ایجاد چالشی بزرگ میان روسیه و انگلیس

تصمیم انگلیس برای اخراج چهار دیپلمات روس، پس از پاسخ منفی مسكو به درخواست تحویل یك متهم به قتل «آلكساندر لیتویننكو» افسر سابق امنیتی روسیه به لندن، به بزرگترین چالش در روابط دو كشور پس از پایان جنگ سرد منجر شده است.
اظهارات و واكنشهای تند مقامات روسیه در قبال این موضع انگلیس، نشانگر آنست كه مسكو خود را برای اقدامات متقابل برابر انگلیس آماده می كند. «میخاییل كامنین» سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه این تصمیم انگلیس را اقدامی تحریك آمیز خواند و اعلام كرد: انگلیس باید بداند كه این اقدام بدون پاسخ نخواهد ماند.
مسكو مرگ «لیتویننكو» را یك مساله جنایی می داند و لندن را به تلاش عمدی برای سیاسی كردن این مساله متهم می كند.«آلكساندر لیتویننكو» افسر سابق سازمان امنیت فدرال روسیه و از مخالفان دولت روسیه، در ماه نوامبر (آذرماه) سال گذشته بر اثر مسمومیت ناشی از مواد شیمیایی در لندن جان باخت.دولت و دادستانی انگلیس پس از تحقیقات فراوان، «آندره لوگووی» همكار سابق «لیتویننكو» را به دست داشتن در مرگ وی متهم كرده و از روسیه خواستار تحویل این شخص برای محاكمه شدند.مطبوعات و برخی مقامات غربی نیز مدعی شدند روسیه در حادثه مسمومیت «لیتویننكو» دست داشته است.
واكنش روسیه به این اتهامات و پاسخ منفی به درخواست لندن برای محاكمه «لوگووی»، در ماههای اخیر، باعث تیرگی شدید روابط مسكو و لندن شده بود و با تصمیم اخیر دولت انگلیس به اوج خود رسید.در روزهای نخست پس از مسمومیت و مرگ «لیتویننكو»، دادستانی كل روسیه برای كمك به تحقیقات انگلیس در روشن شدن علت مرگ این افسر سابق سازمان امنیت فدرال روسیه موافقت كرده بود.
یك گروه از كاركنان بخش مبارزه با تروریسم «اسكاتلندیارد» انگلیس نیز با همین هدف به مسكو سفر كردند.رسانه های خبری انگلیس علت مرگ «لیتویننكو» را مسمومیت ناشی از ماده رادیواكتیو «پولوتونیوم » ۲۱۰ عنوان كرده و گفته بودند رد این ماده را در ۱۲ محل در خاك این كشور و در هواپیماهایی كه بیش از ۳۳ هزار مسافر در ماه گذشته جابجا كرده و برخی از آنها بین لندن و مسكو در پرواز بوده اند كشف كرده اند.اگرچه این مساله روابط انگلیس و روسیه را بشدت دچار تنش ساخت ولی باید ریشه درگیریهای سیاسی دو كشور را به اختلافات قدیمی تر آنها مربوط دانست.در واقع مناسبات مسكو و لندن پیش از این مساله نیز باتوجه به پناهندگی چند ناراضی روس به انگلیس و عدم استرداد آنها به روسیه، متشنج بود.
«بوریس برزوفسكی» سرمایه دار فراری روس و «احمد زاكایف» رهبر جدایی طلبان چچن از چند سال پیش در پناهندگی دولت انگلیس بوده و لندن به درخواستهای مكرر مسكو برای استرداد آنها پاسخ منفی داده است.
سه سال پیش نیز به دنبال شناسایی و بازداشت چند تن از كاركنان سفارت انگلیس در مسكو به اتهام جاسوسی، روابط لندن و مسكو به تیرگی گراییده و زمینه اختلافات بعدی را فراهم ساخت.در سال ۲۰۰۴ میلادی، سازمان امنیت فدرال روسیه این شبكه جاسوسی انگلیس را در پوشش سفارت این كشور خنثی كرد ولی به تصمیم «ولادیمیر پوتین» و به منظور حفظ روابط دو كشور افراد دستگیر شده از روسیه اخراج نشدند.
بنابراین، مرگ مشكوك «لیتویننكو» افسر امنیتی ناراضی روسیه در لندن ، آتش اختلافات دیرینه مسكو و لندن را شعله ور ساخت.خرداد ماه امسال زمانی كه لندن از مسكو خواست «آندره لوگووی» را برای محاكمه به این كشور تحویل دهد، با پاسخ منفی روسیه مواجه شد.«مارینا گریدنوا» سخنگوی دادستانی كل روسیه گفته بود: «آندره لوگووی» در صورت اثبات اتهام، تنها در روسیه قابل محاكمه است.وی تاكید كرد طبق بند ۶۱ قانون اساسی روسیه، شهروندان روس به كشورهای دیگر تحویل داده نمی شوند.
سخنگوی دادستانی كل روسیه با اشاره به این كه انگلیس، اسناد مربوط به اتهام شهروند روس را ارایه نداده گفت: دادستانی كل روسیه در صورت دریافت این اسناد، آنها را در چارچوب پرونده مسمومیت «لیتویننكو» بدقت مورد بررسی قرار خواهد داد. «دفتر پیگیری قضایی سلطنتی انگلیس» حكم احضار «آندره لوگووی» را صادر كرده بود.
«لوگووی» خود نیز اتهام وارده از سوی لندن را رد كرده و آن را اقدامی سیاسی خواند.«كن مك دونالد» از مدیران دفتر پیگیری قضایی انگلیس ادعا كرده: لوگووی با استفاده از مواد تشعشع زا، درپاییز سال گذشته دررستورانی در لندن «آلكساندر لیتویننكو» را مسموم كرده و به قتل رسانده است.آندره لوگووی افسر سابق «كا.گ.ب»، در مقابل این اتهام، سرویس ویژه انگلیس «ام.آی-۶ » را به قتل «آلكساندر لیتویننكو» پناهنده روس در انگلیس متهم كرد و گفت: شواهد كافی برای اثبات این اتهام در دست دارد.
وی افزود: «لیتویننكو» و حامی وی «بوریس برزوفسكی» (سرمایه دار روس پناهنده در انگلیس) به استخدام سرویس ام.آی- ۶ انگلیس در آمده بودند.این بازرگان روس با اشاره به دیدارش با لیتویننكو در سال گذشته گفت: لیتویننكو از برزوفسكی و ام.آی- ۶ بخاطر كم توجهی به خود و پرداخت ناكافی بابت خدماتش دلسرد شده بود.
به گفته لوگووی، «ام.آی- ۶» در تلاش برای بدست آوردن مداركی برای رسوا كردن رییس جمهوری روسیه و خانواده اش بودند و به وی پیشنهاد كردند كه به این كار بپردازد.لوگووی همچنین به روابط لیتویننكو و «احمد زاكایف» یكی از رهبران شورشیان چچنی پناهنده در انگلیس اشاره كرد و گفت: لیتویننكو به درخواست زاكایف در استانبول با نمایندگان گروههای شورشی چچنی دیدار كرده و به دره «پانكیسی» در گرجستان هم سفر كرده بود.سفارت انگلیس در مسكو دست داشتن سازمان اطلاعاتی انگلیس در قتل لیتویننكو را رد كرده است.
«سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه در ماههای اخیر در مورد اثرات منفی رویكرد دولت انگلیس در تحقیق پیرامون مرگ «الكساندر لیتویننكو» عامل امنیتی سابق روس هشدار داده بود.وی گفت: انگلیس تلاش می كند از این مساله جنایی برای اهداف سیاسی استفاده كند. «دیوید میلیبند» وزیر امور خارجه انگلیس با اشاره به خودداری روسیه از تحویل «آندره لوگووی» تبعه روس متهم به قتل لیتویننكو به انگلیس گفت: دولت این كشورتصمیم به اخراج چهاردیپلمات سفارت روسیه از لندن گرفته است.
وزارت امور خارجه روسیه، این تصمیم دولت انگلیس را «نشانه تشدید روحیه ضد روسی در محافل انگلیس» كه به دستگاه دیپلماسی لندن انتقال یافته است، توصیف كرد و نسبت به اقدام متقابل هشدار داد.مسكو،اقدام دولت انگلیس را عملی برنامه ریزی شده برای سیاسی كردن مساله مرگ «آلكساندر لیتویننكو» افسر سابق سازمان امنیت فدرال روسیه خواند.
كرملین اعلام كرده قانون اساسی روسیه اجازه تحویل اتباع این كشور را به كشورهای دیگر نمی دهد.وزارت امور خارجه روسیه همچنین از سیاستهای انگلیس در قبال روسیه كه طی چند سال اخیر به شماری از اتباع روس از جمله «بوریس برزوفسكی» سرمایه دار فراری روس و «احمد زاكایف» رهبر شورشیان چچنی پناه داده و از تحویل آنها به روسیه خودداری كرده، انتقاد كرده است.
مقامات لندن برای تحویل گرفتن تبعه روس متهم به قتل «لیتویننكو» از روسیه در خواست كردند این كشور قانون اساسی خود را تغییر دهد تا بتواند «لوگووی» را به لندن اعزام كند.مسكو پس از رد این تقاضا، در مقابل از انگلیس خواست برای پس گرفتن پناهندگی سیاسی «بوریس برزوفسكی» سرمایه دار فراری روس و «احمد زاكایف» رهبر شورشیان چچنی و تحویل آنها به روسیه قانون خود را تغییر دهد.به نظر می رسد در روزهاو ماههای آینده با توجه به اختلافات دیرینه مسكو و لندن و نیز درگیریهای سیاسی غرب با روسیه كه اخیرا با تعلیق معاهده نیروهای متعارف دراروپا از سوی روسیه تشدید شده است، باید شاهد كنشهاو واكنشهای دیگری از دو طرف بود.
آنچه مسلم است اینكه غرب و آمریكا با گسترش دخالتهای خود تحت پوشش دمكراسی و حقوق بشر در امور داخلی روسیه در سال پایانی ریاست جمهوری «ولادیمیر پوتین» و نیز انتخابات آتی دومای این كشور، در تلاش برای تاثیر گذاری بر آینده سیاسی روسیه است.
كارشناسان سیاسی معتقدند حكومت روسیه با درك این واقعیت و احساس نگرانی از فعالیتهای اینچنینی اروپا و آمریكا و تحریك كشورهای همسایه روسیه، قصد مقاومت در قبال این گونه دخالتهای آشكار را دارد.

منبع : روزنامه ابرار