استرس و راه های مقابله با آن

وقتی نیروها و فشارهای روانی و اجتماعی به شكل رویدادها یا موقعیت های خاص، تعادل شخص را بر هم بزند استرس ایجاد می شود.
استرس ها به طور كلی مجموعه نیروهای روانی یا عضو هستند كه موجبات خستگی یا فرسودگی بدن را فراهم می كنند و در ذهن ما با تصاویری از درهم شكستن و بحران های شدید همراه می شوند.
بسیاری از رویدادهای روزمره معمول كه انسان درگیر آن می باشد همگی استرسور تلقی می شوند.
محققان فشارزاهای روانی را در سه طبقه قرار داده اند: فجایع جمعی، فجایع فردی و شخصی و رویدادهای روزمره.
استرس های معمولی در دانشگاه، منزل، محیط كار و جامعه به تنهایی ممكن است خطری نداشته باشد ولی هنگامی كه با همدیگر و یا پشت سر هم به فرد منتقل شوند فشار زیادی را ایجاد می كنند.
اگر آمادگی های لازم برای مقابله با این مشكلات فراهم نباشد، استرس با تأثیری كه بر افكار، عواطف و انگیزه ها از یك سو و جنبه های فیزیولوژیكی از سوی دیگر می گذارد، باعث می شود توانمندی های روانی و جسمانی را كاهش داده و مقاومت بدن و روان را پایین آورده و از طریق مختل ساختن سیستم ایمنی بدن، فرد را در معرض انواع بیماری های روانی و جسمانی قرار دهد. بنابراین می توان گفت استرس های شدید و مداوم، اغلب پیش درآمد بیماری های روانی و جسمانی می باشند.
سوالی كه مطرح است این است كه آیا استرس چیزی ویرانگر است؟ به طور كلی برانگیختگی ملایم هیجانی معمولاً بر هوشیاری و علاقه مندی ما نسبت به تكلیفی كه در دست داریم می افزاید ولی وقتی هیجان ها شدید باشند، صرف نظر از ماهیت خوشایندشان معمولاً عملكرد را تا حدودی كاهش می دهند.
بنابراین زمانی كه برانگیختگی بسیار پایین است، دستگاه عصبی ممكن است كاملاً فعال نباشد و پیام های حسی به آن نرسد. همچنین زمانی كه برانگیختگی بالاست ممكن است عملكرد در حد مطلوب نباشد ولی زمانی كه برانگیختگی در سطح متوسط است، عملكرد در بالاترین حد نشان دهنده سطح مطلوب برانگیختگی است.
● راه های مقابله با استرس
اثرات فشارهای روانی مانند اضطراب كه برمی انگیزد و صدمه ای كه وارد می كند به عواملی چند بستگی دارد كه با شناخت و كمك گرفتن از آن ها می توان به مقابله با فشارهای روانی اقدام كرد از جمله مهمترین آن ها داشتن كنترل، پیش بینی، ارزیابی های شناختی و حمایت اجتماعی است.
نقش تعالیم اسلامی در مهار استرس ها
در تعالیم اسلامی روش هایی برای مقابله با استرس ها و سازگاری با سختی ها ذكر شده كه می توان آن ها را در سه بخش روش های شناختی، رفتاری، عاطفی-معنوی ارایه نمود. منظور از روش های شناختی، شیوه هایی است كه با شناخت افكار و عقاید افراد سروكار دارد.
در روش های رفتاری عاطفی- معنوی (عبادت) فرد نوعی ارتباط باطنی با خدا و اولیای دین برقرار می كند. این روابط می تواند انسان را در مواجهه با مشكلات و حل آن ها مساعدت كند. طرح كلی راه های مقابله با استرس با بهره گیری از تعالیم اسلام به طور خلاصه به این شرح است:
الف) روش های شناختی: ایمان به خدا، توكل به خدا، اعتقاد به مقررات الهی، بینش نسبت به وقوع سختی ها
ب) روش های رفتاری: صبر، تفریحات سالم، روابط خانوادگی مطلوب و حمایت اجتماعی
ج) روش های عاطفی-معنوی: یاد خدا، دعا، توسل به ائمه معصومین (ع)

منبع : روزنامه جوان