دلایل پیدایش زمین لرزه

از میان نظریات گوناگونی که رد رابطه با منشاء زمین‌لرزه‌ها ارائه شده،نظریه‌ی «بازگشت کشان» از جامعیت بیشتری برخوردار است. براساس این نظریه عامل ایجاد تغییر شکل در سنگها ایجاد شکسگی در آنها و زمین‌لرزه در آنها معمولاً نیروهای افقی جهت‌داری اسنکه در اثر حرکت و جابجایی ورقه‌های سنگ کره ایجاد می‌شود.دربسیاری موارد بر اثر انباشه‌شدن زیاده از حد انرژی در سنگ،حرکاتی در امتداد شکستگی‌ها و گسلهای قبلی موجود در سنگروی می‌دهد و در ضمن رهاشدن انرژی ذخیره‌شده، زمین‌ لرزه‌هایی بهوجود می‌آید، به همین دلیل در زمان بررسی لرزه‌خیزی یک منطقهبایدتاریخچه لرزه‌ا و گسلهای فعال و لرزه‌خیز را مورد بررسی قرارداد.البته باید توجه نمود که یک زمین‌لرزه، تمام طول گسل جابجانمی‌شود بلکه بخشهایی از آن مقاومت می‌نمایند. این بخشهایبه ظاهر فاقد جابجایی نیز ممکن است در زمان دیگریگسیخته شده و زمین‌لرزه‌ای زا به وجود اورند علاوه بر این بر اثرآتش‌فشانها، ریزش سقف غارها و معادن، ایجاد بهمن، برخوردشهابسنگها، فعالیتهای بشری و .... نیز زمین‌لرزه‌هایی ایجادمی‌شود که درصد ناچیزی از زمین‌لرزه‌های معمولاً کوچک را تشکیلمی‌دهند.بسیاری از زمین‌لرزه‌ها با تعدادی حرکات ضعیف‌تر درپیش و پس از حرکت اصلی همراهند که به نامهای پیش‌لرزه و پس‌لرزهخوانده می‌شوند.
● نظریه‌ی بازگشت کشسان
بر طبق این نظریه نیروهای تغییرشکل‌دهنده‌ی فعال پوسته زمین که موجب تغییرشکل صفحه‌ها (خمشدگی، کشیدگی و فشردگی)، اصطحکاک بین صفحه‌های برخوردکننده، گرادیان بالای دما و ... می‌شوند به طرز قابل توجهی در افزایش تنجش نقش دارند این نیروها در قسمتهای سطحی که سنگها رفتار خمیدگی کمتری از خودشان می‌دهند، به تدریج باعث تغییر شکل کشسان سنگها می‌شوند. زمانی که میزان تغییر شکل کشسان از لایه‌ها، به حالت اولیه‌ی خود باز می‌گردند. ترک‌خوردن سنگ معمولاً از نقطه‌ی کانون شروع و با سرعت حدود ۳ کیلومتر بر ثانیه د رامتداد صفحه منتشر می‌شود. به این ترتیب انرژی‌ای که به صورت «تنجش کشسان» در سنگ ذخیره شده بوده به طور ناگهانی آزاد شده و زمین‌لرزه را ایجاد می‌نماید.

منبع : سازمان آموزش و پرورش استان خراسان