۱۹ آبان ـ ۱۰ نوامبر ـ سالروز درگذشت «ویل دورانت» که ایرانیان را مردمانی میهندوست، اندیشمند و باهوش به جهان معرفی کرده است

ویل دورانت مورخ، فیلسوف و نویسنده آمریكایی و مولف «تاریخ تمدن» كه ایرانیان را مردمانی میهندوست، متفكر و باهوش خوانده است پنجم نوامبر سال ۱۹۸۱ در گذشت. وی در سال ۱۸۸۵ به دنیا آمده و ۹۶ سال عمر كرده بود.
او اعتراف كرده است كه بدون زن دلبندش، آریل، موفق به نوشتن تاریخ تمدن چندین جلدی خود نمی شد كه كار تحریر آن نیم قرن طول كشید. اثر او كه جلد به جلد پس از آماده شدن انتشار می یافت جمعا در ۱۷ میلیون نسخه چاپ شده است.
دورانت (ویلیام جیمز دورانت) مطالب كتاب را به «آریل» دیكته می كرد. علاقه این زن و شوهر به هم به قدری بود كه در سال ۱۹۸۱ پس از انتقال دورانت به بیمارستان، آریل از لحظه ای كه از دكتر شنید كه شانس زنده ماندن شوهرش اندك است دیگر لب به غذا نزد تا در گذشت. قلب دورانت نیز پس از این كه شنید آریل فوت شده از حركت باز ماند و به او پیوست و زن و شوهر در یك روز در كنار هم دفن شدند. آریل ۱۳ سال جوانتر از دورانت و قبلا شاگرد او بود.
خانواده آریل از روسیه به آمریكا مهاجرت كرده بودند و هنگام ورود به آمریكا، آریل یك ساله بود.
«دورانت» پیش از نوشتن كتاب تاریح تمدن، كتب تاریخ فلسفه، اصول حكمت و مسائل اجتماعی دوران معاصر را تالیف كرده بود.
دورانت از جوانی به سوسیالیسم به عنوان روشی كه خواهد توانست به برابری انسانها در طول زندگانی و رفاه و سعادت آنان بیانجامد دلبست و بر خلاف نظر مادرش كه مایل بود پسرش كشیش شود به تحصیل تاریخ، فلسفه و ادبیات پرداخت و مدرس شد و سپس به پژوهش و كار تالیف پرداخت.
مردم قدرشناس نام دورانت را كه به دریافت عالیترین نشان آزادی نائل شده و «بنیاد دورانت» به ارتقاء فرهنگ و ادبیات سرگرم است نه تنها برخیابانهای شهرها و مدارس و دانشكده ها گذارده اند بلكه شهرك های متعدد، روزنامه و حتی هتل رشته سخنرانی های دورانت درباره ادبیات ایران در دهه ۱۹۵۰ در دانشگاه كلمبیا، بیش از پیش مردان فكر میهن ما در قرون وسطا را به جهانیان شناسانید. وی یك جلسه تمام، تنها به تفسیر این بیت حافظ پرداخته بود كه گفته است : غلام و بنده آنم كه زیر چرخ كبود ـ زهر چه قید تعلق پذیرد آزاد است .
دورانت درباره فردوسی گفته است كه در میهندوستی، همتای فردوسی به دنیا نخواهد آمد و از این بابت، ایران درجهان سرزمینی منحصر به فرد است.
● مروری برتحریرات او این نكات مهم را به دست می دهد:
تمدن با نظم عمومی آغاز می شود، با آزادی رشد می كند و در هرج و مرج و بی قانونی از میان می رود و من كشف كرده ام كه «آزادی» محصول «نظم» است ؛ ملتی كه از یك آموزش و پرورش خوب و پیشرفته بهره بگیرد به همه چیز خواهد رسید؛ آگر دولتمردان روزهای پیری و ناتوانی خود را بتوانند در نظر بیاورند كمتر به ناتوانان ظلم خواهند كرد؛ مروت یعنی ستم روانداشتن به مغلوب، بركنار شده، شكست خورده و ناتوان؛ تمدن را نمی شود با فتح و غلبه از میان برد؛ تمدن تنها از درون تخریب می شود؛ مدنیت در جامعه با رعایت تساوی حقوق انسانها شكوفا و بارور می شود و تبعیض ریشه آن را می خشكاند. اگر رودخانه تمدن دیواره و سیل گیر نداشته باشد ممكن است ویرانگری كند. مردم برای فرزندانشان به جای مال باید مدنیت به ارث بگذارند؛ برخلاف تصور با دمكراسی تنها نمی توان به پدیده جنگ پایان داد، ولی با مدنیت ممكن است، سلامت ملل مهمتر از ثروت ملل است؛ كمتر سیاستمدار و دولتمردی یافت می شود كه استطاعت «مورالیست» بودن داشته باشد؛ كتاب نویسی لذت بخشترین حرفه ها، موثر ترین كارها و بهترین خدمات است؛ دانش آموخته كسی است كه بداند كه هنوز چیزی نمی داند ....

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز