شرح دیدار نخستین هیات دیپلماتیک دائم ایران درچین (در این روز ۹ اکتبر)

نهم اكتبر سال ۵۱۶ میلادی نخستین سفیر دائمی ایران در چین كه با ۹۰ تن همراهان خود وارد پایتخت این كشور شده بود طی تشریفات مفصلی نامه خود را به وودی Wudi امپراتور تسلیم و همرانش را معرفی كرد. درمیان همراهان سفیر ؛ یك موبد زرتشتی، ۲۱ نظامی، سه دیپترتار(دفتردار ـ یا منشی) ، ۴ مترجم، دو معمار و ... دیده می شدند. این نخستین بار بود كه ایران با یك هیات دیپلماتیك، روحانی به یك كشور بیگانه می فرستاد، زیرا دولت وقت ایران در صدد تحمیل دین ایرانیان به ملل دیگر نبود.
سفیر ایران به امپراتور چین توضیح داد كه معماران برای ساختن بنای سفارتخانه و نظامیان برای محافظت از جان هیات دیپلماتیك، و موبد نیز برای اجرای آیین های دینی برای اعضای هیات با او آمده اند و اضافه كرد از آنجاكه «سفارتخانه» قلمرو ایران بشمار خواهد آمد، ما نمی توانیم نگهبانی از آن را به خارجی بسپاریم.
سفیر ایران به امپراتور چین گفت كه بعد از قسطنطیه (پایتخت روم شرقی) ، این دومین هیات دیپلماتیك ایران در یك كشور خارجی خواهد بود و افزود كه از زمان «قباد ساسانی»، بودائیان در ایران خاوری (افغانستان امروز) آزادی مذهبی به دست آورده اند، زیرا كه همسر قباد، دختر رئیس هون ها، آیین بودایی داشت.
«دواگرلینك» همسر امپراتور و قائم مقام او كه در مراسم حضور داشت ابراز تمایل به بحث و گفتگو با موبد كرد.
نوشته های دیگر حكایت دارد كه همسر امپراتور پس از چند جلسه بحث با موبد اعزامی، با این که شاخه ای از بودائیسم موسوم به «ماهایانا Mahayana » در پایتخت چین (در آن زمان شهر لوایانگLuoyang) پیروان فراوان داشت، شیفته آیین زرتشت شد و موبد اجازه ترویج آن را در چین و ایجاد معبد و آتشكده یافت و ظرف ۱۵ سال چهار آتشكده در چین ساخته شد. ساختمان سفارت نیز ظرف سه سال بپایان رسید. رفتار دوستانه چینیان نسبت به ایرانیان سبب شد كه در سده بعد گروهی از ایرانیان به چین هم مهاجرت كنند.
یزدگرد سوم آخرین شاه ساسانی ایران پس از عقب نشینی از برابر اعراب مسلمان و استقرار در خراسان، از امپراتور چین استمداد کرد که اجابت نشد. با و جود این، فیروز پسر یزدگرد سوم به چین رفت تا با جمع آوری نیرو از پیشروی اعراب در شرق ایران جلوگیری كند که موفق نشد و با دست خالی به ایران خاوری بازگشت و .... (شرح کارهای فیروز در موقع خود آمده است).

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز