تجربه انتخابات ترکیه

در جوامع مردم سالار که اداره جامعه به عنوان یکی از بدیهی ترین حقوق شهروندی افراد جامعه به رسمیت شناخته شده است، اداره کنندگان جامعه در قوای مختلف از جمله رئیس جمهور، اعضای پارلمان، شورای شهر و... با رای مردم انتخاب می شوند، امانتداری دولت ها در برگزاری انتخابات بدون شائبه جانبداری از جریان و افراد خاص و رعایت اصل بی طرفی یکی از مسائل مهم و اساسی به حساب می آید که در مشروعیت یا عدم مشروعیت کسانی که انتخاب می شوند، تاثیرگذار است.
ایجاد اعتماد در بین احزاب و شهروندان و نداشتن هیچ گونه دلواپسی، دغدغه و نگرانی در برگزاری انتخابات آزاد، رقابتی و عادلانه به نحوی که نه قبل از برگزاری انتخابات و نه بعد از آن دولت متهم به زیر پا گذاشتن این اصول نشود یکی از دلایل مهم پذیرش دموکراسی از سوی دولتمردان شمرده می شود.
علاوه بر آنچه گذشت برگزاری انتخابات به شیوه یی که رقبا و طرفداران آنها نتوانند دخالت های ناروا نظیر دادن آرای تکراری با تبانی با اعضای صندوق یا پاک کردن مهر شناسنامه با مواد شیمیایی، استفاده از شناسنامه غیر برای رای دادن، سوءاستفاده از تعرفه های اخذ رای و ریختن آنها به صندوق ها با اسامی موهوم، تغییر تاریخ تولد در شناسنامه های افراد خردسال، خرید و فروش شناسنامه و...یکی از تکالیف است که بر دوش متولیان برگزاری انتخابات است و باید شیوه برگزاری انتخابات به نحوی ساماندهی و نهادینه شود که امکان وقوع چنین تخلفاتی به حداقل ممکن برسد.
انتخابات پارلمانی ترکیه که به دلیل انتخاب رئیس جمهور به وسیله پارلمان و الزام تعیین اعضای هیات دولت از میان اعضای پارلمان از اهمیت ویژه یی برخوردار است و در تاریخ ۲۲ جولای ۳۱ تیرماه گذشته برگزار شد و نگارنده این سطور از سوی خانه احزاب ایران به دعوت یکی از دانشگاه های ترکیه از نزدیک شاهد برگزاری آن بود، الگوی مناسبی از نظر شیوه اجرای انتخابات است که به رغم عدم استفاده از تکنولوژی نوین در برگزاری، هیچ گونه شائبه یی را برای احزاب رقیب برای زیر سوال بردن نتیجه انتخابات، با وجود پیروزی شگفت آور حزب حاکم (عدالت و توسعه) ایجاد نکرد.
در کشور ترکیه ستاد انتخابات زیر نظر شخص رئیس جمهور است و احزاب نظارت بر انتخابات را به عهده دارند. چهار ماه قبل از برگزاری انتخابات شهروندان فرصت دارند که اعلام کنند در کدام منطقه می خواهند رای خود را به صندوق بریزند، نامه یی برای آنها ارسال و شماره صندوق اخذ رای و نشانی دقیق آن را که برای رای دادن به آن مراجعه می کنند، برای آنها ارسال می شود. برای هر صندوق رای ۴۰۰ نفر در نظر گرفته شده که باید رای خود را به آن صندوق بریزند و لیست مشخصات دقیق این افراد در اختیار اعضای صندوق است.
در هر محل اخذ رای هم تعداد زیادی صندوق در نظر گرفته شده است. مثلاً در یکی از مناطق جنوب شهر استانبول در محل رای گیری ۳۶ صندوق اخذ رای پیش بینی شده بود که در کلاس های مختلف مستقر شده بودند، شهروندان به صندوقی که برای ریختن رای آنها تعیین شده بود مراجعه و اعضای صندوق با ملاحظه لیست افرادی که در اختیار داشتند و پیدا کردن نام مراجعه کننده و ملاحظه کارت ملی آنها در قبال امضا در جلوی نام و مشخصات شان برگ رای را به آنها تحویل می دادند و آنها نیز بعد از مهر زدن در ذیل نام و آرم هر یک از احزابی که می خواستند به آنها رای دهند آن را در پاکتی قرار داده و به صندوق رای می ریختند و پشت انگشت سبابه آنها با جوهری آغشته می شد که تا بیش از یک هفته به جا می ماند، به طوری که یکی از اعضای هیات که انگشتش را به این رنگ آغشته کرد تا پس از مراجعت به ایران و شرکت در جلسه شورای مرکزی خانه احزاب هنوز آثارش باقی بود. شمارش آرا نیز به سرعت به وسیله اعضای صندوق و با نظارت نمایندگان احزاب انجام و صورت جلسه می شد و در فرصت کوتاهی پس از برگزاری اعلام می شد، به نحوی که چند ساعت پس از پایان اخذ رای شبکه های تلویزیونی نتیجه آرا را اعلام می کردند.
این شیوه اخذ رای، به رغم دستی بودن و عدم استفاده از شیوه های نوین، اعتماد شهروندان و احزاب ترکیه را به خود جلب کرده است، به طوری که روزهای قبل از برگزاری انتخابات در دیدارهایی که با چهره های شاخص احزاب مختلف ترکیه داشتیم، هیچ کدام کوچک ترین دغدغه و نگرانی از جابه جا شدن آرا نداشتند و پس از اتمام انتخابات نیز هیچ کدام نتیجه آن را زیر سوال نبردند و جالب اینکه به رغم برگزاری انتخابات در تابستان که برخی احزاب مخالف مطرح می کردند که به دلیل تعطیلات تابستانی و مسافرت شهروندان به خارج از کشور یا شهرهای ساحلی ترکیه، انتخابات با اقبال مواجه نخواهد شد، ۸۹ درصد حائزان شرایط در این انتخابات شرکت داشتند.

ابراهیم امینی

منبع : روزنامه اعتماد