بحث ترک اعتیاد زنان باردار راه رفتن روی لبه تیغ است

هرچند که سریال‌های ماه مبارک رمضان امسال، چنگی به دل نمی‌زد اما سریال روز حسرت به دلیل داشتن داستان تقریبا غیرتکراری و البته بدون در نظر گرفتن دنیای عجیب و غریب آن توجه بسیاری از بینندگان را به خود جلب کرد. نقش فریده با بازی مهراوه شریفی‌نیا از جمله نقش‌های قابل توجه این مجموعه تلویزیونی بود. نقش مادری که به دلیل عشق به فرزند درون شکم خود، مصرف مواد مخدر را به یک‌باره کنار گذاشت. به این بهانه گفتگویی انجام داده‌ایم با دکتر محمدرضا فیاض نوری، مسوول کلینیک متادون مرکز ملی مطالعات اعتیاد، درباره اعتیاد مادران باردار و شیوه‌های مناسب ترک اعتیاد برای آنها....
▪ آقای دکتر! اعتیاد به مواد مخدر در خانم‌ها چه قدر شایع است؟
ـ باید گفت شیوع وابستگی به مواد مخدر در خانم‌ها بسیار کمتر از آقایان است و برآوردهای متعدد، میزان مراجعه خانم‌ها برای درمان وابستگی به موادمخدر را در کلینیک‌های درمانی بین ۵ تا ۱۰ درصد کل مراجعین تخمین می‌زنند. از طرف دیگر، به دلایل گوناگون مانند نقش مهم خانم‌ها در اجتماع و خانواده و تربیت افراد نسل بعد،‌ بارداری و زایمان و حفظ سلامت مادر و نوزاد، ویژگی‌های شخصیتی خانم‌ها و... باید توجه بیشتری به اعتیاد در خانم‌ها صورت گیرد.
▪ به بارداری و اعتیاد اشاره کردید. مصرف موادمخدر در حین بارداری تا چه میزان سلامت مادر و جنین را به خطر می‌اندازد؟
ـ در بسیاری از مواقع خانمی که موادمخدر مصرف می‌کند، متوجه می‌شود که باردار است و یا خانمی که تحت درمان است از بارداری خود اطلاع پیدا می‌کند. حال سوال این است که چه باید کرد؟ اگر مادر به مصرف مواد خود ادامه دهد مواد از جفت رد می‌شود و به جنین می‌رسد و بنا به ماهی که خانم بادرار در آن قرار دارد، جنین هم ممکن است به مواد وابسته شود. خانم بارداری که مواد مصرف می‌کند در حقیقت هم به خود و هم به فرزند درون رحم خود آسیب می‌رساند البته تحقیقات نشان می‌دهد که نوزادان به دنیا آمده از مادران معتاد در معرض خطر ابتلا به نشانگان مرگ ناگهانی نوزاد قرار دارند.
▪ در این موارد چه باید کرد؟
ـ توجه داشته باشید که مصرف مواد را در دوران بارداری توصیه نمی‌کنیم و از طرف دیگر با قطع مصرف خودسرانه موادمخدر در این دوران نیز به شدت مخالفیم زیرا حالت ترک و استرس‌های ناشی از آن در بسیاری از موارد از مادر به جنین منتقل می‌شود و می‌تواند در رشد و تکامل وی اختلال ایجاد کند و حتی سقط جنین را در پی داشته باشد اما یک درمان کاملا نگهدارنده می‌تواند تا میزان زیادی از احتمال بروز بیماری‌ها یا حتی مرگ در مادر یا جنین بکاهد.
▪ بیشتر توضیح می‌دهید؟
ـ از اوایل دهه ۸۰ میلادی کارشناسان، درمان نگهدارنده متادون را برای خانم‌های باردار که موادمخدر مصرف می‌کنند، پیشنهاد کردند زیرا این نوع درمان می‌تواند موجب کاهش سوء مصرف مواد و یا سایر داروهای مضر برای جنین شود و احتمال زایمان یک کودک سالم را افزایش دهد. درواقع کمک به رهایی از شیوه اعتیادگونه و همواره به دنبال مواد بودن، ‌کاهش خطر‌ ابتلا به بیماری‌های ایدز، هپاتیت و سایر عفونت‌ها، جلوگیری از تغییرات شدید سطح دارو در بدن که می‌تواند سبب بروز حالات ترک در جنین شود،‌ بهبود تغذیه مادر که به دنبال آن موجب زایمان نوزاد سالم‌تر و وزن بالاتر شود و در نهایت کاهش مشکلات پزشکی پیش و پس از زایمان، از جمله مزایای ثابت شده متادون درمانی در خانم‌های باردار است.
▪ اثرات درمان روی نوزاد چگونه است؟
ـ وزن نوزاد متولد شده کمی کمتر از سایر نوزادان خواهد بود البته این مشکل موقتی است و با افزایش مراقبت و تغذیه مناسب می‌توان از آن پیشگیری کرد. درضمن به دلیل عبور متادون از طریق جفت به جنین، شاهد بروز برخی علایم ترک در نوزادان به ویژه در روزهای اول پس از تولد خواهیم بود که این حالات خفیف بوده و با دستورالعمل‌های پزشک بهبود می‌یابد و مصرف متادون هیچ عارضه طولانی‌مدتی برای نوزاد ایجاد نمی‌کند حتی مادر می‌تواند به راحتی به کودک خود شیر بدهد.
▪ پس یک مادر باردار معتاد حتما باید تحت نظر یک پزشک قرار گیرد و نمی‌تواند مصرف مواد را به یک‌باره کنار بگذارد؟ اما در سریال روز حسرت این‌گونه نبود!
ـ بله، حتی ما در این مجموعه تلویزیونی شاهد مصرف داروهای ضددرد برای تخفیف علایم ترک بودیم که ما با این مساله هم در ترک اعتیاد به شدت مخالفیم زیرا علاوه بر آنکه مصرف و قطع خودسرانه موادمخدر در دوران بارداری بسیار نادرست و خطرناک است مصرف هرگونه دارو، مکمل و حتی ویتامین بدون تجویز پزشک می‌تواند صدمات غیرقابل جبرانی را برای جنین و مادر در پی داشته باشد. به همین دلیل به هیچ عنوان یک مادر باردار نباید به صورت خودسرانه مصرف مواد را کنار بگذارد و یا مثل قبل به اعتیاد خود ادامه دهد و توصیه ما این است که به محض اینکه یک خانم معتاد به بارداری خود پی برد بلافاصله به یک پزشک مراجعه کند.
▪ آیا متادون در دردهای زایمانی تاثیری دارد؟
ـ حتی در زمانی که مادر در بیمارستان بستری می‌شود باید متادون را دریافت کند. اگرچه متادون یک داروی ضد درد است ولی بدن مادر نسبت به اثر ضددرد آن مقاوم شده است و این یعنی که مادرتحت درمان با متادون نگهدارنده مانند سایر مادران، ‌درد زایمان را حس می‌کند و حتی گاهی هنگام وضع‌حمل به تجویز داروی ضددرد نیاز است. در عین حال مصرف متادون پس از زایمان نیز باید ادامه یابد و فقط ممکن است دوز آن تغییر کند.

پریسا اصولی

منبع : روزنامه سلامت