هنر همیشه برحق بودن

آرتور شوپنهاور فیلسوف نامدار آلمانی در این كتاب توصیه های عملی نیشداری درباره چگونگی غلبه بر خصم در مجادله بیان می كند. توصیه هایی كه ماكیاولیایی هستند. شوپنهاور معتقد است: «جدل مناقشه آمیز عبارت است از هنر مباحثه به گونه ای كه شخص، فارغ از درستی یا نادرستی موضعش، از آن عقب نشینی نكند.» شوپنهاور در این رساله عمدا از سوفسطائیان یونان باستان تقلید كرده است. او می گوید: «ممكن است به طور عینی حق با كسی باشد، ولی با وجود این، از دید ناظران و گاهی از نظر خودش شكست بخورد. بنابراین خوب است كه بدانیم چگونه در مواردی كه حق با ماست، گرچه به نظر می رسد بدترین استدلال را داریم، بر خصم غلبه كنیم.
ولی این امر مستلزم آن است كه در عین حال بتوانیم حتی وقتی حق با ما نیست، بر خصم چیره شویم.» شوپنهاور در پاسخ به این سئوال كه چگونه ممكن است آدم ها به هنگام بحث فقط در پی پیروزی باشند و به حقیقت اعتنا نكنند، می گوید: «به سادگی» این «دنائت فطری طبیعت بشری است.» این امر نتیجه «نخوت ذاتی» و این واقعیت است كه مردم پیش از سخن گفتن فكر نمی كنند، بلكه پرحرف و فریبكارند آنها به سرعت موضعی اختیار می كنند و از آن پس فارغ از درستی یا نادرستی آن موضع، صرفا به خاطر غرور و خودرایی به آن می چسبند.
نخوت همیشه بر حقیقت غلبه می كند. این فریبكاری، این پافشاری بر سخنی كه حتی به نظر خودمان هم نادرست است، گویای نكته ای است. به عقیده شوپنهاور ما اغلب ابتدا باور داریم كه حق با ماست، ولی سپس به وسیله استدلال خصم در باور خود متزلزل می شویم، و فقط در موعد مقرر درمی یابیم كه از همه این حرف ها گذشته حق با ما بوده است. بنابراین خوب است كه از حرف خود كوتاه نیاییم. بر این اساس سستی عقل و سرسختی اراده ما به طور متقابل از یكدیگر حمایت می كنند.
شوپنهاور وقتی به «هنر همیشه برحق بودن» رجوع می كرد آن را سندی طنزآلود و طعنه آمیز می شمرد، هشداری به وسیله ارائه مثال، نه سرمشقی اخلاقی. بی پردگی محض و نمایان برخی از ترفندهایی كه توصیف می كند حاكی از آن است كه هنگام نگارش این رساله اغلب در پی طعنه و ریشخند بوده است. هیچ كس شوپنهاور را یك ماكیاولیایی اصیل و مبدع هنرهای اهریمنی استدلال فریب كارانه نمی شمارد بلكه این رساله كوچك، عجیب، جالب و جذاب را یكی از نمودهای خودسرانه نبوغ او و موافق با دیگر دیدگاه های فلسفی اش تلقی می كنند.
● خلاصه ۳۸ راه برای پیروزی در هنگامی كه شكست خورده اید:
۱. گستره مصداق را بسط بده
۲. از مشترك های لفظی استفاده كن
۳. گزاره های خاص خصمت را تعمیم بده
۴. دستت را رو نكن
۵. به مقدمات كاذب متوسل شو
۶. چیزی را كه باید به اثبات برسد مسلم فرض كن
۷. با سئوال پیچ كردن اقرار بگیر
۸. خصمت را عصبانی كن
۹. سئوال های انحرافی مطرح كن
۱۰. كسی را كه به سئوال هایت جواب منفی می دهد گول بزن
۱۱. قبول موارد خاص را تعمیم بده
۱۲. استعاره های مناسب با قضیه ات انتخاب كن
۱۳. با رد دلیل نقض موافقت كن
۱۴. به رغم شكست، مدعی پیروزی شو
۱۵. قضیه های ظاهرا بی معنی به كار ببر
۱۶. از آرای خصمت استفاده كن
۱۷. به وسیله وجه فارغ ظریفی از خودت دفاع كن
۱۸. حرفش را قطع كن، توی حرفش بدو، بحث را منحرف كن
۱۹. موضوع را تعمیم بده، سپس علیه آن سخن بگو
۲۰. خودت نتیجه گیری كن
۲۱. با استدلالی به بدی استدلال خودش با او مقابله كن
۲۲. مصادره به مطلوب كن
۲۳. او را وادار به اغراق كن
۲۴. قیاس نادرستی مطرح كن
۲۵. مثال نقض را پیدا كن
۲۶. اوضاع را به سود خود عوض كن
۲۷. عصبانیت نشانه ضعف است
۲۸. حضار را متقاعد كن نه خصم را
۲۹. مسیر بحث را عوض كن
۳۰. به جای دلیل به مرجع متوسل شو
۳۱. این حرف از سطح درك من بالاتر است
۳۲. برنهادش را در مقوله نفرت انگیزی طبقه بندی كن
۳۳. در حرف صادق است، نه در عمل
۳۴. اجازه نده از مخمصه فرار كند
۳۵. اراده از عقل و هوش موثرتر است
۳۶. خصمت را گیج كن
۳۷. یك دلیل نادرست كل موضعش را رد می كند
۳۸. به بحث جنبه شخصی بده، توهین و بددهنی كن.

سمیه صیادی فر
آرتور شوپنهاور
مترجم: عرفان ثابتی
ناشر: ققنوس ۱۳۸۵
۱۳۶ صفحه

منبع : روزنامه شرق