۲۷ آوریل سال ۱۹۷۸ ـ کودتای حزب کمونیست و نگاهی به مسئله افغانستان

شب ۲۷ آوریل سال ۱۹۷۸ حزب کمونیست افغانستان در این کشور کودتا کرد و قدرت را به دست گرفت. در جریان این کودتا محمدداود خان که خود با انجام کودتا بر ضد (پسر عّم خود) محمد ظاهر شاه به رهبری افغانستان دست یافته بود کشته شد.
رهبران کودتا از جمله ژنرال عبدالقادر خان معاون نیروی هوایی دو روز بعد پرده از تصمیم خود برداشتند و اعلام کردند که تغییر نظام صورت گرفته و محمد داود خان، برادرش محمد نعیم و بسیاری از مقامات کشته و یا دستگیر شده اند.
دو هفته پیش از این کودتا، در پی کشته شدن «میراکبر پرچم» دبیر اول شاخه پرچم حزب کمونیست افغانستان، سردار محمد داود خان دستور داده بود که بقیه سران این شاخه را دستگیر و بازداشت کنند.
در پی وقوع کودتا، شورای انقلاب تشکیل و ریاست دولت انقلاب را به نورمحمد تره کی روزنامه نگار مارکسیست افغانی سپرد. دانشجویان و کمونیستهای افغانی در خیابانها برقراری نظم از جمله امور ترافیک را به دست گرفتند و ....
پس از این تغییرات حکومتی در افغانستان، بسیاری از مقامها و بزرگان افغان به کشورهای همجوار از جمله ایران پناهنده شدند.
در پاییز سال بعد، حفیظ الله امین یکی از مقامات دولت کمونیستی برضد تره کی کودتا کرد که در این ماجرا تره کی کشته شد و هواداران او حفیظ الله را، «فردی در ارتباط با آمریکا» اعلام کردند که دولت شوروی به دلیل جنگ سرد و رقابت های دیگر مجبور به مداخله نظامی شد و در ۲۵ دسامبر ۱۹۷۹ چند واحد نظامی به کابل فرستاد، حفیظ الله برکنار و کشته شد.
ورود نیروهای شوروی «مسئله افغانستان در قرن ۱۹» را زنده کرد و به یک کشمکش بزرگ میان قدرتها تبدیل شد که هنوز ادامه دارد. نیروهای شوروی تا سال ۱۹۸۹ در افغانستان ماندند و با مجاهدان (نیروهای اسلامی) که از سوی آمریکا و پاکستان حمایت می شدند جنگیدند و ۱۳ تا ۱۵ هزار کشته متحمل شدند. خروج شوروی از افغانستان آغاز فروپاشی آن اتحادیه بشمار آمده است و در سالهای ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ هنگامی که سخن از ضرورت خروج آمریکا از عراق بعمل می آید، مقامات دولت جورج بوش به موضوع خروج نیروهای شوروی از افغانستان و نتایج آن اشاره می کنند!.
در پی خروج نیروهای شوروی، دولت کمونیستی افغانستان به ریاست دکتر نجیب الله تا سال ۱۹۹۲ بر سر کار بود که توسط گروههای مجاهد مورد حمایت آمریکا برکنار شد. مجاهدین نیز چهار سال بعد توسط طالبان که از پاکستان و مدارس مذهبی (با کمک مالی سعودی) پا گرفته بودند از کابل اخراج شدند.
پس از رویداد ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ آمریکا، که «بن لادن» متهم به انجام آن شد و طالبان حاضر به تحویل او به آمریکا نشد، دولت آمریکا به افغانستان حمله نظامی برد و با کمک باقیمانده مجاهدان، طالبان را برکنار کرد، متواری ساخت و ....
با گذشت نزدیک به شش سال از این رویداد، نیروهای آمریکا و ناتو به نام مبارزه با تروریسم همچنان در افغانستان باقی مانده و معلوم نیست که دولت های مجاور افغانستان از جمله روسیه، چین و ایران تا چه زمانی این استقرار را تحمل کنند، مخصوصا که مقاومت محلی بر ضد آنان هم رو به افزایش است و روسیه دوباره دارد در برابر غرب قرار می گیرد، البته این بار ناسیونالیسم روس، نه سوسیالیسم آن و تردید نیست که مسئله افغانستان دنباله همان اختلاف انگلستان و روسیه تزاری بر سر آسیای جنوبی است.
در جریان سالهای ۱۹۷۹ و ۱۹۸۰ که کمونیستها و چپ های دیگر در ایران از نفوذ و قدرت برخوردار بودند، تلاش های کم عمقی برای ایجاد کنفدراسیون ایران و افغان (پرشیا) با یک حکومت متمایل به چپ بعمل آمد. این تلاش ها که با جنگ عراق و ایران و سرکوبی چپ ها پایان یافت، اینک جسته گریخته به صورت های کمرنگ دیگری مشاهده می شود و از جمله چند نفری طرح احیاء کشوری از رود سند تا مناطق ماد نشین قدیم را به میان آورده اند که به دلایل نژادی وابسته به اتحادیه اروپا (متحد آلمان) باشد.
ایران و افغانستان از هر لحاظ، مشابهت بسیار به اتریش و آلمان دارند و هر تحویل در یکی از آنها بی تاثیر در دیگری نخواهد بود. از سال ۱۹۹۱ تاجیکستان نیز وارد این جرگه شده است. اخیرا از کابل صداهایی به گوش رسید که خط مرزی با پاکستان را که انگلیسی ها به عنوان مرز افغانستان و هندوستان انگلیس تعیین کرده بودند قبول ندارند زیرا که قبایل را تقسیم و مناطقی که در آن زمان به هندوستان انگلیس داده شده است، از بدو تاسیس امپراتوری پارسها متعلق به این امپراتوری بوده که شرق آن افغانستان امروز را تشکیل می دهد. تشکیل جبهه ملی افغانستان در بهار ۲۰۰۷ با اهمیت خاص دنبال می شود. نوه محمد ظاهر شاه هم از اعضای این جبهه است.
برای مزید اطلاع؛ سردار محمد داود که در کودتای اوریل ۱۹۷۸ از میان رفت در سال ۱۹۷۳ پسر عموی خود محمدظاهر شاه را با یک کودتا برکنار و به ایتالیا تبعید کرده بود که شاه ایران قسمتی از هزینه وی در ایتالیا را پرداخت می کرد. محمدظاهر شاه در سال ۲۰۰۲ پس از ۲۹ سال به کابل بازگشت ولی ادعای سلطنت نکرد و عنوان «پدر ملت افغان» با حق سکونت در کاخ سلطنتی سابق را به دست آورد.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز