۳۰ اردیبهشت ـ ۲۰ می ـ سالروز شاه شدن «پوراندخت»، به روایت رویدادنگاران کلیسای قسطنطنیه

رویدادنگاران كلیسایی قسطنطنیه ۲۱ مه سال ۶۳۰ میلادی را روزی نوشته اند که درجریان زوال حكومت ساسانیان، پوراندخت دختر خسرو پرویز، شاه ایران شد. حال آنکه سایر مورخان نوشته اند که پوراندخت در سال ۶۳۰ و چند هفته پس از قتل سپهبد شهربراز بر تخت شاهی ایران تکیه زده بود. شهربراز نهم ژوئن سال ۶۳۰ میلادی در تیسفون به قتل رسیده بود. دوران سلطنت پوراندخت بیش از ۱۶ ماه طول نكشید.
پس از بركناری خسرو پرویز، ظرف چند سال ده پادشاه بر ایران حكومت كردند كه ششمین آنان، آذرمیدخت دختر دیگر خسرو پرویز بود. با قتل یزدگرد سوم دهمین شاه این دوران بحرانی، حكومت دودمان ساسانی و همچنین عمر امپراتوری ایران باستان که در معرض حملات نظامی اعراب مسلمان قرار گرفته بود به پایان رسید. بحرانی كه به پایان امپراتوری ایران در سده هفتم میلادی انجامید، نتیجه نابخردی های خسرو پرویز بود كه ژنرالها، سیاستمداران و مردان فكر ایران را كشت، فراری داد و یا رنجانید و خانه نشین ساخت و دست به یك رشته جنگها و كشورگشایی های غیر ضروری و بی حاصل زد، و با این كار ارتش را فرسوده و خزانه را تهی كرد و با اشتباهات داخلی باعث زورگویی هرچه بیشتر ارباب به كشاورز شد و فاصله طبقاتی افزایش یافت و بر نارضایی های مردم افزود.
پوراندخت كه بانویی لایق و با تدبیر بود، با این كه دیگر خیلی دیر شده بود سیاست خارجی و داخلی تازه ای در پیش گرفته بود تا امپراتوری ایران را نجات دهد. وی در دسامبر سال ۶۳۱ میلادی با دولت روم شرقی قرارداد صلح امضاء كرد تا فرصت یابد دست به اصلاحات داخلی بزند.
پوراندخت می دانست كه ایرانیان از جامعه طبقاتی كه به آنان تحمیل شده بود شدیدا ناراضی هستند، قضات از عدالت و انصاف دور شده اند و سران ایالات برای خود اختیارات تازه ای خلق كرده و حتی سكه ضرب كرده اند. برای حل این مسائل بود كه پوراندخت با روم (بیزانس) قرارداد صلح امضاء كرد و دستور رعایت عدالت، بخشودن مالیات عقب افتاده، لغو برتری های طبقاتی و اختیارات اضافی فرمانداران را داده و سكه ملی واحد ضرب كرده بود.
پوراندخت حمله اعراب مسلمان از عربستان را به قلمرو ایران پیش بینی كرده و به فرماندهان ارتش اندرز داده بود كه اختلافات خود و جنگ قدرت را كنار بگذارند و آماده مقابله باشند. مسلمانان تا آن زمان بر سراسر جزیرهٔ العرب مسلط شده بودند. با وجود تصمیمات اصلاحی متعدد، حكومت پوراندخت هم، مانند سایر جانشینان خسرو پرویز دولتی مستعجل بود و اختلافات داخلی و نزاع بر سر قدرت در تیسفون ادامه یافت و ....

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز