تاریخ ترور

مردی از تاریکی بیرون می آید (و جالب اینکه همیشه «یک مرد» از تاریکی بیرون می آید،)، در لحظه ای که هیچ کس انتظار ندارد اسلحه اش را از جیب داخل بارانی بلندش بیرون می آورد و آتش،بزرگ ترین مشکل کریس هالینگتون در تحلیل آنچه خودش را «آدمکش شناسی» می نامد همین تیپ ثابت و مشابه هم قاتلان او است.
«چگونه کشتن» اما یک تحلیل خشک جامعه شناسانه از قتل های سیاسی نیست. این اثر را بیشتر می توان تاریخچه ای دانست از شخصیت هایی که در اواخر قرن بیست هدف گلوله قرار گرفته اند. نگارنده در هر فصل به یکی از این افراد مشهور اشاره می کند؛ جان اف کندی، جان لنون، مارتین لوترکینگ و پاپ ژان پل دوم از شناخته شده ترین شخصیت هایی اند که حادثه قتل شان مورد بحث قرار می گیرد. هر فصل شخصیت منفی خاص خود را دارد؛ برخی موفق و برخی شکست خورده - اما ترور در قالب، موقعیت و افراد دیگری بی رحمانه ادامه می یابد.
طبیعتاً راهکارهایی هم اندیشیده شده اند (به عنوان نمونه اختراع جلیقه ضدگلوله که اکنون تبدیل به وسیله حفاظتی جاافتاده ای شده است). از سوی دیگر ممکن است به نظر برسد سیاستمداران همیشه از پشت دیوارهای ضخیم سخن می گویند و سوار اتومبیل هایی با شیشه های ضدگلوله می شوند، اما باز هم ناچارند با مردم (آنها که به قدرت رای می دهند یا می خواهند بدهند) ارتباط نزدیک برقرار کنند.
پس از ترور بابی کندی و قتل جورج والاس، سرویس مخفی امریکا تصمیم گرفت از همه کاندیداهای ریاست جمهوری این کشور حفاظت کند اما حقیقت این است که در برابر قاتلان مصممی که ابایی از دستگیر شدن ندارند یا حتی مایلند دستگیر شوند، دفاع معنی نخواهد داشت.
ترورهای عصر مدرن را می توان محصول مشترک سربرآوردن رادیکالیسم انقلابی و همزمان با آن، پیشرفت های حاصل شده در زمینه تولید موادمنفجره و سلاح دانست. اکنون هر کسی می تواند در کمین دیگری بنشیند، به او نزدیک شود و بی هیچ توضیح و اخطاری خشونت انباشته اش را به وی نثار کند. متاسفانه هالینگتون در روایت تاریخ آن را از زمان های دورتر پس نگرفته، بلکه به حوادث نزدیک کفایت کرده و داستان را از زمان جنگ سرد آغاز کرده است.
تنش و نگرانی فعلی که در مورد ظاهر شدن سیاستمردان و وابستگان سلطنت در میان مردم وجود دارد، به زمانی برمی گردد که آنارشیست ها با بمب هایشان به تزارها و نخست وزیرها حمله می کردند. حتی شاید بتوان گفت از همان جا بود که چنین قتل هایی این توانایی را یافتند که جهت حرکت تاریخ را تغییر دهند. به عنوان نمونه می توان به قتل دوک اعظم فرانتس فردیناند درسارایوو اشاره کرد که جرقه های جنگ جهانی اول با آن زده شد.
در کنار اسامی مشهوری که به آنها اشاره شد، نام هایی نیز به چشم می خورد که کمتر شناخته شده اند؛ از جمله «دریک کوتسی» رئیس یک جوخه مرگ در دهه ۱۹۸۰ در جنوب آفریقا، فرانسیسکو گیولینو که با یک چتر سمی در ۱۹۷۸ به جورجی مارکوف (از مخالفان رژیم حاکم در بلغارستان) حمله کرد (سرویس مخفی بلغارستان حامی این ترور بود)، یا ژوزف پل فرانکلیس که اقدام به حمله های زنجیره ای به زوج هایی با نژادهای غیرهمسان می کرد.
از نمونه های عمده در کتاب پاتریس لومومبا نخست وزیر کنگو است که با نقشه مشترک سیا و دولت بلژیک در سال ۱۹۶۱ بی رحمانه کشته شد. منافع عمده اقتصادی - تجاری، رقابت های مربوط به جنگ سرد در آفریقا و بی میلی قدرت های استعماری از دست برداشتن از منافع شان در منطقه مسائلی بودند که نقش عمده ای در قتل لومومبا داشتند.
هالینگتون در نمایش چگونه له شدن «فرد» در زیر چرخ های تاریخ کاملاً موفق است و به خوبی ضعف و قوت دولت ها را در سازماندهی «ترور» برمی شمرد. نقل چگونگی ثبت نام صدام حسین به عنوان یک تروریست که با همکاری نیروهای مصری و امریکایی نخست وزیر متمایل به شوروی عراق را برانداخت، از موارد تاثیرگذار کتاب است.
هالینگتون در بخش هایی از کتاب، اشاره ای کوتاه به انواع متفاوتی از ترور و قتل می کند، اما علاقه اصلی اش آدمکشان تنهایی هستند که مستقل عمل می کنند و اغلب چشمگیرترین طعمه ها را برمی گزینند. هالینگتون در یافتن دلیل از در مخالفت با «تئوری توطئه» برمی آید و اعتقاد فزاینده جامعه به آن را به چالش می کشد و در مقابل اسطوره «رانده شده انتقام جو» را جایگزین آن می سازد.
نگارنده لیست بلند بالایی از بازنده های تک و تنها جلو چشم خواننده اش قرار می دهد که بسیاری از آنها از هوش چندان بالایی برخوردار نیستند. برخی از آنها در اقدام شان تحت تاثیر ایده های گنگ سیاسی هستند و بسیاری تنها برای وصل کردن نام شان به آخرین فصل زندگی قربانی معروف شان دست به قتل می زنند - «سیهان سیهان» قاتل رابرت کندی از این دست افراد بود.
هالینگتون معتقد است گرچه قتل هایی که پشتیبان دولتی دارند اغلب نتایج آشوب آفرین و ناخواسته ای به بار می آورند اما، قتل مقامات سیاسی اغلب دامنه ای فراتر از اهداف اقدام کنندگان می یابد. آنچه قطعی است این است که ترور، پس از چند لحظه مختصر آرامش آشوب و تنش بسیاری به بار می آورد.
کتاب «چگونه کشتن» را «کریس هالینگتون» در ۴۰۰ صفحه نگاشته و انتشارات «راندوم هاوس» در سال ۲۰۰۷ به چاپ رسانده است.

مهدیس امیری

منبع : روزنامه شرق