درباره محمدحسین تمدن

- متولد ۱۳۰۴ جهرم، اقتصاددان و محقق
- دیپلم علمی در سال ۱۳۲۱
- لیسانس حقوق از دانشگاه تهران در سال ۱۳۲۵
- دریافت گواهینامه مدیریت اقتصادی و اجتماعی در سال ۱۳۴۰ از لندن
- دكترای اقتصاد پس از شش سال تحصیل و تحقیق از دانشگاه لندن ۱۳۴۴
- بازگشت به ایران و آغاز به كار به عنوان سرپرست گروه مطالعاتی و برنامه ریزی در سال ۱۳۴۵
- استخدام رسمی به عنوان دانشیار اقتصاد دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۶
- تدریس در دانشكده های اقتصاد دانشگاه تهران، علامه طباطبایی، امام صادق، شهیدبهشتی و تربیت مدرس در دوره های كارشناسی، كارشناسی ارشد و دكترا در رشته اقتصاد حقوق بین الملل اقتصادی، متدولوژی علم اقتصاد و برنامه ریزی اقتصاد از سال ۱۳۶۴ تا سال ۱۳۷۶ و ۳ سال بعد در دانشگاه اقتصاد پس از بازنشستگی
- مدیریت گروه آموزشی اقتصاد سیاسی
- عضویت در هیأت ممیزه دانشگاه تهران در چندین دوره
- مسافرت های علمی و پژوهشی به آلمان، سوئیس، اتریش، ژاپن ، فرانسه و آمریكا در زمینه اقتصاد
- استاد ممتاز دانشگاه تهران در سال ۱۳۶۹ و دریافت لوح تقدیر از رئیس جمهور وقت
- عضو ایرانی دیوان بین المللی داوری بازرگانی (پاریس) در ۵ دوره ۳ ساله تا چهار سال بعد از بازنشستگی از دانشگاه تهران در سال ۱۳۷۶
- تألیف كتاب مالیه بین الملل
- برخی از جزوه های وی عبارتند از:
روش تحقیق در اقتصاد، روانشناسی اقتصادی، منطق علوم اجتماعی (در دو بخش)، اقتصاد كلان، اقتصاد خرد، نظام های اقتصادی، آمار (سال اول سیاسی)، سیاست وحكومت در كشورهای باختری (سال چهارم سیاسی)، جامعه شناسی اقتصادی، متدولوژی علم اقتصاد (در دو بخش)، برنامه ریزی اقتصادی، مسائل پیش بینی اقتصادی (كارشناسی ارشد)، تجزیه و تحلیل اقتصادی (كارشناسی ارشد)، اقتصاد بخش عمومی (در دو بخش).
ـ مقالات:
۱ـ دستاوردهای مكتب انتخاب عمومی Public choice ‎/ ۲ـ بحثی در رابطه قضاوت های ارزشی و قضاوت های مبتنی بر واقعیت در علوم اقتصادی و اجتماعی ‎/ ۳ـ پیرامون مفاهیم علمی و فلسفه علم ‎/ ۴ـ نگاهی به چالش های اقتصادی دولت ‎/ ۵ـ مسئولیت های علمی و اخلاقی اقتصاددان ‎/ ۶ـ اقتصاد رفاه لیبرالیستی آیا وجود دارد؟ (بحثی در برخورد اندیشه ها) ‎/ ۷ـ ارتقای علم و فناوری و نقش جامعه علمی ‎/ ۸ـ زمینه های عمده فعالیت علمی جیمز بوكانان ‎/ ۹ـ معیارهای عدالت از نظر رالس ‎/ ۱۰ـ تفكر علمی در توسعه اقتصادی و اجتماعی ‎/ ۱۱ـ مفهوم حقوق طبیعی ‎/ ۱۲ـ سرگذشت یك علم ‎/ ۱۳ـ سوگندنامه دانش آموختگان اقتصاد ‎/ ۱۴ـ محمد زكریای رازی ‎/ ۱۵ـ غیاث الدین جمشید كاشانی ‎/ ۱۶ـ ابوریحان بیرونی ‎/ ۱۷ـ حكیم عمرخیام ‎/ ۱۸ـ خواجه نصیرالدین طوسی
استاد كهنه كار و پیر فرزانه اقتصاد ایران امسال در همایش چهره های ماندگار مورد تقدیر و قدردانی قرار گرفت. او از اقتصاددانان سرشناس ایران است و هم اكنون گرچه به كهنسالی رسیده همچنان سرزنده و استوار است و همچنان حضور جدی خود را در زمینه كاری اش حفظ كرده و از روحیه استادی اش نكاسته است. محمدحسین تمدن متولد ۱۳۰۴ جهرم است.
در دوره دبستان از شاگردان نمونه مدرسه بوده است. تحصیلات ابتدایی اش را در مدرسه اسلامیه جهرم گذراند و دوره متوسطه را در دبیرستان نمازی شیراز طی كرد. او شاگرد اول امتحانات سراسری در سیكل اول متوسطه شده بود و در دوران تحصیل همواره از شاگردان ممتاز بود.
دوره دوم متوسطه را در دبیرستان شاپور شیراز گذراند و آنجا نیز جزو معدود شاگردان موفق شد. دوره سوم متوسطه كه سال آخر تحصیلی او بود در دبیرستان ایرانشهر تهران گذراند.
محمدحسین تمدن می گوید: «ما درخانواده ۶ فرزند بودیم، من فرزند چهارم این خانواده خوشبخت بودم، پدرم تاجر بود با این حال به یاد دارم از دوران كودكی كه روزنامه های آن زمان را حتی در خانه نیز مطالعه می كرد. از آن سال ها ما با درس و مدرسه و روزنامه و روزنامه خوانی آشنایی پیدا كردیم. پدرم كه مردی منطقی و متدین بود، انتظارداشت فرزند چهارم خانواده اش كه من بودم، رشته طب را بخواند. من هم حرف او را گوش كردم و در رشته طب شركت كرده و قبول شدم، سال۱۳۲۱ در رشته پزشكی قبول شدم، تازه به كلاس می رفتم كه یك روز برای تحقیق به تالار تشریح رفتیم. منظره ای كه از تشریح دیدم حالم را بد كرد به طوری كه از آن روز دیگر به دانشگاه نرفتم! یك هفته بیشتر نبود كه به كلاس می رفتم و این مسأله برایم پیش آمده بود كه انصراف دادم و رشته حقوق را انتخاب كردم، چون در این رشته نیز قبول شده بودم، به ادامه تحصیل پرداختم.
پدرم پس از این كه دید من در رشته طب موفق نمی شوم از برادر كوچكترم محمدحسن كه ۸سال تفاوت سنی با من داشت، خواست تا در رشته طب ادامه تحصیل دهد كه او هم اكنون پزشك عمومی است.»
محمدحسین تمدن در سال۱۳۲۵ لیسانس حقوق اش را از دانشگاه تهران دریافت می كند و پس از فارغ التحصیلی حقوق تصمیم می گیرد تا برای دكترا درس بخواند. «آن سالها فوق لیسانس وجود نداشت و هر كسی هم كه می خواست دكترا بخواند باید زبان عربی و فرانسه را می دانست، من هم خوشحال از این كه هر دو زبان را می دانستم.
بنابراین دوازده شهادت نامه را گذراندم و تزی هم باید می نوشتم (تز من در مورد «قراردادهای دسته جمعی كار» بود.) اما در آن سال یك مسابقه ای در مدرسه اقتصاد و علوم سیاسی لندن پیش آمد كه از طرف دولت به لندن رفتم. آنجا به مدت یك سال تحصیل موفق به اخذ گواهی نامه در رشته مدیریت اقتصادی و اجتماعی شدم. سپس به ایران بازگشتم و وكالت را به عهده گرفتم تا این كه در سال۱۳۳۹ در كنكور دكترای اقتصاد شركت كرده و به انگلیس رفتم.»
محمدحسین تمدن به اقتصاد علاقه مند شده بود و دكترایش را با گرایش برنامه ریزی ادامه داد و رساله دكترایش را با مقایسه در نظام برنامه ریزی فرانسه و یوگسلاوی به انجام رساند. او پس از بازگشت در سال۱۳۴۴ در تهران به استخدام مؤسسه تحقیقات و برنامه ریزی اقتصادی تهران به ریاست مرحوم پیرنیا درآمد و مسئول بخش تحقیقات برنامه ریزی مؤسسه ها شد.
تمدن پس از این كه دكتر پیرنیا نخستین دانشكده اقتصاد را در دانشگاه تهران در سال۱۳۴۶ تأسیس كرد، به عنوان عضو هیأت علمی این دانشكده استخدام و دانشیار اقتصاد دانشگاه تهران شد. «در سال۱۳۴۷ با همسرم فتانه میركمالی آشنا شدم و ازدواج كردم. او مشوق فوق العاده ای برای انجام كارهای تحقیقاتی ام بود گرچه از پدرم، مادرم و خواهر بزرگم نیز كمك های فراوانی گرفته ام.
در این سال ها به خاطر سختكوشی در رشته دلخواهم تصدیق می كنم كه به همسرم آن طور كه خواسته او بود نرسیده ام ولی او همواره یار و همراه من در سختی ها و ناخوشی های زندگی بود و نه تنها در مورد من فروتنی داشت، بلكه در مورد افراد دیگر فامیل نیز از هیچ كس مضایقه نمی كرد و همیشه دست یاریگری داشت.»
محمدحسین تمدن از سال۱۳۴۶ در دانشكده های اقتصاد دانشگاه تهران و در سال های اخیر در دانشگاه های علامه طباطبایی، امام صادق (ع)، شهید بهشتی و تربیت مدرس به تدریس در دوره كارشناسی، كارشناسی ارشد و دكترا در رشته های اقتصاد، حقوق بین الملل اقتصادی، متدولوژی علم اقتصادی و برنامه ریزی اقتصادی به فعالیت پرداخته است.
از جمله فعالیت های پژوهشی تمدن در حوزه اقتصاد كشورهای متعدد می توان به نظریه «انتخاب عمومی تحلیل اقتصادی سیاسی در آمریكا»، «برنامه ریزی اقتصادی در ژاپن»، «بنگاه های عمومی در آلمان»، «سیاست های توسعه اقتصادی و اجتماعی جنوب ایتالیا» و ... اشاره داشت. تمدن در سال۱۳۶۹ به عنوان استاد ممتاز دانشگاه تهران شناخته شد و از ریاست جمهوری لوح تقدیر هم دریافت كرد.
تمدن در سال۱۳۷۶ پس از ۳۰ سال خدمت دانشگاهی بازنشسته شد با این حال، پس از بازنشستگی تا ۳ سال پیش نیز در دانشگاه اقتصاد دانشگاه تهران تدریس می كرد. او پس از بازنشستگی دچار بیماری ALS شد كه پزشكان بعدها در آلمان تشخیص دادند كه یك نوع بیماری عصبی است بنابراین پس از بازگشت از آلمان به كشورهای سوییس، انگلیس و آمریكا رفت اما متأسفانه پیشرفت سلامتی اش بسیار ناچیز بود.
او علاوه بر تدریس حقوق تجارت در دانشكده اقتصاد دانشگاه تهران و حقوق بین الملل اقتصادی در دوره كارشناسی ارشد دانشكده حقوق دانشگاه شهیدبهشتی در سال ۱۳۶۵ با معرفی كمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین الملل و صلاحدید دفتر مشاوره حقوق بین الملل ریاست جمهوری در ۵ دوره سه ساله به عنوان عضو ایرانی دیوان بین الملل داوری بازرگانی (پاریس) انتخاب شد و این وظیفه را به مدت۱۵ سال تا چهار سال پس از بازنشستگی از دانشگاه تهران (۱۳۷۶) عهده دار بود.
دكتر تمدن علاوه بر زبان های خارجی چون انگلیسی و فرانسوی از منابع زبان های آلمانی و ایتالیایی در مقالات متعددی كه نگاشته، استفاده كرده است.محمدحسین تمدن جزوه ها و مقالات مهمی به عنوان مواد درسی دانشگاهی نگاشته است. ازجمله روش تحقیق در اقتصاد، روانشناسی اقتصادی، منطق علوم اجتماعی دردوبخش، اقتصاد كلان، اقتصاد خرد، نظام های اقتصادی، مالیه بین الملل، آمار (سال اول سیاسی)، سیاست و حكومت در كشورهای باختری (سال چهارم سیاسی)، برنامه ریزی اقتصادی، جامعه شناسی اقتصادی، متدولوژی علم اقتصاد (در دو بخش)، مسائل پیش بینی اقتصادی (كارشناسی ارشد)، تجزیه و تحلیل اقتصادی (كارشناسی ارشد)، اقتصاد بخش عمومی (دردو بخش) كتاب مهم او با نام مالیه بین الملل از مجموع این مقالات گردآمده است.
محمدحسین تمدن در مورد اشتیاقش به رشته حقوق و اقتصاد می گوید: «از دورانی كه در دانشكده حقوق مشغول بودم كتاب های نشریات اقتصادی بویژه نوشته های اقتصاددانان به اصطلاح دگراندیش را مطالعه می كردم، ولی چون درس های اقتصادی ارائه شده در دانشكده نظرم را جلب نمی كرد، رشته قضایی را دنبال كردم. هنگامی كه برای گذراندن یك دوره مطالعاتی یك ساله به مدرسه اقتصاد و علوم سیاسی لندن رفتم، تحت تأثیر زیربنای سخت و محكم این علم قرارگرفتم و تصمیم قطعی و حضور در این رشته را از همان زمان شروع كردم.»
به نظر استاد، برای تجزیه و تحلیل وضع جاری و تدوین سیاست مؤثر نمی توان تنها به تئوری اقتصادی صرف تكیه داشت، بلكه لازم است علاوه بر كسب اطلاعات كامل و داده های آماری و شاخص های دقیق به جنبه ها و ابعاد دیگر جامعه ازجمله ابعاد حقوقی، سیاسی جامعه شناختی و روان شناسی اجتماعی توجه كافی داشت. البته بهبود و توسعه جوامع بدون قانونمند شدن و استقرار نظام قضایی عادل و آشنا به مبانی و نیز همراه كردن افكارعمومی از راه تقویت مردم سالاری میسر نخواهدبود.
دكتر تمدن بازكردن میدان برای بخش خصوصی سالم، فعال ومبتكر و ترویج رقابت در بازار سامان یافته و درعین حال تأمین هماهنگی سیاست های اقتصادی دولت (اعم از برنامه ای، پولی و مالی) و توجه به قشر محروم را از شرایط توفیق درامر سیاست گذاری اقتصاد می داند. محمدحسین تمدن اندیشیدن در مسائل پژوهشی را مستلزم یاری گرفتن از روش های تجزیه و تحلیل علمی و عینی می داند و می گوید: «تصمیم گیری درباره مسائل خصوصی برای من بیشتر مقرون با جنبه های سلیقه ای، احساسی و ذهنی است. گرچه این دو قابل مقایسه با هم نیستند ولی طبعاً مسائل پژوهشی دقت و تمركز ذهنی بیشتری را می طلبد.»
استاد محمدحسین تمدن آرزو دارد جامعه علمی با تلاش خستگی ناپذیر برای جست و جوی حقیقت با پیروی از روش های دقیق و آزموده شده را هدف اصلی خود قراردهد و خطاهای خود را به سرعت اصلاح كند و در برابر هرنوع فشار ایستادگی كند. «با تقویت این ارزشهاست كه جامعه علمی به بالاترین سطح دانش جهانی نزدیكتر می شود.» تمدن درمورد خاطرات خوب یا بدش می گوید: «به آنها فكر نكرده ام و قادر به رده بندی خاطرات در طول عمرم نیستم. ولی خوشحالم كه هیچوقت از انتقاد و صراحت نترسیدم.» استاد تمدن چندی پیش به عنوان چهره ماندگار معرفی شد.
محمدحسین تمدن درباره تقدیر از بزرگان می گوید: «چندسالی است كه ازسوی چند نهاد افرادی در زمینه علم و هنر به عنوان چهره ماندگار به جامعه معرفی می شوند كه جای بسی قدردانی است. این افراد با اكتشافات و اختراعات و نظریاتی كه داشته اند، دستاوردهای درخشانی از خود باقی گذارده اند و افق های تازه ای به عنوان متفكر و دانشمند در علوم مختلف بشری گشوده اند كه نامشان تا ابد ماندگار است و حداقل تا چندنسل و تا هنگامی كه آثارشان با پیشرفت سریع علوم كهنه نشده است، ماندگار خواهدبود. امیدوارم به عنوان یك مرد كوچك در ذهن استادان همكار و جوان تر خود و نیز در ذهن دانشجویانی كه با من درس داشته اند ماندگار باقی بمانم. دعامی كنم همه آنها عمر دراز داشته باشند و بتوانند چهره های فوق العاده علمی ازخود به یادگار بگذارند.»
محمدحسین تمدن با نگاهی پر ازامید به آیندگان به جوانان امروز می گوید: «آینده بستگی به تلاش آیندگان دارد مخصوصاً دانشجویان علاقه مند، بسیارمی توانند مؤثر باشند. به شرطی كه هدف های واقع بینانه داشته باشند و بخواهند تئوری های اقتصادی را كه حاصل تلاش بهترین مغزها درچند قرن اخیر است به خوبی بیاموزند و استادان خود را وادار به مطالعه بیشتر و ارائه درست دروس كنند. یكی از دانشمندان بزرگ گفته است كه دانشجویان در دوره تحصیلی وقت كمی دراختیار دارند و این وقت را باید به طور عمده برای فراگرفتن تئوری صرف كنند و حل مشكلات عملی را كه مستلزم دقت در مسائل پیچیده و ابعاد گوناگون است به وقت دیگری محول كنند و مسلماً روشنی و دقتی كه درنتیجه تسلط به تئوری ها به دست می آورند كمك بزرگی برای آنها در حل مسائلی است كه در زندگی اجتماعی با آن مواجه می شوند.»

الهام تقی زاده سیگارودی

منبع : روزنامه ایران