بازار سرمایه و ضرورت های جدید اطلاع رسانی

چه قرار باشد اطلاع رسانی بازار سرمایه به گونه ای باشد که عموم سهامداران به صورت یکسان و هم زمان بتوانند از این اطلاعات استفاده کنند،ناچار هستیم در پی یافتن راهکارهایی باشیم که بتواند پاسخ گوی این نیاز باشد.گزارشات حسابرسی سنتی و همچنین صورت های مالی که صرفا در قالب یک صورت مالی نمونه تهیه و ارایه شوند به خودی خود فاقد ارزش لازم جهت تصمیم گیری و چگونگی عملکرد هیئت مدیره می باشد به خصوص پس از حوادث تقلب آمیز و خانمان برانداز "انرون" و " ورلد کام" در آمریکا و شرکت "پارمالات" در ایتالیا موضوع بازنگری مجدد استانداردهای حسابداری و حسابرسی همچنین چگونگی افشای اطلاعات در صورت های مالی در دستور کار کمیسیون سازمان بورس اوراق بهادار آمریکا، فدراسیون بین المللی حسابداران،اتحادیه اقتصاد اروپا و ... قرار گرفته است.
بازار سرمایه ایران پس از سال ۱۳۶۸ به بعد دچار نوسان های خاص بوده به طوری که دوره تحرک ۱۳۸۱ ---۱۳۷۶ و دوره شتاب ۱۳۸۳ -- ۱۳۸۱ در حال حاضر حجم سهام مورد معامله پذیرفته شده در بورس را به رقمی حدود ۵۰میلیارد دلار رسانده است.بررسی اجمالی گزارشات حسابرسی و صورت های مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس طی این دو دوره نشان دهنده نکات قابل توجه ذیل بوده است:
الف) شرکت های مادر(هلدینگ) از ارایه صورت های مالی تلفیقی خودداری می کنند و در چنین شرایطی اتکای به صورت های شرکت مادر بدون تلفیق عملا عبث و بیهوده خواهد بود
ب) گزارشات حسابرسی در عبارات "کلی گویی استاندارد" متوقف شده و تکنییک های خاص حسابرسی در جهان کنونی کمتر مورد استفاده قرار می گیرد
پ) شرکت های سرمایه گذاری(هلدینگ)با تشکیل شرکت های زیر مجموعه ای که بعضا خارج از بورس هستند به معاملات درون گروهی و به ویژه معاملات سهام روی آورده که بازرسی و حسابرسی این شرکت ها نیز عموما به کارمندان آن ها واگذار شده است.
ت) شرکت های تولیدی برای جبران کمبود سود سهام به معاملات خرید و فروش سهام شرکت های درون گروهی روی آورده و با جابه جایی سهام به شکل قراردادهای قابل اقاله عملا سودهای واهی ارایه و تقسیم می کنند و یا بعضا سود این شرکت ها عملا سودهای واهی ارایه و تقسیم می کنند و یا بعضا سود این شرکت ها عملا از درآمدهای غیر عملیاتی تامین می شود. به طوری که در چند سال گذشته این شرکت ها از یک سو از منابع بانکی تسهیلات اخذ و یا همان تسهیلات به خرید سهام و معاملات بازار سرمایه روی آورده اند که این امر نشان دهنده دور شدن شرکت های بورسی از فعالیت اصلی خود و سهم بازی شده است
ث) پرداخت ها به اعضای هیئت مدیره شرکت ها ناروشن و در بخش های مختلف مستتر است.به نظر می رسد بورس باید شرکت های پذیرفته شده در بورس را وادار نماید پرداخت های به اعضای هئیت مدیره و بازرسان را به تفکیک در یک بند نمایش دهند و کلیه پرداخت های انجام شده به هیئت مدیره شرکت ها را تحت عنوان حقوق و مزایا، اضافه کاری،پاداش ... و وام نمایش دهند
ج) در ترکیب اعضای هیئت مدیره شرکت ها،حضور افرادی از نهادهای آموزشی و حرفه ای نظیر استادان دانشگاه و ...الزامی شود و در همین زمینه کمیته حسابرسی با ترکیبی از اعضای غیر موظف هیئت مدیره و کارشناسان خبره مالی تشکیل و گزارش کمیته حسابرسی قبل از گزارش حسابرس و بازرس به مجمع ارایه و قرائت شود
چ) بورس باید الزاماتی را جهت پذیرش عضو هیئت مدیره شرکت های سرمایه گذاری به عمل آورد زیرا نمی توان پذیرفت که یک یا چند شخص حقیقی یا حقوقی در همه شرکت های سرمایه گذاری عضو هیئت مدیره باشند چون حتما و الزاما اطلاعات برخی شرکت های سرمایه گذاری به نفع یکی از آن ها مورد استفاده قرار گرفته و هیئت مدیره این گونه شرکت ها تمهیدات خاصی را جهت اعطای پاداش هیئت مدیره به یکدیگر فراهم آورند. به طور مثال شرکت سرمایه گذاری"الف" آقای "ب" را به عنوان نماینده خود در شرکت سرمایه گذاری "ب"معرفی می کند و متقابلا شرکت سرمایه گذاری "پ"نیز آقای "ت"را به عنوان نماینده خود در شرکت "الف"معرفی و طرفین پاداش یکدیگررا تعیین و دریافت می کنند
ح) خرید و فروش سهام توسط مدیران شرکت ها،بازرسان و حسابرسان نمی تواند در قالب کلی معاملات نهانی محدود گردد.زیرا برای مدیر یا حسابرسی که دو الی سه میلیون تومان حقوق می گیرد داشتن سهام یک شرکت(حتی اگر کمتر از پنج درصد کل سهام شرکت باشد) حتما و الزاما موثر خواهد بود و روی عملکرد و نقطه نظرات آن ها تاثیر خواهد گذارد.لذا بورس باید تمهیداتی فراهم آورد که تعداد سهام مدیران و حسابرسان و بازرسان و اعضای درجه اول خانواده آن ها در اول و پایان دوره مالی طی یک گزارش مکتوب به بورس اعلام شود و تنها از صدور بخش نامه های غیر اجرایی خودداری شود
خ) سازمان بورس اوراق بهادار ، نیازها و الزامات خود را به صورت "شرط ضمن عقد" در تعهدنامه پذیرش شرکت ها درج و شرکت ها را ملزم نماید تا موارد مورد نیاز بورس و بازار سرمایه در صورت های مالی افشا کنند
د) هشدار جدی به بورس آن که در شرایطی که بروز تنش های پی در پی داخلی و خارجی، نوسانات شدیدی در بازار ایجاد کرده است، بورس باید عزم خود را برای نظارت هر چه بیشتر و در صورت لزوم دخالت در بازار جدی نماید.

دکتر غلامحسین دوانی

منبع : پارس تاجران