدمات به نوعی ارزش بیشتری را نسبت به خدمات پایه ایجاد كرده و به همین دلیل خدمات ارزش‌افزوده نامیده می‌شوند.
حال اگر خدمات SMS و MMS شخص به شخص را به عنوان خدمات پایه در نظر بگیریم، خدماتی كه باعث شوند ارزش بیشتری برای این خدمات نسبت به حالت پایه ایجاد شوند، خدمات ارزش‌افزوده محسوب می‌شوند. یعنی ارائه این خدمات باعث می‌شود كه از طریق خدمات SMS و MMS علاوه بر درآمد پیام‌های شخص به شخص درآمد دیگری نیز ایجاد شده و علاوه بر افزایش درآمد و سود اپراتورهای شبكه، موجب ایجاد موسسات و شركت‌های دیگری كه در سود این خدمات شریك هستند نیز خواهد شد.
مقایسه SMS و MMS از نظر خدمات پایه
همان‌طور كه گفتیم MMS به عنوان نسل بعد از سرویس SMS و به نوعی با هدف جایگزین كردن آن ایجاد شده است. اما نوع نیاز كاربران شبكه و ملاحظاتی نظیر قیمت خدمات، كیفیت آنها و سهولت استفاده از آنها باعث شده است كه با وجود گذشت چند سال از ارائه سرویس MMS و پشتیبانی اكثر گوشی‌های موجود در بازار از این سرویس، كاربران همچنان ترجیح دهند كه برای اكثر ارتباطات شخص به شخص خود از سرویس SMS استفاده كنند و تنها در كاربردهای بسیار محدودی استفاده از MMS را برای این منظور ترجیح دهند.
این موضوع باعث شده است كه تمامی محاسبات اولیه ایجادكنندگان سرویس MMS و همچنین ارائه‌كنندگان آن (اپراتورهای شبكه تلفن همراه) در مورد موفقیت MMS اشتباه از آب در بیاید.
راه چاره
پس از مواجه شدن با این وضعیت، سرمایه‌گذاران روی سرویس MMS به فكر پیدا كردن چاره‌ای برای حل این مشكل و ترغیب كاربران به استفاده از سرویس MMS افتادند. پس از مطالعات گسترده در این زمینه و بررسی علایق كاربران، این نتیجه به دست آمد كه بهترین روش برای تحریك كاربران به استفاده از این سرویس، نه در سرویس‌های شخص به شخص كه در سرویس‌های ارزش‌افزوده است. در نتیجه، حركت گسترده‌ای در ایجاد و ارائه سرویس‌های ارزش‌افزوده MMS ایجاد شد. تا جایی كه بیشتر حجم كنفرانس‌ها و نمایشگاه‌های مرتبط با این موضوع، به ارائه سرویس‌های متنوع از این نوع اختصاص یافت. مشابه با SMS عمده سرویس‌ها مربوط به بخش سرگرمی یا Entertainment می‌شود.
در واقع این نوع از سرویس‌ها هستند كه با استقبال بسیار بالایی از سوی مشتركین مواجه می‌شوند و درآمد زیادی را به سوی سرمایه‌گذاران و ارائه‌دهندگان سرازیر می‌كنند.
اما در كنار سرویس‌های سرگرمی، سرویس‌های اطلاع‌رسانی، تجاری و صنعتی نیز در این زمینه مطرح شده و بخشی از بازار را به خود اختصاص داده‌اند. در ادامه به مرور انواع مختلف این خدمات و مثال‌هایی از هریك از آنها خواهیم پرداخت.
خدمات سرگرمی
همان‌طور كه گفتیم با توجه به علاقه كاربران، عمده خدمات ارزش‌افزوده ایجاد شده برای MMS در دسته خدمات سرگرمی قرار می‌گیرند. از ایجاد بازی‌های یك‌نفره و چندنفره گرفته تا سرویس‌های به اشتراك‌گذاری عكس، ارائه كارتون‌های كوچك به مشتركین، و خدماتی از این نوع همه در دسته خدمات سرگرمی هستند. در حال حاضر سرمایه‌گذاری فراوانی در این زمینه صورت گرفته است و شركت‌های كوچك و بزرگ زیادی هستند كه در این زمینه فعالیت می‌كنند تا در آینده نزدیك به نوعی در سودهای پیش‌بینی شده برای این خدمات شریك باشند.
خدمات اطلاع‌رسانی
دسته دیگری از خدمات، خدمات اطلاع‌رسانی هستند. این دسته از خدمات كه در بستر SMS هم دارای موفقیت فراوانی بوده‌اند، از بستر MMS برای انتقال اطلاعات موردنیاز كاربران شبكه استفاده می‌كنند. به طور مثال می‌توان از خدمات اطلاعات شهری نام برد. همان‌طور كه با استفاده از SMS كاربران امكان ارسال یك تقاضا به شماره مخصوص خدمات و ارائه اطلاعات مورد نیاز (مانند آدرس‌ها، شماره تلفن‌ها، یا به طور مثال وضعیت ترافیك نقطه‌ای از شهر) را دارند، MMS با برطرف كردن همه محدودیت‌های موجود در SMS امكان ارائه اطلاعات بسیار كامل‌تر و مفیدتری را برای كاربران فراهم می‌كند.
نكته قابل توجه در اینجا تركیب SMS و MMS است. همان‌طور كه مشخص است در این نوع خدمات معمولا تقاضای كاربر به شكل یك SMS ارسال می‌شود اما پاسخ سیستم به این تقاضا می‌تواند یك MMS باشد. به طور مثال در مورد اطلاعات ترافیك در هنگام تقاضای كاربران به جای اینكه اطلاعات تنها به صورت متن ارسال شوند، با استفاده از MMS امكان قرار دادن یك عكس از وضعیت ترافیك خیابان مورد نظر كاربر نیز وجود خواهد داشت كه می‌تواند اطلاعات مفیدتری را برای كاربر فراهم كند. یا در كاربردی مشابه در صورتی كه كاربر نیاز به دانستن مناسب‌ترین و خلوت‌ترین مسیر برای رسیدن از نقطه‌ای از شهر به نقطه دیگری باشد، باز هم به جای ارسال متن تنها (كه كاربر ناآشنا با مسیرها را ممكن است سردرگم كند) امكان ارسال بخشی از نقشه شهر و مشخص كردن مسیر در آن وجود خواهد داشت كه قطعا سرویس مناسب‌تری برای كاربران محسوب می‌شود.
مثال متفاوتی از این نوع سرویس، ترجمه كلمات(dictionary) است. با استفاده از SMS كاربر می‌تواند یك كلمه را ارسال كرده و معنی آن را به صورت متن دریافت كند. اما در صورت استفاده از MMS برای این سرویس امكان ارسال تلفظ كلمه مورد نظر به صورت صدا نیز وجود خواهد داشت.
مثال مشابهی، سرویس آیات قرآن است كه در كشورهای اسلامی از جمله ایران در بستر SMS راه‌اندازی شده و قابل استفاده است. با استفاده از SMS این سرویس به این صورت است كه كاربر شماره سوره و شماره آیه را ارسال كرده و سپس متن آیه را به صورت SMS دریافت می‌كند. اما با توجه به طولانی بودن برخی آیات و محدودیت SMS در اندازه پیام‌ها این سرویس به طور كامل قابل ارائه نیست. اما با استفاده از MMS مركز خدمات می‌تواند علاوه بر متن كامل آیه قرائت آن را به صورت صدا در پیام پاسخ گنجانده و در اختیار كاربر قرار دهد. به این اضافه كنید امكان انتخاب قاری مورد علاقه توسط كاربر و ارسال قرائت آیه با صدای آن قاری به سرویس را كه می‌تواند به كامل‌تر شدن و مطلوب‌تر شدن آن برای كاربران كمك نماید.
از این نوع خدمات، مثال‌های بسیاری را می‌توان مطرح كرد و پس از كنار هم قرار دادن این مثال‌ها نتیجه‌ای كه به سادگی می‌توان گرفت، برتری غیرقابل انكار و امیدواركننده MMS بر SMS در حوزه خدمات ارزش‌افزوده است.
خدمات تجاری صنعتی
كاربرد دیگری كه شاید بر خلاف كاربردهای مطرح شده در بالا با كاربران گسترده سروكار ندارد اما سرمایه‌گذاری روی آن توجیه شده است، استفاده از MMS و خدمات ارزش‌افزوده آن در كاربردهای تخصصی، تجاری و صنعتی است. در واقع بستری كه MMS برای تبادل اطلاعات در اختیار قرار می‌دهد به گونه‌ای است كه توجه مراكز تجاری و صنعتی را به خود جلب می‌كند. بیان مثال‌هایی از این نوع خدمات به درك بهتر آنها كمك می‌كند.
مثال اول، استفاده از MMS به عنوان دزدگیر است. در این كاربرد، یك دستگاه شامل دوربین و تجهیزات ارتباط با شبكه تلفن همراه(از جمله سیم‌كارت) در محل مورد نظر(ساختمان یا اتومبیل) نصب می‌شود. این دستگاه به محض تشخیص دادن یك اتفاق غیرعادی در محل یك عكس گرفته و از طریق MMS آن را ارسال می‌كند. به این ترتیب امكان پیگیری مشكل به وجود آمده وجود خواهد داشت.
مثال دیگری از این كاربرد، سرویس‌های آلارمینگ است. با روشی مشابه روش بالا این سیستم با قرارگیری در یك سایت صنعتی(مانند كارخانه) در زمان‌هایی كه بروز خطایی در یك دستگاه صنعتی یا موارد مشابه رخ دهد عكسی از محیط یا دستگاه تهیه شده و از طریق MMS به مسئولین این دستگاه ارسال می‌شود تا از بروز خطا و نوع آن آگاه شده و اقدامات لازم را برای برطرف كردن آن انجام دهند.
مثال آخر این نوع خدمات، مربوط است به روزنامه‌نگاری و وبلاگ‌نویسی. سرویسی كه هم به نوعی سرویس عمومی محسوب می‌شود و هم سرویس تجاری صنعتی. در شبكه‌هایی كه این سرویس ارائه شده است، با استقبال فراوانی توسط كاربران شبكه تلفن همراه مواجه شده است. در هر دوی این سرویس‌ها ویژگی اصلی این است كه روزنامه‌نگاران، وبلاگ‌نویسان و حتی افراد عادی، به محض مواجه شدن با صحنه خاصی در شهر و مسیر خود بلافاصله با دوربین تلفن همراه خود عكس آن را گرفته و به شماره اعلام شده برای این خدمات ارسال می‌كنند. این شماره‌ها معمولا مربوط به خبرگزاری‌ها یا نشریات هستند و به این ترتیب در كمترین زمان ممكن، مسئولین آن خبرگزاری یا نشریه به اطلاعات مورد نظر دست پیدا می‌كنند و می‌توانند آن را منتشر كنند. مشخص بودن شماره تلفن همراه فرستنده در این خدمات نیز باعث می‌شود كه امكان ارسال اطلاعات نادرست توسط افراد و سوءاستفاده از این سرویس كاهش یابد. در مورد وبلاگ نیز وضعیت مشابه است. وبلاگ‌نویسان در هنگام حركت در شهر و بدون اینكه نیاز به اتصال به شبكه باشد، می‌توانند عكس، متن و هر نوع اطلاعات مورد نظر خود را به وبلاگ خود ارسال كنند. این سرویس به حدی مورد توجه و استقبال كاربران قرار گرفته است كه نام موبلاگ(Moblog) نیز بر روی آن نهاده شده است.
جمع‌بندی
خدمات ارزش‌افزوده MMS در حال گسترده‌تر شدن هستند. به نظر می‌رسد كه به زودی موفقیتی كه برای MMS پیش‌بینی می‌شد ولی محقق نشده بود با استفاده از این خدمات به دست آید و MMS به مرور جایگاه خوبی را در میان خدمات شبكه پیدا كند. متاسفانه در ایران هنوز(و قطعا حتی در یكی دو سال آینده) هیچ تجربه‌ای در استفاده از MMS و در نتیجه خدمات ارزش‌افزوده آن نداریم. این موضوع علاوه بر محروم كردن كاربران(چه اشخاص و چه صنعت) از این خدمات، امكان تشكیل شركت‌های تولیدكننده و ارائه‌كننده این خدمات را نیز از ما می‌گیرد. با روند فعلی به نظر می‌رسد كه زمانی كه MMS در جهان به بلوغ كامل خود رسید و نسل‌های بعدی آن نیز ایجاد و ارائه شدند، شبكه‌های تلفن همراه ایران تازه به ارائه MMS به كاربران بپردازند!

دنیای كامپیوتر و ارتباطات - حمید یوسف‌زاده

منبع : اخبار فناوری اطلاعات ایتنا