به جای توسل به زور، با جهان گفت و گو کنید

● توصیه های کیسینجر، برژینسکی و اسکوکرافت به دولت امریکا
«لازم است امریکا در سیاست های خود تجدید نظر کند و راه تعامل و گفت و گو به جای توسل به زور را در قبال کشورها پیش گیرد». این جمله اظهارنظر مشترک سه تن از چهره های برجسته پیشین سیاست خارجی امریکا است که خطاب به رئیس جمهوری آتی امریکا پس از جرج بوش پسر ایراد کرده اند.
«هنری کیسینجر» وزیر خارجه امریکا در دوران ریاست جمهوری ریچارد نیکسون و جرالد فورد، «زبیگنیو برژینسکی» مشاور امنیت ملی امریکا در دوران ریاست جمهوری جیمی کارتر و «برند اسکوکرافت» مشاور امنیت ملی امریکا در دوران ریاست جمهوری جرالد فورد و جرج بوش پدر در پیام مشترکی به رئیس جمهوری آینده امریکا از هر یک از دو حزب دموکرات یا جمهوریخواه که باشد تاکید کرده اند؛ درجهانی که اساساً در حال دگرگونی است، امریکا نیازمند انعطاف پذیری بیشتر و استفاده کمتر از زور و همچنین آمادگی بیشتر برای گفت و گو و تعامل با کشورهای دیگر است.
عدم استفاده از زور و گرایش به سمت گفت و گو یک اصل اجتناب ناپذیر در عصر کنونی است اما آنچه امریکا طی ۶ سال گذشته انجام داده، عکس این قضیه بوده است. این سه مقام برجسته پیشین امریکا که در عرصه بین الملل از صاحبنظران مشهور هستند معتقدند رویکرد به سمت گفت و گو تنها برای بهبود چهره امریکا نیست بلکه از این طریق است که می توان قواعد و فرصت های جدید در بازی بین المللی را بهتر درک کرد. کیسینجر می گوید؛ نظام موجود بین الملل به دلیل قدرت رو به رشد نظام های ملی گرا، چنان در حال تغییر و تحول است که طی صدها سال گذشته تصور چنین تحولاتی هم به ذهن خطور نمی کرد.
امریکایی ها باید درک کنند که ما در آغاز راهی طولانی برای سازگاری و تعامل با جامعه بین الملل هستیم. برژینسکی هم تغییر و تحولات سریع درعرصه بین المللی را بیداری سیاسی جهانی توصیف می کند و می گوید؛ جهان بیش از پیش در اضطراب و نگرانی به سر می برد. جهان آرمان هایی دارد که تحقق آن به سهولت امکان پذیر نیست و اگر امریکا می خواهد همچنان قدرت برتر جهان باقی بماند باید خود را با این آرمان های سیاسی زنده و جدید سازگار کند زیرا آرمان های جدید جهانی کاملاً با آنچه در گذشته یی نه چندان دور وجود داشت متفاوت است. اسکوکرافت نیز می گوید؛ در این جهان جدید که کاملاً با گذشته متفاوت است، معیارهای سنتی استفاده از زور دیگر کاربرد ندارد. در عصر کنونی، مشکلات کشورها از مرزهای ملی آنها فراتر رفته و بازیگران جدیدی با افکار و روش های جدید ظهور کرده اند که ضرورت چگونگی تعامل با آنها احساس می شود.
کیسینجر، برژینسکی و اسکوکرافت که هر سه از تحلیلگران برجسته مرکز مطالعات استراتژیک بین المللی در واشنگتن هستند درباره عراق پیش از حمله امریکا در سال ۲۰۰۳ دیدگاه های متفاوتی داشتند اما اکنون هر سه آنها در این خصوص نیز متفق القولند.
برژینسکی در میان مسوولان پیشین امریکا از منتقدان و مخالفان شدید جنگ محسوب می شد. اسکوکرافت اما اگرچه از مخالفان جنگ عراق بود و نومحافظه کاران را به شدت مورد انتقاد قرار می داد همچنان در زمره افراد مورد اعتماد خانواده بوش باقی ماند.
کیسینجر نیز از حامیان جنگ عراق بود و به بوش و کاندولیزا رایس که قبل از جنگ عراق مشاور امنیت ملی دولت امریکا بود مشورت می داد. این مواضع سه سیاستمدار و دیپلمات کهنه کار امریکایی قبل از جنگ عراق بود، اما اکنون و پس از گذشت چهار سال از جنگ عراق و باتلاقی که برای امریکا در آن سرزمین شکل گرفته است هر سه آنها همان سیاست هایی را به رئیس جمهوری آینده امریکا در مساله عراق پیشنهاد می کنند که در سطور قبلی در خصوص مسائل جهانی پیشنهاد کردند.
این سه تحلیلگر البته با اندکی ژرف نگری، آنچه را که در مساله عراق به رئیس جمهور آینده پیشنهاد می کنند، امریکای پس از خروج از عراق است. آنها یکصدا تاکید می کنند که زمان آن فرا رسیده که امریکا برای خروج راحت از عراق و دوره پس از آن که احتمال می رود بسیار دشوارتر از دوره حضور امریکا در عراق برای واشنگتن باشد، به گفت وگو با بسیاری کشورهای جهان که می توانند در این چارچوب مثبت واقع شوند روی آورد. آنها به رئیس جمهوری آینده تاکید می کنند که چنین گفت وگویی به صورت گسترده، منظم و بر اساس برنامه در دستور کار دولت آتی امریکا قرار گیرد.
اسکوکرافت از رئیس جمهوری آینده می خواهد پس از انتخاب به این منصب در پشت تریبون عمومی قرار گیرد و خطاب به جهانیان اعلام کند که «ما نیز جزیی از جهان هستیم و خواهان همکاری با جهان می باشیم. ما قدرت سلطه گری در جهان نیستیم و نمی خواهیم دیگران پشت سر ما قرار گیرند.» برژینسکی هم اظهارنظری مشابه می کند و می گوید؛ رئیس جمهوری آینده امریکا باید به جامعه بین الملل بگوید که امریکا می خواهد بخشی از حل و فصل جهانی باشد نه بخشی از مشکلات آن. رئیس جمهوری آینده باید اعلام کند که امریکا در بحث مربوط به راه های تحقق کرامتی که انسان در جهان امروز در تلاش برای به دست آوردن آن است، مشارکت خواهد کرد.
کیسینجر نیز همان مواضع دو شخصیت دیگر را بازگو می کند و می گوید؛ رئیس جمهوری آینده امریکا باید اعلام کند که با کشورهای دیگر در هر کاری که می خواهد انجام دهد رایزنی می کند و نباید تظاهر کند که به همه آنچه می خواسته رسیده است و بر همین منوال این حق را به خود بدهد که به تنهایی و بدون مشورت با دیگران هر آنچه دلش می خواهد انجام دهد.
این سه تحلیلگر برجسته همچنین معتقدند که امریکا نباید تنها با دوستان و هم پیمانان خود وارد گفت وگو شود بلکه با دشمنان احتمالی همچون ایران نیز گفت وگو کند. کیسینجر می گوید؛ ما باید دست کم تلاش کنیم مذاکراتی آرام و بدون حاشیه با یکی از مسوولان بلندپایه ایران به عمل آوریم تا بتوانیم دیدگاه خودمان را برای آنها مشخص کنیم.
برژینسکی نیز می گوید؛ با روسیه نیز باید گفت وگوی سازنده را به جای تبلیغات سوء مدنظر قرار دهیم و در اختلافات موجود با این کشور مبالغه نکنیم. اسکوکرافت هم معتقد است با چینی ها هم باید به طور سازنده تعامل کرد تا شاهد جهانی با ثبات باشیم. لازم به ذکر است این سه سیاستمدار برجسته و کهنه کار امریکا در تدوین سیاست خارجی این کشور طی پنج سال گذشته به میزان زیادی تاثیرگذار بوده اند، اگرچه برخلاف دولت بوش که همواره نخستین گزینه را در عرصه بین الملل به استفاده از زور اختصاص داده است، استفاده از زور را به عنوان آخرین گزینه پیشنهاد می کنند و همچنان بر راه تعامل و گفت وگو تاکید می ورزند.

نادر مازوجی

منبع : روزنامه اعتماد