فانتوم، ستون فقرات نیروی هوایی آمریکا در ویتنام

● جنگنده رهگیر F-۴ Phantom
هواپیمای فانتوم اف-۴ یك جنگنده دو موتوره با قابلیت تبدیل به یك بمب افكن بود كه می توانست در هر آب و هوا و جوی به نبرد ادامه دهد. این جنگنده قادر بود که سه نقش تاكتیكی هوایی مهم برتری هوایی، جلوگیری امكان پشتیبانی هوایی، رهگیری و بمب افکن را انجام دهد كه این مشخصه ها را در جنوب شرقی آسیا یعنی در طی جنگ کمر شکن ویتنام نیز به عرصه عمل آورد.
فانتوم اولین پروازش را در ماه می۱۹۵۸ به انجام رسانید.
این جنگنده در حقیقت برای دفاع از ناوگان دریایی آمریكا طراحی شده بود كه نهایتاً در سال ۱۹۶۱ به خدمت در آمد. نیروی هوایی آمریكا فانتوم را برای پشتیبانی هوایی بسته ارزیابی و سرانجام در سال ۱۹۶۲ مدل مخصوص نیروی هوایی آن را به تصویب و تولید رسانید. جنگنده فانتوم II نیروی هوایی آمریكا، موجب به كار گماشتن فانتوم مدل سی نیز شد كه نخستین پروازش را در ۲۷ می ۱۹۶۳ انجام داد و تحویل این محصول در نوامبر ۱۹۶۳ شروع گردید. هواپیمای جنگنده اف-۴ در نقش هوا به زمین دو بمب معمولی می توانست حمل نماید. اف-۴ همچنین قادر به انجام پرواز های شناسایی نیز بوده و در ماموریت متوقف ساختن هواپیماهای دیگر كه به ماموریت راسوی وحشی مشهور بود كاملاً موفق می نمود.
تولید هواپیمای اف-۴ II درسال ۱۹۷۹ بعد از اینكه بیش از پنج هزار فروند فانتوم II تولید گردید، یعنی به تعداد بیش از ۲۶۰۰ فروند برای نیروی هوایی آمریكا، در حدود ۱۲۰۰ فروند برای ناوگان ها و نیروی دریایی و بقیه برای كشورهای دوست كه شامل اسرائیل، ایران، یونان، اسپانیا، تركیه، كره جنوبی، آلمان غربی، استرالیا ژاپن و بالاخره بریتانیای كبیر می شد، تولید پایان یافت.
چنان كه می دانیم از این جنگنده مشهور به شكلی گسترده در جنگ ویتنام استفاده گردید. مدل های بعدی این جنگنده به یاد ماندنی هنوز در فهرست اموال نیروی هوایی آمریكا تا سال ۱۹۹۰ موجود و در حال فعالیت بودند.
فانتوم ها دیگر در خدمت نیروی هوایی آمریكا نمی باشند در حالی كه هنوز در اكثر كشور های دیگر به پرواز در آمده و به خدمت گرفته می شوند. جنگنده اف-۴ مدل سی برای اولین بار در می ۱۹۶۳ به پرواز در آمد و گارد ملی هوایی به پرواز در آوردن اف-۴ سی را در ژانویه ۱۹۷۲ آغاز كرد.
نیروی هوایی آمریكا اولین فانتوم II را در ژوئن ۱۹۷۸ دریافت كرد. مدل اف-۴ دی با تغییرات عمده ای در بالا بردن دقت هدف گیری سلاح ها، به نیروی هوایی در سال ۱۹۶۶، به گارد ملی هوایی در سال ۱۹۷۷ و به مجموعه جنگنده های نیروی هوایی و انبار جنگنده های نیروی هوایی در سال ۱۹۸۰ تحویل گردید. اولین جنگنده اف-۴ ئی در اكتبر ۱۹۶۷ به نیروی هوایی آمریكا تحویل داده شد و متعاقباً گارد ملی هوایی نیز اولین اف-۴ ئی را در سال ۱۹۸۵ و انبار جنگنده های نیروی هوایی در سال ۱۹۸۷ اولین اف-۴ های خود را دریافت داشتند.
این مدل از اف-۴ با یك مخزن سوخت اضافه، لبه حمله باریك برای افزایش قدرت مانور دهی و موتورهای بهبود یافته و یك توپ ۲۰ میلیمتری دو لوله ای داخلی همراه سیستم كنترل آتش بهبود یافته عرضه شد. در سال ۱۹۷۳ اولین هواپیمای مدل اف-۴ ئی همراه سیستم شناسایی هدف برای شناسایی تصویری دوربرد هوایی یا زمینی عرضه گشت.
هر سیستم به طور اساسی یك دوربین تلوزیونی با عدسی كانون متغیر برای شناسایی درست هدف بود و همچنین سیستمی كه پیوتک نامیده می شد، قابلیت شبانه روزی تمام جوی را برای بدست آوردن و تعیین محل كردن اهداف زمینی به وسیله لیزر و سلاح های هدایت شونده به وسیله مادون قرمز را فراهم می آورد. دیگر تغییری كه كه دراین مدل ایجاد شده بود، چند كامپیوتر دیجیتالی جدا بود كه شامل سیستم های شلیك موشك های هوا به هوای سایدوایندر و اسپارو می شد.
به علاوه در مدل های ئی و جی سیستم دیجیتالی ARN-۱۰۱ ناوبری، با سیستم جدید ناوبری LN-۱۲ تعویض شده بود. با معرفی مدل های جدیدتر هواپیما های دیگر بیشتر سیستم های توانای اف-۴ فانتوم و مأموریت های آن نیز محدود شده و و مختص جلوگیری از دفاع هوایی دشمن گردید. سرانجام فانتوم های اف-۴ جی به مركز صد و نودمین اسكادران هواپیماهای بازنشسته تعمیر و نگهداری گارد ملی هوایی آیدائو واگذار گردید و بدین گونه بود که تاریخ این جنگنده ی افسانه ای جهان به پایان رسید.

منبع : هوانوردی ایر