صدام متجاوز بود

تجاوز صدام در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ به خاك كشورمان امری پنهان از دیپلماسی جهان نبود. سازمان های بین المللی و كشورهای قدرتمند با سكوت معنادار و یا عكس العمل ضعیف و بلااثر مشوقی بودند برای صدام و سپاه بعث عراق تا سودای تغییر جغرافیای منطقه را در سر بپروراند. اما در پس این سكوت آزاردهنده وجدان های آگاهی هم بودند كه خوی تجاوزگری صدام و كشتار زنان و كودكان بی گناه و شهرها و روستاها را محكوم می كردند ولی به دلیل سلطه نامشروع قدرت های استكباری و صهیونیسم جهانی اجازه اظهار نظر مستقل نداشتند.
از جمله این افراد اولاف پالمه نخست وزیر فقید سوئد و خاویر پرزدكوئیار دبیر كل وقت سازمان ملل متحد بودند كه تلاش هایی را برای توقف جنگ سامان می دادند. آقای دكوئیار اخیراً ضمن گفت وگویی با یك خبرنگار ایرانی مواضع خود را صریحاً پیرامون جنگ تحمیلی اعلام و بر تجاوزگری صدام تصریح كرده است. اظهاراتی كه اگرچه دیر ولی برای ثبت در تاریخ از ارزش و اهمیت خاصی برخوردار است. این گفت وگو در پاریس انجام گرفته كه خلاصه آن پیش رویتان قرار دارد و متن كامل آن در آینده منتشر خواهد شد.
●بدون شك نقش شما در فعال تر كردن نقش سازمان ملل در دوران تصدی پست دبیر كلی و اقدامات صلح طلبانه شما بویژه نقش تاریخی شما در پایان دادن به جنگ طولانی ایران و عراق هنوز در حافظه ملت ایران باقی است و ما آن را ارج می نهیم. شما در زمان آغاز به كار به عنوان دبیر كل سازمان ملل در سال ۱۹۸۱ موضوعات فراوانی را پیش روی خود داشتید و از جمله مناقشات و بحران های مختلف در جهان و سایر مسئولیت های دیگر. اهمیت مسئولیت شما در مسأله جنگ ایران و عراق در مقایسه با سایر مسئولیت های دبیر كل چه اندازه بود؟
جنگ طولانی بین ایران و عراق كه بهتر است آن را تهاجم عراق به ایران بنامیم یكی از وقایع تلخ دوران مسئولیت اینجانب بود و هر روز اخبار ناگواری از تلفات و صدمات این جنگ به من می رسید و من مسئولیت ویژه ای بر شانه خود احساس می كردم كه برای پایان دادن به این مناقشه تلاش كنم اما می دانید كه همه چیز در اختیار سازمان ملل و دبیر كل نبود.
●اگر مایل باشید قدری راجع به ریشه های این تهاجم صحبت كنیم.
اكنون پس از گذشت دو دهه واقعیت ها آشكارتر شده، صدام حسین با افكار جاه طلبانه و بلندپروازی های مخصوص خود قصد داشت رهبری جهان عرب را از آن خود كند و نیز به عنوان قدرت برتر منطقه مطرح شود و انقلاب اسلامی در ایران و شرایط و بحران های پس از آن در ایران بهترین فرصت برای او بود تا به بهانه اختلافات مرزی به ایران حمله كند. او تصور می كرد به زودی در این جنگ پیروز می شود و مقاومت زیادی در برابر او وجود نخواهد داشت در حالی كه عملاً اینگونه نشد و مردم ایران سرسختانه در برابر این تهاجم، مقاومت از خود نشان دادند و این بر خلاف تمام پش بینی های او بود.
● به نظر شما آنچه ایران انجام داد، دفاع مشروع بود؟
شكی در آن نیست و این بهترین كاری بود كه یك ملت می توانستند در برابر تجاوز به كشورشان انجام دهند. هنگامی كه دو ارتش نظامی با هم می جنگند، مسأله كاملاً متفاوت است با زمانی كه یك ارتش در مقابل خود مقاومت مردمی را دارد. در ایران مقاومت در برابر تهاجم عراق، مردمی بود و این تنها دلیلی بود كه باعث پیروزی ایران شد. بگذارید بگویم «پیروزی» چرا كه شما در واقع پیروز شدید و توانستید در مقابل متجاوز مقاومت كنید و او را به عقب برانید.
●سازمان ملل به وظایف خود چگونه عمل كرد؟
من به عنوان دبیر كل، وظیفه اجرای مصوبات شورای امنیت را داشتم و می دانید كه اختیارات دبیر كل محدود است. در شورای امنیت تمایل زیادی برای پایان یافتن جنگ در سال های اول آن نبود و حتی در زمانی كه از سلاح های شیمیایی توسط عراق استفاده شد، شورای امنیت به درخواست های من برای انجام اقدامات عملی پاسخی نداد و من با استفاده از اختیارات خود شخصاً اقدام به اعزام تیم های كارشناسی به منطقه كردم.
● چرا شورای امنیت در مقابل این تجاوز سكوت كرد؟
واضح است به دلایل سیاسی اكثر اعضا بویژه اعضای دائم به نحوی از عراق حمایت می كردند.
● با وجود اینكه بعضی اعتقاد دارند این جنگ می توانست در سال ۱۹۸۲ یا ۸۳ خاتمه یابد اما به نظر شما چرا ۸ سال به طول انجامید؟
در سطح جهان، اراده قوی برای پایان دادن به این منازعه وجود نداشت و از طرفی حمایت آشكار بسیاری از كشورهای جهان از جمله قدرت های بزرگ و كشورهای غربی از علل مهم ادامه یافتن جنگ و ادامه روند تخریب و كشتار بود.
● آیا به نظر شما ایران هم فرصت هایی را برای پایان دادن به جنگ از دست داد؟
من این طور فكر نمی كنم به نظر من ایران مورد تهاجم واقع شده بود و در حال دفاع بود و این متجاوز بود كه باید دست از تهاجم برمی داشت و به مرزهای بین المللی عقب نشینی می كرد. ایران هم خواستار همین بود اما دخالت های خارجی باعث شعله ورتر شدن جنگ می شد. من با مقامات هر دو كشور هم در نیویورك و هم در منطقه ملاقات كردم. مذاكرات مثبت و سازنده ای را با مقامات ایرانی داشتیم. فراموش نمی كنم بخصوص با دكتر علی اكبر ولایتی. او انسانی بشر دوست بود به نظر من چون پزشك بود به عمق كشتار جنگ بهتر واقف بود. در عراق هم دیپلمات های قوی وجود داشتند مثل طارق عزیز كه یك دیپلمات حرفه ای و با تجربه بود اما او كاملاً مجری دستورات شخص صدام حسین بود.
● در مورد ملاقاتتان با صدام حسین بگویید.
بله او را در بغداد ملاقات كردم و بخوبی به خاطر دارم. او انسانی سرد و مغرور بود. من در طول ملاقات این را كاملاً احساس كردم.
● آیا تاكنون تصاویر مربوط به مصدومان شیمیایی ایران را دیده اید؟ می دانید كه بسیاری از آنان هنوز از عوارض ناشی از این سلاح ها در رنج هستند؟
بله، این ها تصاویر تكان دهنده ای هستند كه تعدادی از آنها درهمان سال ها در سازمان ملل، منتشر شد و تعدادی به همراه گزارشهای گروه های كارشناسی سازمان ملل به دست من رسید. من عمیقاً از دیدن این تصاویر شوكه و متأثر شدم و می دانستم كه فاجعه انسانی دردناكی در حال وقوع است و باید از ادامه آن جلوگیری كرد.
● مذاكرات مربوط به قطعنامه ۵۹۸ را چگونه ارزیابی می كنید؟
برخلاف تصور، این مذاكرات روند كند و ناامیدكننده ای داشت. من در طول سال های جنگ با دیپلمات های دو طرف آشنایی داشتم و با شیوه مذاكره با آنها آشنا بودم. طارق عزیز دیپلماتی قوی و با هوش بود و مهارت خاصی در مذاكره داشت بویژه به دلیل تسلطی كه به زبان انگلیسی داشت. اما واقعاً اختیارات محدودی داشت. دكتر ولایتی هم انسانی شریف و دیپلماتی برجسته بود. همكاری هیأت ایرانی با من و دستیار ویژه ام در طول مذاكرات قابل تقدیر بود. اما هیأت عراقی گاه با لجاجت های خاص خود مذاكرات را به بن بست می كشاند، اما بالاخره شاهد بودیم كه اكثر بندهای قطعنامه محقق شد.
● اما گزارش شما در رابطه با بند ششم قطعنامه یعنی «مسئولیت آغاز جنگ» خیلی دیرتر از سایر بندها محقق شد؟
بله، همانطور كه اشاره كردم در طول جنگ و حتی پس از حمایت آشكار قدرت های بزرگ و غرب از رژیم صدام، موانعی برای این امر ایجاد كرده بود اما با تجاوز عراق به كویت و مغایرت آن با منافع این كشورها و تغییر شرایط، امكان تحقق این بند هم فراهم شد و من به سرعت اقدام به انتشار آن گزارش كردم. گزارش نیازی به تفسیر ندارد و به اندازه كافی گویاست. هیچ ابهامی در اینكه عراق آغازگر جنگ بود وجود نداشت و من عده ای از كارشناسان حقوق بین الملل بلژیكی را مأمور آن كردم.
● نكته ناگفته ای هست كه به آن اشاره كنید؟
مایلم از فرصت استفاده كنم و از آقای اولاف پالمه یاد كنم. نخست وزیر فقید سوئد كه نقش بسیار ارزشمندی در میانجیگری بین ایران و عراق داشت و تلاش های زیادی در این زمینه انجام داد.
●علت قتل او چه بود؟
هیچ كس نمی داند چرا چنین مرد صلح طلبی كه برای بشریت تلاش می كرد باید به قتل برسد!

منبع : روزنامه ایران